Կնվիրի. եղածը մի գիրք չի՞. հերթական անմեղ «մարդասպանը»

Տպագրվել է «Հայկական Ժամանակ» օրաթերթի՝ 2004 թվականի մայիսի 11-ի համարում

1998-ին Տաշիրի բնակիչ 12-ամյա Գեղեցիկ Ղանդիլյանի բռնաբարությունը եւ դաժան սպանությունը ոստիկանները համարեցին բացահայտված, երբ ձերբակալեցին սպանված աղջկան վերջինը տեսնողին՝ 21-ամյա Արմեն Պողոսյանին: Տաշիրի ոստիկանության աշխատակից Ավագ Մալաքյանը, օպերներ Մայիսը եւ Արթուրը (Ջիգիթ մականունով), ծեծի եւ բռնարարքների ենթարկելով, երիտասարդից խոստովանական ցուցմունքներ կորզեցին: Լոռու մարզի առաջին ատյանի դատարանը՝ դատավոր Գագիկյանի նախագահությամբ գործն ընդամենը 4 օր քննելուց հետո եզրակացրեց, որ ամբաստանյալի հանցանքն ապացուցված է եւ ձեռքի թեթեւ շարժումով 15 տարի ազատազրկման դատապարտեց անմեղ երիտասարդին:

Գործը քննվեց նաեւ վերաքննիչ եւ վճռաբեկ դատարաններում. վերաքննիչում՝ Գ.Մելիք-Սարգսյան, Տ. Սահակյան, Ռ.Ասատրյան կազմով: Երկու վերադաս ատյաններն էլ գտան, որ արդար դատավճիռ է կայացվել, եւ Ա.Պողոսյանի հանցանքն ապացուցված է: 2004-ի սկզբին միայն, երջանիկ պատահականության շնորհիվ, բացահայտվեց սոսկալի հանցագործությունը, եւ պարզվեց, որ հանցանքը կատարողն այլ անձ է, որը մեկ այլ սպանության մեջ բռնվելով՝ խոստովանել էր, որ 12-ամյա Գեղեցիկին էլ է ինքը սպանել: 5,5 տարի նստած Արմեն Պողոսյանին ազատ արձակեցին. գլխավոր դատախազ Աղվան Հովսեփյանը նրան ընդունեց, «Կոմս Մոնտե Քրիստո» գիրքը նվիրեց, ներողություն խնդրեց եւ խոստացավ, որ մեղավորները կպատժվեն:

Թվում էր՝ կատարվածը պետք է դաս լինի, եւ գոնե ծանր հանցագործությունների պարագայում իրավապահները պետք է շատ զգույշ լինեն, որ այլեւս նման պատմություն չկրկնվի: Ի՞նչը կարող է ավելի ահավոր լինել, քան անմեղ մարդուն դատելը եւ մեղավորի փոխարեն պատժելը: Սակայն պարզվում է՝ մեր քննիչ-դատախազ-դատավորները նման մտատանջություններ, մեղքի զգացում, խղճի խայթ  չեն ունենում: Նրանք առաջնորդվում են «ներքին համոզմունքով»: Նրանց հերթական զոհը 33-ամյա Մանուկ Նալբանդյանն է, որին մեղադրում են Մալաթիա-Սեբաստիա շուկայի կրպակներից մեկում աշխատող 50-ամյա Անուշ Վարդանյանին սպանելու մեջ: Իբր՝ նա սեռական հարաբերություն ունենալու նպատակով Անուշ Վարդանյանին տարել է շուկայի մոտ գտնվող զբոսայգին, եւ երբ տուժողը մերժել է նրա պահանջը՝ «նստել է նրա կրծքավանդակին, փորձել է խաթարված եղանակով սեռական հարաբերություն ունենալ նրա հետ եւ, երկու ձեռքով սեղմելով կոկորդը, խեղդել է»:

