ՀՅԴ-ի վազքը մինչեւ Ծաղկաձոր է. դաշնակցությունն արտահայտում է կոալիցիայի տեսակետը

Տպագրվել է «Հայկական Ժամանակ» օրաթերթի՝ 2004 թվականի փետրվարի 19-ի համարում

ՀՅԴ 29-րդ ընդհանուր ժողովի բացումը, որ նշանավորվեց ՀՅԴ բյուրոյի ներկայացուցիչ Հրանտ Մարգարյանի աղմկոտ զեկուցումով, տպավորություն էր ստեղծում, թե դաշնակցությունը, այնուամենայնիվ, որոշել է տարանջատվել կոալիցիոն ուժերի գորշ զանգվածից: Իր զեկուցման մեջ Հրանտ Մարգարյանը հիմնահատակ քննադատության ենթարկեց Հայաստանում ձեւավորված քաղաքական հարաբերությունները, ակնարկներ արեց կոռումպացված չինովնիկների ու կլանային համակարգի մասին, խոսեց 2003 թվականի նախագահական եւ խորհրդարանական ընտրություններում տեղ գտած ընտրախախտումների մասին եւ այլն, եւ այսպես շարունակ: Իհարկե, այդ քննադատությունն ուղղակիորեն վերաբերում էր ՀՅԴ-ի կոալիցիոն գործընկերներին եւ, առաջին հերթին, ՀՀԿ-ին:

Հանրապետական գործիչները, բնականաբար, հասկանում էին այդ հանգամանքը, սակայն, ի զարմանս շատերի, նրանք արագ չարձագանքեցին Հրանտ Մարգարյանի ելույթին եւ ընդամենը հայտարարեցին հետեւյալը` մենք համաձայն չենք Մարգարյանի ելույթում արտահայտված մի շարք դրույթների հետ, սակայն դրանց կանդրադառնանք այն ժամանակ, երբ ՀՅԴ ընդհանուր ժողովը կհրապարակի իր բանաձեւը: Երեկ երեկոյան ՀՅԴ-ն տարածել է մի փաստաթուղթ՝ «ՀՅԴ 29-րդ ընդհանուր ժողովի հայտարարությունը» վերնագրով: Առաջին հարցը, որ ծագում է այդ փաստաթղթի ընթերցումից հետո՝ հետեւյալն է. մի՞թե այս հայտարարությունը որեւէ կապ ունի ՀՅԴ բյուրոյի ներկայացուցիչ Հրանտ Մարգարյանի ունեցած խրոխտ ելույթի հետ:

Կապ՝ գուցեեւ ունի, սակայն ՀՅԴ-ն հրապարակել է մի փաստաթուղթ, որն ըստ էության կարող է տիպային ձեւ դառնալ թե՛ ՀՀԿ-ի, թե՛ «Օրինաց երկրի» ետհամագումարյան հայտարարության համար: Բավական է նշել, որ ՀՅԴ-ի հայտարարության ամենասուր հատվածները վերաբերում են հայ-թուրքական հաշտեցման հանձնաժողովին եւ Ջավախքի հարցին. հարցեր, որոնք չեն կարող էական «խոտորումներ» առաջացնել ներկոալիցիոն հարաբերություններում: Հայ-թուրքական հարաբերությունների մասին հայտարարության մեջ ամրագրված է հետեւյալը. « ՀՅ Դաշնակցությունը շարունակելու է անդուլ պայքարը Հայ Դատի հետապնդման ուղղությամբ։ Հիմնովին մերժելի սադրանք է համարում առաջ քաշված հայ¬թուրքական կեղծ հաշտեցման նախաձեռնությունները։

Ընդհանուր Ժողովը շեշտում է Հայոց ցեղասպանության ճանաչման, Թուրքիայի վարած ուրացման քաղաքականությունը չեզոքացնելու եւ հայ ժողովրդի իրավունքների վերատիրացման աշխատանքները ավելի մեծ թափով առաջ տանելու եւ ընդլայնելու անհրաժեշտությունը»: Իսկ Ջավախքի հետ կապված՝ ՀՅԴ-ն հայտարարում է. «ՀՅ Դաշնակցությունը սատարելու է ջավախքահայության ընկերային¬տնտեսական ծանր կացության հաղթահարմանը, մշակութային, կրթական կյանքի աշխուժացմանը, արձագանքելու է Ջավախքի հայության՝ Վրաստանի սահմանադրության մեջ ամրագրվելիք  ինքնավարության ձգտումներին»:

Հայտարարության մեջ տեղ գտած հաջորդ դրույթը, որ շեշտում է ՀՅԴ-ի ուրույն դիրքը ներքաղաքական կյանքում՝ այն է, որ դաշնակցությունը կարծում է, որ երկքաղաքացիության սկզբունքը պետք է տեղ գտնի ՀՀ սահմանադրության մեջ: Բայց այս եւ մյուս արտահայտությունները ՀՅԴ-ն իր ընդհանուր ժողովի հայտարարության մեջ ամրագրել է, թերեւս, սեփական դեմքը փրկելու համար, որովհետեւ Հրանտ Մարգարյանն իր ելույթով չափազանց բարձր նշաձող դրեց սեփական կուսակցության առաջ, ու հիմա ակնհայտ է, որ դաշնակցությունը չկարողացավ հաղթահարել այդ նշաձողը այն պարզ պատճառով, որ իշխանության մեջ գտնվելն այս կուսակցության համար ավելի կարեւոր է համարվել, քան երկրում տեղի ունեցող արատավոր երեւույթները քննադատելու ազատությունը:

Սրա մասին է վկայում այն, որ Ընդհանուր ժողովի հայտարարության մեջ, ի տարբերություն Հրանտ Մարգարյանի ելույթի, ոչինչ ասված չէ, օրինակ, 2003 թվականին  Հայաստանում տեղի ունեցած ընտրությունների ընթացքում տեղ գտած խախտումների, ընտրակաշառքների, ՀՀ-ում ժողովրդավարության պակասի մասին: Այս մասին ՀՅԴ-ն իր հայտարարության մեջ բացարձակապես չի հիշատակում: Ինչ վերաբերում է մյուս հարցերին, դաշնակցությունը, կրկնում ենք, արտահայտել է այնպիսի տեսակետներ, որոնք հատուկ են կոալիցիայի բոլոր ուժերին: Օրինակ. «Հայաստանը գտնվում է արդարության եւ օրինականության հաստատման, ժողովրդի սոցիալ¬տնտեսական կացության արմատական բարելավման, կոռուպցիայի վերացման հրամայականների առաջ»:

Մի՞թե ասվածի հետ կարող է չհամաձայնել «Օրինաց երկիրը» կամ, ասենք, ՀՀԿ-ն: Անդրանիկ Մարգարյանն էլ է ասում, որ ժողովրդի վիճակը պետք է բարելավել, որ իրավական եւ օրենսդրական դաշտը պետք է բարելավել, որ պետք է պայքարել կոռուպցիայի դեմ: Ի դեպ, հենց Մարգարյանի գլխավորությամբ է կառավարությունը մշակել կոռուպցիայի դեմ պայքարի ռազմավարական ծրագիրը, որի նպատակը ՀՀ-ում կոռուպցիայի դեմ պայքարելն է: Էլ չենք ասում «Օրինաց երկրի» մասին, որը արդարության համար մղվող պայքարի առաջամարտիկ է եղել միշտ: Ժողովի բացման ժամանակ, ԼՂ հարցին անդրադառնալով, Հրանտ Մարգարյանը խոսել էր Շահումյանի եւ Գետաշենի ազատագրման մասին: Իսկ ինչ է ասում այդ մասին Ընդհանուր ժողովի հայտարարությունը. «ՀՅ Դաշնակցությունն անընդունելի է համարում ԼՂՀ անվտանգության երաշխիքներից որեւէ զիջում։

Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության միջազգային ճանաչումը պետք է նպաստի մայր Հայրենիքի հետ վերամիավորմանը։ Ադրբեջանական իշխանությունների այսօրվա մերժողական քաղաքականության պայմաններում, Ղարաբաղյան բանակցություններին պետք է մասնակցի  Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետությունը, իսկ Հայաստանը հանդես պետք է գա իբրեւ Արցախի անվտանգության ու անկախության երաշխավոր»: Իհարկե, այս ձեւակերպման տակ պատրաստ է ստորագրել թե՛ ՀՀԿ-ն, թե՛ ՕԵԿ-ը, էլ չեմ ասում, որ հայտարարության այս հատվածի որոշ ձեւակերպումներ ուղղակի «թխված» են ԼՂ նախագահ Արկադի Ղուկասյանի եւ ԱԳՆ խոսնակ Համլետ Գասպարյանի` օրեր առաջ արած հայտարարություններից:

Ուշադրություն դարձրեք. ժողովի բացման ժամանակ, Հրանտ Մարգարյանի ելույթից հետո, Համլետ Գասպարյանը հատուկ հայտարարությամբ էր հանդես եկել եւ ասել, որ ԱԳՆ-ն համամիտ չէ նրա արտահայտած որոշ տեսակետներին, եւ որ նրա ելույթը որեւէ կապ չունի Հայաստանի վարած արտաքին քաղաքականության հետ: Հիմա դաշնակցությունն իր հայտարարության մեջ ցիտատներ է անում Համլետ Գասպարյանից: Ի դեպ, նույն ելույթում Հրանտ Մարգարյանը բավական սպառնալից էր խոսում իշխանական կոալիցիայում իրենց մասնակցության մասին, բայց ինչ է ասված այդ կապակցությամբ հայտարարության մեջ: Իսկ ասված է հետեւյալը. «Հայաստանում քաղաքական Կոալիցիայի ձեւավորման նախադեպը նոր որակ բերեց հանրապետության քաղաքական կյանքում։

Սակայն Կառավարությանը մաս կազմելը ինքնանպատակ չէ, եւ  ՀՅԴ մասնակցությունը Կոալիցիային՝ պայմանավորված է Կոալիցիայի Հուշագրում ամրագրված նպատակների եւ սկզբունքների իրականացմամբ»: Զգացվում է, չէ՞, ահարկու ենթատեքստը: Զգացվելը՝ զգացվում է, բայց ամբողջ խնդիրն այն է, որ այս ձեւակերպումը որեւէ կերպ չի կարող դուր չգալ ոչ ՀՀԿ-ին, ոչ էլ «ՕԵԿ»-ին: Բնականաբար, կոալիցիայում մասնակցություն ունենալը նրանց համար էլ ինքնանպատակ չէ, եւ նրանք էլ կոալիցիայի մաս են դարձել կոալիցիայի հուշագրում տեղ գտած դրույթները կյանքի կոչելու համար եւ ոչ թե՝ իշխանական կերակրատաշտից օգտվելու: Եթե  ՕԵԿ-ը կամ ՀՀԿ-ն հակառակը հայտարարի, պատրաստ ենք ներողություն խնդրել դաշնակցությունից: Կարճ ասած, ՀՅԴ 29-րդ ընդհանուր ժողովի հայտարարությունը վատը չէ:

Չէ, իսկապե՛ս այն շատ կարեւոր եւ արժեքավոր փաստաթուղթ է: Սակայն կարծում եմ, որ շատ ավելի լավ կլինի, որ այն հրապարակվի ոչ թե որպես ՀՅԴ 29-րդ ընդհանուր ժողովի, այլ իշխանական կոալիցիայի հայտարարություն: Փաստաթղթի վերաձեւակերպման վրա, համոզված եմ, շատ ժամանակ չի վատնվի: Մի քանի դրույթներ կարելի է վերաձեւակերպել, ՀՅԴ անվան կողքին ավելացնել ՀՀԿ ու ՕԵԿ, եւ ամեն ինչ տեղը կընկնի: Վատն այն է, որ Հրանտ Մարգարյանի ելույթով ոգեշնչված հեղափոխական լայն զանգվածները նորից հուսահատվեցին: Նրանց թվում էր, թե դաշնակցությունը կթողնի ամեն ինչ եւ մեկ զարկով արդարություն կհաստատի Հայաստանում: Պարզվում է, սակայն, դա տեւական պրոցես է, եւ որ կարեւոր է՝ պետք է իրականացվի իշխանական կոալիցիայի շրջանակներում. մանավանդ որ, իշխանական կոալիցիայի մաս լինելը ՀՅԴ-ին կօգնի բարելավել սեփական բազմահազարանոց շարքերի «սոցիալ-ընկերվարական կացությունը»:

Հ.Գ. Կներեք, չէինք նկատել. ՀՅԴ ընդհանուր ժողովի հայտարարությունն ավարտվում է ահարկու մի նախադասությամբ. « Հայ Յեղափոխական Դաշնակցության 29¬րդ Ընդհանուր Ժողովը շարքերի եւ մարմինների անունից վերահաստատում է իր վճռականությունը ամբողջական ուժերով ու նվիրումով մասնակցել մեր ժողովրդի եւ Հայրենիքի բարգավաճման եւ քաղաքական առաջադրանքների իրականացման նվիրական գործին՝ իբրեւ վերջնական նպատակ ունենալով իր ծրագրային պահանջների կենսագործումը»: Չափազանց օրիգինալ մոտեցում:

Արման Կարապետյան