Խոչընդոտներ. «Զվարթնոցում» հանցախումբ է գործում

Տպագրվել է «Հայկական Ժամանակ» օրաթերթի՝ 2004 թվականի մարտի 5-ի համարում

«Սուտ է, տղամարդկանց հանրապետությունից դուրս գալու հարցում որեւէ արգելք չկա»,- երեկ մեզ այսպես պատասխանեց «Զվարթնոց» օդանավակայանի՝ ուղեւորների հաշվառում անցկացնող աշխատակիցը, երբ մենք նրանից հետաքրքրվեցինք, թե որքանով են իրականությանը համապատասխանում լուրերն այն մասին, որ արդեն մի քանի օր է՝ պահեստազորային տարիքի (մինչեւ 45 տարեկան) տղամարդկանց թույլ չեն տալիս մեկնել Հայաստանից: Նման արգելքի գոյությունը կտրականապես հերքելուց բացի, օդանավակայանի աշխատակիցը նաեւ նկատեց, որ վերջին մի քանի օրերին շատերն են այս նույն հարցով իրենց դիմում, եւ ակնհայտ է, որ ինչ-որ մեկը փորձում է պոտենցիալ ուղեւորների շրջանում խուճապ առաջացնել:

Մեր զրուցակցի խոսքերով, եթե իրականում նման արգելանք լիներ, ապա «Զվարթնոցից» իրականացվող չվերթերի մեծ մասը ընդհանրապես չվացուցակից պետք է հանվեր, քանի որ դրանց կարիքն այլեւս չէր լինի. այդ չվերթերից օգտվում են հիմնականում հենց վերը նշված տարիքային կատեգորիայի մեջ մտնող տղամարդիկ, որոնք մեկնում են արտագնա աշխատանքի: Սակայն, ինչպես նկատեցիք, օդանավակայանի աշխատակիցը խնդրի մասին առաջին անգամ չէր լսում: Մյուս կողմից, վերջին օրերին քաղաքացիներից բազմաթիվ ահազանգեր են ստացվում, որոնց հեղինակները պնդում են, թե իրենց հարազատին մեծ դժվարությամբ է «հաջողվել» «Զվարթնոցում» նստել օդանավ եւ լքել հանրապետությունը: Հարց է ծագում՝ այնուամենայնիվ, ի՞նչ է տեղի ունենում «Զվարթնոց» օդանավակայանում, եւ այդ ովքե՞ր են տարիքի հետ կապված պահանջներ ներկայացնում ուղեւորներին:

Երեւույթի էությունը եւ օդանավակայանում ստեղծված իրավիճակը մեզ առավել հասկանալի դարձավ «Զվարթնոցի» անվտանգության ծառայության պետ Արտակ Մնացականյանի հետ զրույցի արդյունքները եւ մեզ ահազանգողների պատմածները համադրելուց հետո: Տվյալ դեպքում գործ ունենք ուղեւորներից դրամի շորթման երեւույթի հետ, որի հեղինակներին փնտրում է նաեւ «Զվարթնոցի» անվտանգության ծառայությունը: Ա. Մնացականյանի խոսքերով, վերջին օրերին իրեն եւս դիմել են բազմաթիվ մարդիկ. նրանք ցանկացել են ճշտել՝ իրո՞ք պահեստազորային տարիքի տղամարդկանց թույլ չեն տալիս հանրապետությունից մեկնել, եւ ինքը ստիպված է եղել բոլորին պարզաբանել, որ նման բան գոյություն չունի: Սակայն, նա նաեւ տեղյակ էր բուն երեւույթի մասին, որի հեղինակներին փնտրում են:

Իսկ որպեսզի առավել հասկանալի դառնա, թե ինչի մասին է խոսքը, փորձենք նկարագրել ողջ գործընթացը: Այն պահից, երբ ուղեւորը մուտք է գործում օդանավակայանի տարածք, հայտնվում է այդ, այսպես կոչված, «շուստրի տղերքի» ուշադրության կենտրոնում: Նրանք գործի են անցնում միայն այն պահից, երբ հայտարարվում է ուղեւորներին օդանավ ընդունումն սկսելու մասին: Այսինքն, պոտենցիալ զոհը արդեն գրանցվել եւ հանձնել է իր ուղեբեռը ու ետդարձի ճանապարհ չունի, հակառակ դեպքում նրա ուղեբեռը կարող է թռչել առանց նրա: Մինչ ուղեւորը մուտք կգործի օդանավ ընդունող ծառայությունների փակ տարածք, «տղերքը» մոտենում են նրան՝ ներկայանալով որպես օդանավակայանի անվտանգության, իսկ երբեմն նաեւ՝ ազգային անվտանգության ծառայության աշխատակիցներ եւ ուղեւորին հրավիրում են «մի կողմ»:

Այնուհետեւ պահանջում են ներկայացնել փաստաթղթեր: Մոլորված ուղեւորը նրանց է հանձնում իր փաստաթղթերը, որից հետո սկսվում է «աֆյորայի» ամենակարեւոր մասը: «Տղերքը» լուրջ հայացքով զննում են փաստաթղթերը, այնուհետեւ տեղեկացնում, որ նա չի կարող թռչել, քանի որ մի քանի օր առաջ հրաման է եղել, որ 30-40 տարեկան տղամարդկանց թույլ չտան հանրապետությունից դուրս գալ: Խեղճացած ուղեւորները, որպես կանոն, աղմուկ չեն բարձրացնում եւ սկսում են համոզել «տղերքին»: Վերջիններս էլ միամիտ չեն եւ խնդրին առավել սրություն հաղորդելու համար առաջարկում են իրենց հետ գնալ «բաժին»՝ տեղում ամեն ինչ պարզելու: Ուղեւորն ավելի է խառնվում իրար եւ սկսում է «լուծումներ» փնտրել:

Իսկ «լուծում» միշտ էլ գտնվում է. այն արժե 10-20 դոլար, որը խաբված ուղեւորը դնում է «տղերքից» մեկի գրպանը, դրանից հետո նրանք վերադարձնում են փաստաթղթերը, երբեմն նաեւ՝ զոհին ուղեկցում են մինչեւ ուղեւորներին ինքնաթիռ ընդունող տարածքի սահմանագիծը՝ իբր «տիրություն անելու» համար: Այս ամենից հետո ուղեւորը շտապում է րոպե առաջ նստել օդանավ, եւ երբ անձնագրային եւ սահմանապահ ռեժիմներով անարգել անցնում է, նա վստահ է, որ իր 10 կամ 20 դոլարով, երբեմն նաեւ 500-1000՝ ռուսականով կարողացել է անել անհնարինը՝ շրջանցել «հրամանը» եւ մեկնել հանրապետությունից: Մեր տեղեկություների համաձայն, վերը նկարագրված «աֆյորայի» գործող անձանց մեջ կան նաեւ իրավապահ մարմինների աշխատակիցներ, որոնք օդանավակայանի ազատ գոտում ծառայություն են իրականացնում, ձեռքի հետ էլ՝ մարդկանց օգնում «շրջանցել հրամանը»:

Վահագն Հովակիմյան