Բայց՝ մեզ հայ են ասում. մենք ենք, թույլ ենք

Տպագրվել է «Հայկական Ժամանակ» օրաթերթի՝ 2004 թվականի մայիսի 6-ի համարում

Այսօր Երեւանում կբացվի Համաշխարհային հայկական կոնգրեսի՝ Հայոց ցեղասպանության խնդիրներին նվիրված գիտագործնական կոնֆերանսը: Այս առթիվ երեկ «Երեւան» հյուրանոցում մամուլի ասուլիս էին հրավիրել կոնգրեսի նախագահ, ռուսաստանցի հայտնի գործարար Արա Աբրահամյանը, քաղաքագետ Անդրանիկ Միհրանյանը, պրոֆեսորներ Յուրի Բարսեղովը, Ռիչարդ Հովհաննիսյանը եւ այլք: Գիտաժողովի նպատակը, ինչպես բացատրեց Անդրանիկ Միհրանյանը, մի ռազմավարական ծրագիր մշակելն է, որով «քաղաքական հիմքեր կդրվեն այն հարցերի շուրջ, որոնք այսօր բաժանում են Հայաստանը եւ Թուրքիան»: Ըստ Միհրանյանի, այդ հարցերը վերաբերելու են հայ-թուրքական սահմանի բացմանը, տարածքային պահանջներին, փոխհատուցման խնդրին, ցեղասպանության ճանաչմանը եւ այլն:

Եւ այդպիսի ծրագիր մշակելուց հետո դա կարող է հիմք դառնալ հայկական բոլոր կազմակերպությունների եւ ՀՀ ԱԳՆ-ի գործունեության համար: Կարելի է ենթադրել, որ այս ծրագրի հիմքում կարող է դրվել Բարսեղովի՝ երեկ ներկայացրած նոր թեզը. «Հայաստանը որպես պետություն ժամանակին, երբ չկային ոչ մի Ադրբեջան եւ ոչ մի Թուրքիա, հանդես էր գալիս իբրեւ միջազգային իրավունքի ամենաառաջատար նորմերի ստեղծման նախաձեռնող: Երբ մենք կորցրինք պետականությունը, բնականաբար՝ մեր նախնիները փորձեցին միջազգային իրավունքի հիմքերով լուծել այդ հարցերը: Միջազգային իրավունքը մեր կողմն է՝ թույլերի կողմն է»,- մաքուր ռուսերենով ասաց նա՝ չմասնավորեցնելով, թե այդ ինչպես եղավ, որ ժամանակին աշխարհի մակարդակով նախաձեռնություններ անող երկիրը դարձավ այդքան թույլ:

Իսկ այս պրոցեսի էությունն այն է, որ չի կարելի սահմանափակվել նրանով, որ Ցեղասպանությունը իրականացվել է 1915թ., այլ դրանից հետո եւս, եւ գուցե շարունակվում է մինչ այսօր: Ի՞նչ է սա տալու մեզ՝ կպարզվի հետագայում, իսկ ասուլիսի ժամանակ լրագրողներին ավելի շատ հետաքրքրում էին այլ հարցեր: Հայկական մամուլում շրջանառվում էին լուրեր այն մասին, որ ընդդիմությանը ֆինանսավորում են ռուսաստանյան ուժերը եւ թափանցիկ ակնարկներ էին արվում, թե այդ ուժերից մեկն էլ Արա Աբրահամյանն է: «Ես կարող եմ ասել, որ ամեն մարդ ազատ է իր գործունեության մեջ: Եթե որեւէ մեկը համարում է, որ որեւէ մեկին պետք է ֆինանսավորի, կարող է ֆինանսավորել: Եթե պայմանագիր ունեն, որ չպետք է ֆինանսավորեն, ուրեմն՝ պետք է չֆինանսավորեն»,-հարցին ի պատասխան ավելի շատ հարցեր առաջացնող հայտարարություն արեց պրն Աբրահամյանը:

Ինչ վերաբերում է ՀՀ ներքաղաքական իրավիճակին, ապա Արա Աբրահամյանը կարծում է, որ սա շատ բարդ ճգնաժամ է: «Այն, ինչ կատարվում է, գալիս է իշխանության ոչ ճիշտ քաղաքականությունից: Այնպես չէ, որ միանգամից դուրս եկան փողոց եւ այդպիսի հայտարարություններ են անում»,- ընդդիմությանը պաշտպանող հայտարարություն արեց Աբրահամյանը: Սակայն անմիջապես էլ արեց իշխանությանը պաշտպանող հայտարարություն: «Ընդդիմությունն էլ պետք է իմանա, որ ամենակարեւոր հարցը պետականությունն է: Չի կարելի անել այնպիսի հայտարարութուններ, որոնք կարող են վտանգի տակ դնել պետականությունը»,-ասաց Աբրահամյանը: Իհարկե, վերջինս չմասնավորեցրեց, թե ընդդիմության կոնկրետ որ հայտարարությունն է վտանգում պետականությունը:

Քաղաքագետ Անդրանիկ Միհրանյանն էլ հարցի առնչությամբ բերեց Ռուսաստանի օրինակը, որտեղ նույնպես խորհրդարանը ընդունեց ցույցերին ու երթերին վերաբերող օրենք, բայց Պուտինն այն չստորագրեց ու ետ ուղարկեց: Պրն Միհրանյանը դրանով, թերեւս, ուզում էր լավատեսական տրամադրութուն ստեղծել, թե Հայաստանում էլ կարող է նույնը պատահել: Նա դեռ չգիտեր, որ Քոչարյանն արդեն ստորագրել է ցույցերին ու երթերին վերաբերող հայկական օրենքը: Ինչեւէ: Արա Աբրահամյանը դեռ անցած տարի Հայաստանում բազմամիլիոնանոց ներդրումներ անելու պատրաստակամություն էր հայտնել, նաեւ մեծ գումար էր խոստացել Գրողների միությանը, գյուղակադեմիային եւ այլոց: Ներդրումների մի մասն արդեն իրականացվել է: Իսկ մնացած ներդրումները հարցականի տակ են:

«Ներդրումների համար անհրաժեշտ է քաղաքական կայություն»,-այս մասին խոսելիս անսպասելիորեն ասաց Արա Աբրահամյանը: Ինչ վերաբերում է ԳՄ-ին եւ գյուղակադեմիային խոստացած գումարներին, ապա այդ կազմակերպությունները գումարը կստանան այն ժամկետներում, որոնք նախատեսված են եղել ի սկզբանե: Երեկ չէր կարող չշոշափվել նաեւ «Ազգ» օրաթերթի հարցը: ՀՌԱԿ ատենապետ Հարություն Առաքելյանը մեղադրանքներ էր ուղղել Արա Աբրահամյանին, թե վերջինս չի կատարում «Ազգ» թերթի նկատմամբ ստանձնած պարտավորությունները: «Ես, որպես Արա Աբրահամյան, «Ազգ» թերթը չեմ գնել: Պետք է ճշտել, թե ով է գնել»,-այդ մեղադրանքներին ի պատասխան ասաց Ա.Աբրահամյանը: Ճիշտ է, «Ազգը» գնել է նրա եղբայրը, ինչը վաղուց ճշտված է, բայց ընդհանրապես իրեն մեղադրանքներ ուղղողներին ռուսահայ գործարարը հակադարձեց: «Ինձ հարցեր տալու իրավունքը պետք է վաստակել»,-ասաց նա՝ հայտարարելով, որ Հարություն Առաքելյանին ընդհանրապես չի ճանաչում:

Հայկ Գեւորգյան