Մոլորվել ենք երեք կեչիների (նախագահների) արանքում

Ղարաբաղյան պատերազմից մեկ կամ մի քանի ամիս անց որեւէ մեկին եթե ասվեր, որ ազատագրված տարածքները՝ Հայաստանի իշխանությունների համաձայնությամբ, վերադարձվելու են ադրբեջանցիներին, տեղում կարող էր արյունահեղություն լինել:

Այսօր ազատագրված տարածքները վերադարձնելու խնդիրը, փաստորեն, արդեն այնքան էլ ցավոտ չի ընկալվում: Հայաստանի հասարակությանը տարիների ընթացքում ենթագիտակցորեն հաշտեցրել են այս մտքին՝ ազատագրված տարածքները չբնակեցնելով, այդ թեմայով զրույցները վարելով գրեթե ամենօրյա ռեժիմով:

Այսօր արդեն ՀՀԿ-ն՝ իր արբանյակ կուսակցություններով, ՀԱԿ-ը պաշտպանում են ազատագրված տարածքները Ադրբեջանին հանձնելու գաղափարը, ինչպես իրենք են ասում, տեւական խաղաղության, ԼՂ կարգավիճակը ապագայում քննարկելու դիմաց:

Թե ինչ է քննարկվում բանակցությունների սեղանի շուրջ, մենք՝ ՀՀ քաղաքացիներս, գիտենք մոտավորապես: Եթե իշխանությունները (95-ից հետո՝ Լ. Տեր-Պետրոսյանը, ապա Ռ. Քոչարյանն ու Ս.  Սարգսյանը) լեգիտիմ լինեին, գուցե բոլորս մեզ իրավունք չվերապահեինք հանդես գալ քաղաքագիտական սեփական վերլուծությամբ՝ վստահ, որ ընտրողների մեծամասնության վստահության քվեն ունեցող իշխանությունները կգտնեն Հայաստանի ու Արցախի համար լավագույն լուծումը:

Բայց երեք նախագահներն էլ, կեղծված ընտրություններով իշխանության գալով, զենքով, իրենց քաղաքացիներին սպանելու գնով, մնացել են իշխանության, եւ այսօր ներկայացնում են Հայաստանի ու Արցախի փրկության իրենց ծրագրերը:

Դա է պատճառը, որ մեզնից յուրաքանչյուրը՝ իր մասնագիտության մեջ խորանալու, աշխարհի հետ իր գիտելիքով ու իմացությամբ համաքայլ գնալու փոխարեն՝ փորձում է հասկանալ՝ հիմա՞ ինչ են ուզում Տեր-Պետրոսյանը, Քոչարյանն ու Սարգսյանը՝ Հայաստանից ու Արցախից:

ՀԱԿ առաջնորդ Լեւոն Տեր-Պետրոսյանի վերջին երկու հարցազրույցները ազատագրված տարածքները Ադրբեջանին վերադարձնելու, խաղաղության, բարիդրացիության մասին քաղաքական այդ գործչի տեսակետն է, որը կարող են հակափաստարկներով վիճարկել քաղաքագետները կամ ընդունել: Սակայն ի՞նչն է լարվածություն ու կասկածներ առաջացնում: Այն, որ Տեր-Պետրոսյանն ինքն իրեն հակասում է: Հոդվածը գրելուց առաջ արխիվում փորձում էի գտնել երեք նախագահների երբեմն արտահայտած կարծիքները ազատագրված տարածքների մասին, հանդիպեցի ահա այս նյութին:

2009-ի օգոստոսի վերջին Լեւոն Տեր-Պետրոսյանը Իջեւանում, լրագրողների ներկայությամբ, նկատել է. «(Գործող իշխանությունները-Լ.Ա.) Ցեղասպանությունը տվեցին, Ղարաբաղն էլ կտան»: Երբ լրագրողներից մեկը հետաքրքրվեց, թե` «Կարծում եք, Սերժ Սարգսյանը տալո՞ւ է Ղարաբաղը», Տեր-Պետրոսյանն առանց մեկ վայրկյան մտածելու՝ ասաց. «Տված-վերջացրած է արդեն»: Սակայն ավելացրեց, որ Ղարաբաղի հանձնումը հակառակորդին անշրջելի պրոցես չէ եւ դեռեւս կարող է կանխվել: Այսինքն՝ չարդարացրեց իշխանություններին, հակառակը՝ նկատեց, որ Ղարաբաղը «տալու» գործընթացն անշրջելի չէ:

Հիմա ասում է լրիվ այլ բան՝ մարդկանց խճճելով երեք կեչիների արանքում:

Մարդու կյանքը, հատկապես այնպիսի երկրում, որպիսին Հայաստանն է, իրենից արժեք չի ներկայացնում: Պետությունը չի կարեւորում իր քաղաքացիներից յուրաքանչյուրին, եթե կուզեք, մեկ առ մեկ: Թերեւս մի բացառությամբ. պետության աչքից չեն վրիպում միայն արական սեռի տասնութը լրացած քաղաքացիները: Ընդդիմության համար էլ անհատը լուծվում է, անհետանում մարդաշատ հանրահավաքներում: ՀՀ քաղաքացիները, չունենալով հիմնական ուղենիշ, որը կարող էին լինել օրենքն ու Սահմանադրությունը, ապրում են՝ ով ինչպես ճիշտ կամ նպատակահարմար է համարում: Ֆիզիկական գոյությունն ու բառացիորեն օրվա հացը հայթայթելու խնդիրը հասարակությանը թույլ չի տալիս զարգանալ՝ հասարակությանը պահելով սիրողական մակարդակի քաղաքագետների ստատուսում:

Սակայն աշխարհում կան մարդիկ, որոնք զբաղված են իրենց մասնագիտությամբ:

Միջազգային ԶԼՄ-ները հաղորդեցին, որ Եվրոպայում գիտնականները գտել են մինչ օրս ամենաարդյունավետ միջոցը, որը 20 տոկոսով նվազեցնում է Այցհեյմերի ախտանիշով հիվանդանալու հավանականությունը: 20 տոկոսով քիչ մարդ կտառապի թուլամտությամբ, մարդկանց ինտելեկտը զրոյականի հասցնող ծանր հիվանդությամբ: Իսկ ի՞նչ կլիներ, եթե այդ գիտնականները չզբաղվեին գիտությամբ, այլ կենտրոնանային քաղաքականության վրա, ընդգրկվեին կուսակցական ցուցակներում:  Այն երկրներում, որտեղ քաղաքական լեգիտիմ գործիչներն, իշխանությունները իրենց աշխատանքն են անում, հնարավորություն են տալիս նաեւ մյուս մասնագիտության տեր մարդկանց՝ անել իրենց մասնագիտական աշխատանքը: Այլ երկրներում աշխատող պրոֆեսիոնալների շնորհիվ մենք այստեղ` Հայաստանում, մի քանի տարուց կունենանք Այցհեյմերի հիվանդությամբ տառապողների ավելի փոքր տոկոս:

Ինչո՞ւ է Հայաստանում այդքան գայթակղիչ քաղաքականությամբ զբաղվելը, որ բոլորը՝ գինեկոլոգից՝ ուսուցիչ, գիտնականներից՝ գրողներ ու լրագրողներ, իրենց անմիջական պարտականությունն են համարում մտնել քաղաքականություն:

Ինչո՞ւ չեն կարեւորում ու հարգում իրենց հիմնական մասնագիտությունը: Ոչ ոք իր բուն գործով այսօր Հայաստանում չի զբաղվում: Բժիշկ Աշոտյանն այսօր ՀՀԿ-ում ամենացածր հարգի պատվերներ կատարող գործիքի դեր է ստանձնել, դպրոցների ու մանկապարտեզների տնօրենները եւս, առանց կարմրելու, պատրաստ են գործիք դառնալ ՀՀԿ-ի կամ իշխանություն ու փող ունեցող ցանկացած թաղայինի ձեռքին…Նույնը՝ նաեւ բժիշկները, արվեստագետները, տնտեսագետները:

Սա այն դեպքը չէ՝ եթե դու չես զբաղվում քաղաքականությամբ, քաղաքականությունն է քեզնով զբաղվում: Սա այն դեպքն է, երբ վստահություն ու պատիվ չունեցող քաղաքական ղեկավարները, որոնց մասնագիտական ու մարդկային որակներին չենք վստահում, ստիպում են, որ բոլորը մտնեն քաղաքականություն:

Լիլիթ Ավագյան