«Փտած» արեւմուտք. Եվրաբանկն էլ է քլնգում

Տպագրվել է «Հայկական Ժամանակ» օրաթերթի՝ 2004 թվականի մայիսի 20-ի համարում

Ամեն ինչ վկայում է այն մասին, որ այդ «փտած Արեւմուտքից» մեր իշխանությունները պրծում չունեն: Երբ մեր իշխանություններին քննադատում է, ասենք, ԱՄՆ պետդեպարտամենտը, կամ՝ Եվրախորհուրդը, դա հասկանալի է՝ քաղաքական կառույցներ են: Բայց մեր ներքաղաքական իրավիճակի նկատմամբ անտարբեր չեն նաեւ արեւմուտքի առեւտրային կառույցները:  «Վերակառուցման եւ զարգացման եվրոպական բանկը» կամ Եվրաբանկը հենց այդպիսի կառույց է: Իհարկե, նրանք ցանկացած երկրի հետ գործ ունենալիս անպայման հաշվի են առնում այդ երկրում տիրող ներքաղաքական իրավիճակը, բայց դա, այսպես ասած, ներքին օգտագործման համար է, եւ հազվադեպ են դեպքերը, երբ դրանց մասին հրապարակային վերլուծություններ են արվում:  Եվրաբանկի նախագահ Ժան Լամիերը ներկայումս շրջագայում է Հարավային Կովկասով: Նա ավարտեց իր այցը Հայաստան եւ այդ առթիվ հանդես եկավ մամուլի ասուլիսով:

Ասուլիսի ժամանակ նա ամենեւին էլ չխոսեց ներքաղաքական իրավիճակի մասին: Բայց լրագրողներին բաժանված «ԵՎԶԲ-ի գործունեությունը Հայաստանում» զեկույցում Եվրաբանկի մասնագետներն ընդգծում են, որ չնայած ՀՀ-ում տնտեսական ցուցանիշները տարածաշրջանի այլ երկրների համեմատությամբ եղել են ընդհանուր առմամբ լավ, սակայն «անհանգստություն են պատճառում 2003 թվականին իրականացված նախագահական եւ խորհրդարանական ընտրությունների, զանգվածային լրատվամիջոցների ազատության եւ իրավունքի գերակայության հետ կապված հարցերը»: Զեկույցում նշվում է, թե անկախության հասնելուց հետո Հայաստանը շոշափելի հաջողությունների է հասել ժողովրդավարական բարեփոխումների հարցում եւ նրբանկատորեն ընդգծվում է. «Նոր ընտրված իշխանությունները պահպանում են այդ քաղաքական կուրսին վերադառնալու հնարավորությունը, ինչը կվերադարձնի ժողովրդի վստահությունը...»:

Չնայած այս նրբանկատությանը, Եվրաբանկը հստակ արձանագրում է, որ իշխանությունները չեն վայելում ժողովրդի վստահությունը, եւ իշխանությունը շեղվել է ժողովրդավարական բարեփոխումների «քաղաքական կուրսից»: Զեկույցում անդրադարձ կա նաեւ ղարաբաղյան հիմնախնդրին: Եվրաբանկը նշում է, որ ՀՀ իշխանությունները ցուցադրել են իրենց հավատարմությունը բանակցությունների շարունակությանը, սակայն պարզվել է, որ առայժմ անհնար է վերջնական լուծման հասնել: «Մինչ այդ հակամարտության լուծումը Հայաստանի մասնակի շրջափակումը տարածաշրջանում կխոչընդոտի երկրի տնտեսական զարգացմանը եւ ի չիք կդարձնի տարածաշրջանային կարեւոր ձեռնարկումները Անդրկովկասում»,- փաստորեն ղարաբաղյան հարցի լուծման ձգձգման մասին միանշանակ բացասական կարծիք է հայտնում Եվրաբանկը:

Ինչ վերաբերում է Եվրաբանկի՝ Հայաստանում իրականացվելիք ծրագրերին, ապա դրանց ծավալն այնքան էլ մեծ չէ: Ըստ բանկի նախագահի՝ այս տարի ՀՀ-ում Եվրաբանկը մտադիր է տարբեր ծրագրերով ներդնել 10-12 մլն դոլար: Այդ գումարի մի մասն ուղղակիորեն ներդրվելու է մի քանի ընկերություններում. գնվելու է դրանց բաժնետոմսերի մի մասը, եւ Եվրաբանկը դառնալու է դրանց համասեփականատեր: Երեկ Լամիերը ուշադրություն հրավիրեց մեր բանկային համակարգի վրա: Ըստ Եվրաբանկի նախագահի՝ Հայաստանում կան լավ բանկեր, բայց դրանք պետք է «առաջ անցնեն»: Այս արտահայտությունը Լամիերը պարզաբանեց առանց երկիմաստության: «Հստակ ասեմ, բանկերը պետք է վարկեր տան: Բանկերը պետք է ավելի մեծ ռիսկերի պատրաստ լինեն»,-հայտարարեց Եվրաբանկի նախագահը՝ ակնարկելով, որ սիրունիկ ցուցանիշներով բանկեր ունենալը դեռ ոչինչ չի նշանակում՝ դրանք պետք է սպասարկեն տնտեսությանը:

Եվրաբանկի եւ Հայաստանի համագործակցությունը մի տխուր էջ ունի: Խոսքը «Հրազդան ՊՇԷԿ»-ի 5-րդ բլոկի մասին է: Այս հսկա կառույցի շինարարության համար բանկը Հայաստանին տրամադրեց ավելի քան 45 մլն դոլարի վարկ, սակայն վեց տարի առաջ դրա շինարարությունը դադարեցվեց: Ներկայումս այդ կառույցը միայն վնասում է Հայաստանին, քանի որ մենք ստիպված ենք տարեկան տոկոսադրույքներ վճարել Եվրաբանկին: Ըստ Լամիերի՝ շինարարությունը սկսելու մասին որոշումը Եվրաբանկն ընդունել է ոչ թե միայնակ, այլ ՀՀ կառավարության հետ միասին: Եւ շինարարությունը շարունակելու որոշումը եւս պետք է կայացնի ՀՀ կառավարությունը: Սրանով Լամիերը ակնարկեց, որ եթե 5-րդ բլուկի շինարարությունը վերսկսելու որոշում կայացվի, Եվրաբանկը պատրաստ է շարունակել դրա վարկավորումը: Երեկ հայտնի դարձավ նաեւ, որ Եվրաբանկը չի մասնակցելու Իրան-Հայաստան գազամուղի շինարարությանը, եւ այդ խնդիրը Եվրաբանկում ընդհանրապես չի քննարկվում:             

Հայկ Գեւորգյան