ՌԴ-ի եւ Արեւմուտքի աննախադեպ համերաշխությունը եւ արդյո՞ք արժեր շնորհավորել հայ ժողովրդին

Վերջին տասնամյակներում առաջին անգամ Հայաստանում տեղի ունեցավ համապետական ընտրություն, որի վերաբերյալ Ռուսաստանի եւ Արեւմուտքի գնահատականները համահունչ էին: Նախորդ բոլոր ընտրություններից հետո ունենում էինք հետեւյալ պատկերը`ՌԴ-ն եւ ԱՊՀ դիտոդական առաքելությունը հայտարարում էին, որ տեղի են ունեցել ազատ եւ թափանցիկ ընտրություններ, ինչի առիթով շնորհավորում էին ՀՀ-ին:

Մինչդեռ ԵԱՀԿ ԺՀՄԻԳ-ը, արեւմտյան երկրներն ու կառույցները հայտարարում էին, որ ընտրողի ազատ կամարտահայտություն տեղի չի ունեցել, դատապարտում էին ընտրակեղծիքները եւ ընտրությունների արդյունքներն ընդունում էին խիստ վերապահումներով: Միեւնույն իրադարձության վերաբերյալ հակադիր այդ գնահատականների հիմքում բոլորին քաջ հայտնի խորը աշխարհաքաղաքական ենթատեքստն էր:

Ապրիլի 2-ի ընտրությունը այս առումով ունիկալ էր: Ի սկզբանե դրա հետ կապված խնդիրներ ուներ Հայաստանի ռազմավարական դաշնակիցը: Ռուսաստանը բոլոր հնարավոր եղանակներով փորձեց կանխել Հայաստանում Սահմանադրական փոփոխությունները եւ կառավարման խորհրդարանական համակարգին անցումը, սակայն չկարողացավ: Այնուհետեւ փորձեց տապալել բուն ընտրությունները, ինչը նույնպես չհաջողվեց:

Իսկ արդեն ապրիլի 3-ին, ԿԸՀ կողմից ընտրության արդյունքների հրապարակման պահին հայ-ռուսական բարձր մակարդակի ջերմ երկխոսություն էր ընթանում: Այդ օրը ռուսական մամուլում տպագրվել էին Էդվարդ Նալբանդյանի հոդվածը եւ Սերգեյ Լավրովի հարցազրույցը, որոնք նվիրված էին ՀՀ-ի եւ ՌԴ-ի միջեւ դիվանագիտական հարաբերությունների հաստատման 25-ամյակին, ավելի ուշ նույն առիթով Սերժ Սարգսյանն ու Վլադիմիր Պուտինը փոխադարձ շնորհավորական ուղերձներ հղեցին: Երեկոյան էլ ՌԴ նախագահը Սերժ Սարգսյանին շնորհավորեց խորհրդարանական ընտրություններում տարած հաղթանակի համար:

ԱՊՀ դիտորդական խմբի մասին էլ չենք խոսում. նրանք այնքան տպավորված էին, որ հայտարում էին, թե Հայաստանն այսուհետ որոշ եվրոպական երկրների պետք է սովորեցնի`ինչպես անցկացնել ազատ եւ թափանցիկ ընտրություններ:

Համաշխարհային իրողություններից եւ մեր նախկին փորձից ելնելով գիտենք, որ այն ինչ լավ է Ռուսաստանի համար, վատ է ԱՄՆ-ի եւ ԵՄ-ի համար: Եւ եթե Հայաստանում կայացած քաղաքական որեւէ միջոցառում ռուսական աշխարհամասը ողջունում է, ապա արեւմտյան աշխարհը պետք է հակառակն անի:

ՀՀ-ում ԱՄՆ դեսպանատան հայտարարությունը սակայն ցնցող էր. «ԱՄՆ դեսպանությունը շնորհավորում է Հայաստանի ժողովրդին ապրիլի 2-ին կայացած խորհրդարանական ընտրությունների առիթով, որին նախորդել էր  կուսակցությունների ու քաղաքական դաշինքների միջև ընթացող մրցակցային պայքարը մի այնպիսի միջավայրում, որտեղ լրատվամիջոցները հասանելի էին բոլոր տեսակի դիրքորոշումների համար»,-ասվում էր դրանում:

Սա բավական բարձր տոն է: Կարելի էր ասել` ընտրությունները քիչ թե շատ տարբերվում էին նախորդներից, որոշ տեխնիկական խնդիրներ լուծվել էին, հատկապես, որ դրանք լուծվել էին նաեւ ԱՄՆ-ի օգնությամբ: Բայց շնորհավորել Հայաստանի ժողովրդին ապրիլի 2-ին կայացած խորհրդարանական ընտրությունների առիթո՞վ: Սա արդեն լուրջ է:

Եվրամիության հայտարարությունը թեեւ ավելի համեստ էր եւ սկսվում էր ընտրողների ձայնը գնելու եւ վարչական ռեսուրսի կիրառմամբ ընտրողների վրա ճնշումներ գործադրելու վերաբերյալ տեղեկություններով, բայց այստեղ նաեւ արձանագրված էր. «Ընտրությունների արդյունքներն արտացոլում են Հայաստանի ժողովրդի կամքը»:

Եվրոպական Ժողովրդական կուսակցության նախագահ Ժոզեֆ Դոլը նույնպես արձագանքեց ՀՀ խորհրդարանական ընտրություններին: Դոլը կարծես համաձայն է ԱՊՀ դիտորդների հետ, թե Հայաստանը Եվրոպական երկրներին կարող է լավ ընտրություն կազմակերպելու դասեր տալ: «Իմ շնորհավորանքները Հայաստանի Հանրապետական կուսակցությանը կիրակի տեղի ունեցած խորհրդարանական ընտրություններում տարած մաքուր հաղթանակի առիթով....»,- թվիթերում գրել էր ԵԺԿ նախագահը:

Հասկանում ենք, որ Սերժ Սարգսյանն ու Ժոզեֆ Դոլը մտերիմ են, գիտենք, որ ՀՀԿ-ն ԵԺԿ անդամ է, բայց նույնիսկ հանրապետականներն իրար շնորհավորելիս ձեռնպահ են մնում «մաքուր հաղթանակ» բառակապակցությունից: Այս իմաստով ԵԺԿ նախագահն ակնհայտորեն ավելորդ էր ջանացել:  

ՀՀ խորհրդարանական ընտրությունների վերաբերյալ այս իդիլիկ համերաշխությունը խաթարեց միայն «Freedom House» ամերիկյան իրավապաշտպան կազմակերպությունն իր «Անցումային շրջանի երկրներ- 2017» զեկույցով, որը հակառակի նման հրապարակվեց ապրիլի 4-ին: Ըստ այդ զեկույցի Հայաստանը մոտենում է ամրապնդվող ավտորիտար ռեժիմի, իսկ սահմանադրական փոփոխությունները ընդամենը Սերժ Սարգսյանի կողմից իշխանությունը պահելու միջոց էին:

«Բարեփոխումների իրական արդյունքը կլինի այն, որ ավելի կամրապնդվեն նախագահների (Հայաստանի եւ Ղրղզստանի-հեղ.) կուսակցությունները և օլիգարխիկ էլիտան: Հայաստանի պարագայում՝ բացի այն, որ լիազորություններն անցնում են խորհրդարանին, վերանայված Սահմանադրության ամենաէական դրույթը «կայուն մեծամասնության» ապահովումն է (…) Արդյունքում կառավարությունում և խորհրդարանում կիշխի Հանրապետական կուսակցությունը, որը Սերժ Սարգսյանը կղեկավարի կամ պաշտոնապես, կամ կուլիսների հետևից»,-նշված է զեկույցում:

Ռուսաստանի դեպքում ամեն ինչ պարզ է, բայց Արեւմուտքն ակնհայտորեն կողմնորոշման կարիք ունի: Հիմա Հայաստանը գնում է բարեփոխումների՞ եւ ժողովրդարացմա՞ն, թե՞ Ղրղզստանի ճանապարհով, եւ ապրիլի 2-ի ընտրության համար հայ ժողովրդին պետք է շնորհավորե՞լ, թե՞ ցավակցել: