Որոնք են քաղաքապետի գործառույթները. ծաղիկ տնկելով չէ

Հայաստանում շուրջ 20 օրից կկայանան իրենց կարեւորությամբ երկրորդ՝ Երեւանի ավագանու ընտրությունները: Ու թեեւ այդ ընտրություններով շուրջ մեկ միլիոն երեւանցիների կյանքում կարող է ոչ պակաս բան փոխվել, քան խորհրդարանական ընտրություններով, ավանդաբար այդ ընտրությունների նկատմամբ հանրային վերաբերմունքը լուրջ չէ:

Նախապատմությունը

Երեւանի ավագանու ընտրությունների ինստիտուտը ներմուծվեց 2005 թվականի սահմանադրական փոփոխություններով եւ 2008 թվականին ընդունված օրենքով: Առաջին ընտրությունները կայացան 2009-ին, երկրորդը՝ 2013-ին:

2009-ի ընտրություններին իշխանությունը հաղթեց լուրջ եւ զանգվածային կեղծիքների միջոցով... Հանրապետականը հավաքեց ձայների մոտ 46 տոկոսը եւ ստացավ այսպես կոչված բոնուսային մանդատները՝ ապահովելով ավագանու տեղերի մեծամասնությունը: Այն ժամանակ հիմնական ընդդիմադիր ուժերից «Ժառանգությունը» չմասնակցեց ընտրություններին, իսկ Հայ ազգային կոնգրեսը, հավաքելով ձայների մոտ 17 տոկոսը, հրաժարվեց ավագանու մանդատներից:

2013 թվականին Երեւանի ավագանու ընտրություններում կեղծիքների թիվը արմատապես նվազեց: Սակայն, դրանով հանդերձ, Հանրապետական կուսակցությունը ստացավ ձայների մեծամասնությունը՝ մոտ 54 տոկոսը: Հիմնական ընդդիմադիր «Բարեւ Երեւան» դաշինքը (որի հիմքում «Ժառանգություն» կուսակցությունն էր) հավաքեց ձայների մոտ 8 տոկոսը, իսկ Հայ ազգային կոնգրեսը՝ 4 տոկոսը:

 Երեւանի իշխանությունից դժգոհ շատ քաղաքացիներ ե՛ւ 2009-ին, ե՛ւ 2013-ին իրենց ձայները տվել էին Բարգավաճ Հայաստան կուսակցությանը (որն այս անգամ չի մասնակցում): Այսուհանդերձ, փորձենք հասկանալ Երեւանի ընտրություններում իշխանությունների հաղթելու պատճառները:

Իրոք ընտրում են

Բացի բացահայտ ընտրակեղծիքներից, որ եղել են 2009 թվականին, բոլոր այդ ընտրություններում համատարած կերպով բաժանվել է ընտրակաշառք ու ընտրողների վրա եղել են վարչական լծակներով ազդեցություններ (այլ կերպ ասած, վարչական ռեսուրսի չարաշահում):

Միգուցե քաղաքացիներից շատերին ստիպել էին, որ նկարեն իրենց քվեաթերթիկը: Հավանական է, որ շատ տեղամասերում գործել են, այսպես կոչված, քվեաթերթիկների կարուսելներ: Սակայն, այդուհանդերձ, 2013 թվականին շուրջ երկու հարյուր հազար երեւանցի գնացին ընտրական տեղամասեր եւ ձայն տվեցին Հանրապետական կուսակցությանը:

Փորձենք հասկանալ, թե ինչո՞վ է պայմանավորված Երեւանի ընտրությունների ժամանակ Հանրապետական կուսակցության եւ Տարոն Մարգարյանի լայն հանրային սատարումը:

Երկու պատճառ

Այստեղ պետք է հաշվի առնել երկու բաղադրիչ: Նախ, հայաստանցիները սովորաբար չեն կարեւորում տեղական ընտրությունները: Ամեն տեսակի խնդիր կապվում է պետության կենտրոնական իշխանությունների հետ... Դա թերեւս գալիս է դեռ Սովետական Միությունից, որի ժամանակ, բնականաբար, իրապես անկախ տեղական իշխանություն չէր կարող լինել: Պակաս ազդեցություն չի ունեցել նաեւ այն հանգամանքը, որ համայնքների մեծամասնությունում ղեկավարները կենտրոնական իշխանությունների հետ նույն կուսակցության անդամ են եւ փաստացի ենթակա են վերջինիս:

Երկրորդ պատճառը, որը հիմնականում վերաբերելի է միմիայն մայրաքաղաքին, հանրային կարծիքում քաղաքապետարանի գործառույթների աղավաղումն է: Հանրությանը ներկայացվում է, որ քաղաքապետարանը ունի միմիայն կոմունալ գործառույթներ՝ հավաքել աղբը, տնկել ծաղիկներ, մաքրել փողոցներ եւ այլն:

Հանրությանը չի ներկայացվում, որ Երեւանի քաղաքապետարանի գործառույթների մեջ է մտնում խցանումների դեմ պայքարը, արժանավայել ու հարմար տրանսպորտի ապահովումը եւ այլն: Երեւանցիները չեն գիտակցում, որ խցանումներում իրենց կորցրած ժամերի եւ նախորդ հազարամյակի «Գազելներում» իրենց ծռված մեջքի համար պատասխանատու է քաղաքապետարանը եւ անձամբ քաղաքապետը:

Երեւանցիները քաղաքապետից ակնկալում են իրենց բակերի կանաչապատում, երբեմն՝ փողոցներում փոսալցում, աղբահանություն… Իսկ դա արվում է: Բայց մայրաքաղաքի բնակիչները համարյա չեն պահանջում իրապես բարեփոխել հանրային տրանսպորտը, չեն պահանջում կատարել ճանապարհային երթեւեկության կազմակերպման այնպիսի փոփոխություններ, որոնք կլուծեն խցանումների հարցը:

Անգամ ավելին, տեսնելով քաղաքապետարանի անգործությունը, անգամ Ճանապարհային ոստիկանությունն է հանրության հետ քննարկում ու առաջարկում երթեւեկության կազմակերպման փոփոխություններ.. Սակայն անգամ այդ դեպքերում քաղաքապետարանը չի իրագործում արդեն նախագծած ու «ծամած» փոփոխությունները:

Լուծումը

Հետեւապես, որպեսզի Երեւանում լինեն իրական ընտրություններ, ընդդիմությունն ու քաղաքացիական հասարակությունը այժմ պետք է մայրաքաղաքի բնակիչներին բացատրեն թե՛ այդ ընտրությունների կարեւորությունը, եւ թե՛ այն, թե բարձիթողի վիճակում գտնվող որ ոլորտներն են քաղաքապետի ու քաղաքապետարանի լիազորությունների շրջանակներում: Պետք է ներկայացվի, որ քաղաքապետը կոմունալ վարչության կամ «ժէկի» պետ չէ:

Որպես վառ օրինակ կարելի է բերել հենց հանրային տրանսպորտի եւ խցանումների օրինակները, որոնց հարցում Տարոն Մարգարյանի իշխանության օրոք վիճակը միմիայն վատթարացել է:

Դանիել Իոաննիսյան