Մալաթիա-Սեբաստիա համայնքի դատարանը՝ Տիգրան Պետրոսյանի նախագահությամբ քննելով գործը՝ գտել է, որ մեղադրանքը հիմնավոր է եւ 2004-ի ապրիլի 6-ին Նալբանդյանին դատապարտել է 9 տարի ազատազրկման: Դատարանն անտեսել է գործում առկա բազմաթիվ հակասությունները, նախաքննության թույլ տված սխալները, կարեւոր վկաներին չհարցաքննելու հանգամանքը, կասկածելի ու ոչ բավարար փորձաքննությունը, բռնությամբ կորզված ցուցմունքները: Դատարանը մերժել է Նալբանդյանի պաշտպան Ռուզաննա Տեր-Վարդանյանի 100-ի չափ միջնորդությունները, քանի որ դրանք բավարարելու դեպքում՝ ամբաստանյալի անմեղությունն ակնհայտ կդառնար: Նալբանդյանի անմեղությունը հաստատող հանգամանքների թվարկումը միայն կարող է մի գիրք կազմել:

Խեղդված կնոջ պարանոցին եղած հետքերը կրիմինալիստիկայի կանոններով բոլորովին այլ հանցագործության մասին են վկայում՝ «կրծքին նստած խեղդելու» դեպքում չէին կարող նման հետքեր առաջանալ: Դրանք կարող էին առաջանալ միայն ետեւից մոտենալու եւ խեղդելու դեպքում: Վկաների ցուցմունքները եւս այլ պատկեր են ներկայացնում. սպանությունից անմիջապես առաջ Անուշ Վարդանյանին երկու զինվորականների հետ սուրճ խմելիս են տեսել, իսկ կեսգիշերն անց նա իր աշխատավայրից դուրս է եկել մի «կարճ եւ գեր անձնավորության» հետ եւ այլեւս չի վերադարձել (ամբաստանյալը նիհար է եւ բարձրահասակ):

Սպանվածի աղջիկները վկայել են, որ իրենց մայրը 13 հազար դոլար էր պարտք «բիճ Համոյին», որը գեր եւ կարճահասակ անձնավորություն է եւ ապրում է 3-րդ թե 4-րդ գյուղում: Սակայն նախաքննության մարմինը «չի հայտնաբերել» ոչ զինվորականներին, ոչ «Համոյին»: Ավելին, սպանվածի աղջիկը՝ նրա իրավահաջորդ Սյուզան Վարդանյանը, դատաքննությունից հետո (դատավճիռն արձակելու օրը) գրավոր հայտարարություն է արել՝ նշելով. «Ես համոզված եմ, որ Մանուկ Նալբանդյանը չի սպանել իմ մորը, եւ բոլոր իրավասու անձանցից խնդրում եմ գործը վերադարձնել լրացուցիչ նախաքննության՝ մորս մահվան մեջ իսկական մեղավորին գտնելու եւ պատժելու համար»:

Այժմ գործը հասել է վերաքննիչ դատարան, որտեղ Հենրիկ Տեր-Ադամյանի նախագահությամբ առաջին ատյանի սցենարն է կրկնվում՝ վկաներին չեն հրավիրում դատարան, հրապարակում են ոչ թե դատաքննական, այլ նախաքննական ցուցմունքները, մերժում են պաշտպանի միջնորդությունները: Այսինքն, բոլոր շանսերը կան, որ Արմեն Պողոսյանի պատմությունը կրկնվի: Ընդ որում, չի բացառվում, որ տարիներ անց մեկ այլ հանցագործության մեջ բացահայտված ինչ-որ մեկը ձեռի հետ խոստովանի, որ տարիներ առաջ մի կնոջ է խեղդել՝ պարտքը չվերադարձնելու համար: Եւ ի՞նչ. Աղվան Հովսեփյանը կրկին «Կոմս Մոնտե Քրիստո՞» է նվիրելու՝ այս անգամ Մանուկ Նալբանդյանին, համակարգի անունից ներողություն է խնդրելու եւ խոստանալու է, որ մեղավորները կպատժվե՞ն: Իսկ «մեղավորներն» այդ պահին հերթական զոհին են որսալու:          

Ա.Օ.