Ներիշխանական գզվռտո՞ց. Դավիթ Հարությունյանի մազերը` բիզ-բիզ

Տպագրվել է «Հայկական Ժամանակ» օրաթերթի՝ 2004 թվականի մայիսի 12-ի համարում

Եթե ԱԺ այս եռօրյայի առաջին օրը ԱԺ վերահսկիչ պալատի նախագահի ներկայացրած 2003թ. տարեկան հաշվետվությունն, ըստ էության, անցավ առանց լուրջ էքսցեսների, ապա երեկ խորհրդարան էր եկել արդարադատության նախարար Դավիթ Հարությունյանը՝ հայտարարելու, որ իր մազերը բիզ-բիզ են կանգնել։ Իսկ նախարարի մազերը նման վիճակի են հասել այն պատճառով, որ նա կարդացել է ՎՊ հաշվետվության այն մասը, որը վերաբերում է ՀՀ կառավարության եւ Միջազգային զարգացման ընկերակցության միջեւ կնքված պայմանագրի շրջանակներում՝ «Դատաիրավական բարեփոխումներ» վարկային ծրագրի իրականացման ընթացքի մասին ՎՊ-ի ներկայացրած հաշվետվությունը։ Սույն ծրագիրն ԱԺ-ն վավերացրել է  2001-ին, որի ավարտը նախատեսված է 2004-ի դեկտեմբերի 31-ին։

Կարդալով սույն հաշվետվությունը՝ Դ.Հարությունյանը հանգել է այն եզրակացության, որ Վերահսկիչ պալատի ներկայացրած ուսումնասիրությունը տառապում է էժանագին պոպուլիզմով: «Ոչինչ այնքան թանկ չի նստում պետության վրա, որքան էժան պոպուլիզմը։ Ուստի, ես կոչ եմ անում ոչ թե  պայքարի պատրանք ստեղծել, այլ իրապես փորձել շտկել առկա թերությունները»,- ԱԺ ամբիոնից հայտարարեց Դավիթ Հարությունյանը։ Իսկ ի՞նչ հաշվետվություն է ներկայացրել ՎՊ-ն, որը հարուցել է արդարադատության համակարգի ղեկավարի զայրույթը։ ՎՊ-ն, «Դատաիրավական բարեփոխումներ» վարկային ծրագրի իրականացման ընթացքի իր ուսումնասիրության արդյունքում արձանագրել է.

«Ուսումնասիրությունների արդյունքում պարզվել է, որ «Դատաիրավական բարեփոխումներ» վարկային ծրագրի իրականացման ընթացքում թույլ են տրվել մի շարք իրավական ակտերով նախատեսված պահանջների խախտումներ եւ վարկային միջոցների ոչ արդյունավետ օգտագործման փաստեր։ Ծրագրի իրականացման տարեկան բյուջեները թերակատարվել են բոլոր կատեգորիաներով՝ 2001-ին՝ 55,1 տոկոսով, 2002-ին՝ 72,0, իսկ 2003-ի հինգ ամսում՝ 85,7 տոկոսով»։ Ամենաաէական թերությունը ՎՊ-ն արձանագրել է  դատարանների շենքերի վերականգնման համար հատկացված գումարների ծախսային մասում.

«Համաձայն ծրագրի՝ թվով 20 դատարանների շենքերի վերականգնման համար նախատեսված է եղել 4 միլիոն 451,1 հազար ԱՄՆ դոլար, սակայն 2003-ի հուլիսի 1-ի դրությամբ կնքված թվով 9 շինարարական աշխատանքների կապալի պայմանագրերի արժեքը կազմել է 4 միլիոն 386,8 հազար ԱՄՆ դոլար (թվով 11 դատարանների համար), իսկ մնացած 9 դատարանների շենքերի վերականգմանը բաժին է ընկնում 64.3 հազար ԱՄՆ դոլարի աշխատանքներ»,- նշված է ՎՊ-ի ներկայացրած հաշվետվության մեջ։ Բնականաբար, երեկ Դավիթ Հարությունյանը հերքեց հաշվետվության մեջ նշված այս հիմնական մեղադրանքը: «ՎՊ-ի հաշվետվության մեջ հնչեց մի կարեւոր մեղադրանք՝ կառավարությունը մեղադրվում է այն բանում, որ նախատեսված 20 դատարանների փոխարեն վերակառուցվել է ընդամենը 11 դատարան, եւ գումարներն ավարտվել են։

Փաստը ճիշտ է նշված, սակայն այդտեղ որեւէ մեկի մեղքը պետք չէ փնտրել։ Բանն այն է, որ նախնական գնահատումն իրականացվել է 99-ին, եւ այդ թվին գործող գներով էլ հաշվարկվել են շինանյութերի եւ շինարարական աշխատանքների գումարները։ Բացի այդ, պարզվել է, որ Արաբկիրի դատարանը վերանորոգման ենթակա չէ, քանզի ուսումնասիրությունների արդյունքում ակնհայտ է դարձել, որ հենք չունի: Ուստիեւ, որոշում է կայացվել Արաբկիրի եւ եւս երեք դատարանների շենքեր ոչ թե վերանորոգել, այլ նորը կառուցել, ինչը  ի սկզբանե նախատեսված չէ եղել։ Այդ պատճառով էլ նախատեսված գումարները չեն բավականացրել»,-ՎՊ-ի ներկայացրած տեղեկանքները փորձեց հերքել Դավիթ Հարությունյանը։

Այդուհանդերձ, արդարադատության նախարարի ելույթը բնավ չհամոզեց ԱԺ նախագահ Արթուր Բաղդասարյանին, որը երեկ տեղեկացրեց, որ օգտվելով իր իրավունքից՝ ինքը բոլոր փաստաթղթերն ուղարկելու է գլխավոր դատախազություն: «Պետք չէ ամպագորգոռ ելույթներ ունենալ, կոկորդ կրծել կամ կոկորդ պատռել՝ սեփական ճշմարտացիությունն ապացուցելու համար, նաեւ քաղաքական գնահատականներ հնչեցնել՝ ինչ է թե մեկը համարձակվել է իր ոտքը տրորել եւ ինչ-որ բան ասել։ Ինչ է, ուզում եք աչք փակենք կատարված չարաշահումների վրա՞»,-ամբիոնից հայտարարեց ԱԺ նախագահն ու վստահեցրեց, որ ինքը հետամուտ է լինելու, որ մեղավորները պատժվեն։ Իսկ եթե դատախազությունը կպարզի, որ ՎՊ-ն ընդամենը զրպարտել է, ապա ԱԺ նախագահը պրոբլեմ չի տեսնում, որ զրպարտության համար պատժվեն ՎՊ պատասխանատու պաշտոնյաները։

Ինչեւէ. որ ԱԺ վերահսկիչ պալատի դերի բարձրացումը, որը մինչ օրս կրել է զուտ ձեւական բնույթ, մտնում է ԱԺ նախագահի՝ ԱԺ դերի բարձրացման ծրագրի մեջ՝ պարզ էր դեռ ամիսներ առաջ, երբ ԱԺ-ում քննարկվում էր ՎՊ-ի լիազորությունների շրջանակը։ Սակայն, ոմանց համար առնվազն տարօրինակ է այն, որ պետական համակարգի 20 ոլորտներում ուսումնասիրություններ կատարելով՝ ԱԺ ՎՊ-ն առավել լուրջ չարաշահումներ հայտնաբերել է  հատկապես «Դատաիրավական բարեփոխումներ» վարկային ծրագրում, երբ, ըստ որոշ տեղեկությունների, լուրջ չարաշահումներ են հայտնաբերված եղել նաեւ մաքսային  կոմիտեում կատարված ստուգումների ժամանակ, որոնք, ինչ-ինչ պատճառներով, ՎՊ-ի տարեկան հաշվետվության մեջ չեն արտացոլվել։

Իհարկե, երեկ ՎՊ նախագահ Գագիկ Ոսկանյանը հերքեց, որ մաքսային կոմիտեում լուրջ չարաշահումներ հայտնաբերվել են։ Ինչ վերաբերում է արդարադատության համակարգի վրա «նաեզդի» քաղաքական ենթատեքստին, ապա Դավիթ Հարությունյանն ասաց, որ ինքն առայժմ ձեռնպահ է մնում որեւէ գնահատական տալուց։ Այսպիսով, այսօր առավոտյան խորհրդարանն իր քվեարկությամբ պետք է հաստատի ՎՊ 2003-ի տարեկան հաշվետվությունը, որի համար անհրաժեշտ է 66 պատգամավորի կողմ ձայն։ Եթե ՎՊ տարեկան հաշվետվությունը  հաստատելու մասին ԱԺ  որոշումը քվեարկության արդյունքում մերժվի, ապա  պատգամավորների  առնվազն 1/3-ը կարող է 24 ժամվա ընթացքում ներկայացնել ԱԺ որոշման նախագիծ՝  ՎՊ նախագահի լիազորությունները վաղաժամկետ դադարեցնելու մասին։

Սակայն քիչ հավանական է, որ Գագիկ Ոսկանյանին անվստահություն հայտնելու հարց առաջանա, քանզի կոալիցիոն ուժերը, նաեւ՝ «Ժողպատգամավորն» ու ՄԱԿ-ը տրամադրված են կողմ քվեարկել ՎՊ-ի տարեկան հաշվետվությանը։ Ըստ ամենայնի, միակ հետեւանքը, որ  կարող է ունենալ ՎՊ տարեկան հաշվետվությունը, այն է, ինչի մասին երեկ տեղեկացրեց ԱԺ նախագահ Արթուր Բաղդասարյանը՝ չարաշահումների մասին արձանագրված փաստերը ՀՀ գլխավոր դատախազությանը տրամադրելը։ Իսկ դա արդեն կնշանակի, որ մասնավորապես՝ «Դատաիրավական բարեփոխումներ» վարկային ծրագրի իրականացման ուսումնասիրության ընթացքում ՎՊ-ի արձանագրած չարաշահումները կքննի գլխավոր դատախազությանը կից ստեղծված կոռուպցիայի հանձնաժողովը, որի ստեղծումն արդարադատության նախարարը համարում էր աննպատակահարմար։

Ի դեպ, երեկ ՄԱԿ խմբակցությունը կառավարության համար փոխանցիկ կարմիր դրոշ էր պատրաստել, որի վրա գրված էր. «Աշխատում ենք առանց վերահսկիչի»։ Փոխանցիկ դրոշը ՄԱԿ խմբակցության նախագահ Գուրգեն Արսենյանը հանձնեց ֆինանսների եւ էկոնոմիկայի փոխնախարար Պավել Սաֆարյանին։ ՄԱԿ նախագահը հրաժարվեց մեկնաբանել իրենց ակցիայի ենթատեքստը, իսկ Պավել Սաֆարյանն էլ այդ ակցիայից ընդամենը եզրակացրել էր, որ ՄԱԿ-ն ավելորդ դրոշ ունի եւ որոշել է տալ իրեն։  

Հ. Գ. Ի դեպ, երեկ, ԱԺ հայտարարությունների ժամին, «Արդարություն» դաշինքի ներկայացուցիչ Թաթուլ Մանասերյանը, անդրադառնալով ԱԺ ՎՊ-ի տարեկան հաշվետվությանը, ասաց. «Փաստերը ցույց են տալիս, որ այսօրվա իշխանությունները կոռումպացված են, եւ հարցի լուծումը ոչ միայն գործող կառավարության, այլեւ նախագահի հրաժարականն է»:   

Նաիրա Զոհրաբյան