ՀՀ բնակչությունը անհետանում է. այս կարծիքին է «Վաշինգտոն փոսթ» օրաթերթը

Տպագրվել է «Հայկական Ժամանակ» օրաթերթի՝ 2004 թվականի հուլիսի 13-ի համարում

Մենք պարբերաբար ընթերցողներին ենք ներկայացնում ամերիկյան մամուլում վերջին ժամանակներս Հայաստանի մասին բավական հաճախակի հրապարակվող հոդվածներ, որոնցում սակայն, որպես կանոն, հայաստանցիների  համար ոգեւորիչ ոչինչ չի լինում: Ընդհակառակը, ամերիկյան մամուլում բարձրացվում են այնպիսի խնդիրներ, որոնց Հայաստանում բոլորն են տեղյակ, եւ որոնց  անդրադառնում է տեղի մամուլը, սակայն մի բան է, երբ հայկական թերթերն են գրում Հայաստանի խնդիրների մասին, բոլորովին այլ բան՝ երբ դրանց անդրադառնում է «Նյու Յորք Թայմսը» կամ «Վաշինգթոն փոսթը»: Համենայնդեպս, հնարավոր չէ առանց այլայլվելու աշխարհի ամենահեղինակավոր թերթերից մեկում կարդալ հետեւյալ վերնագիրը. «Արտագաղթը կորստի նոր փուլ է Հայաստանի տխուր պատմության մեջ»: Իսկ սա  «Վաշինգթոն փոսթ» օրաթերթի երեկվա համարում Հայաստանի մասին տպագրված հերթական հոդվածի վերնագիրն է:

Հոդվածը սկսվում է Կոտայքի մարզի Սեւաբերդի բնակիչներից մեկի՝ Ատլաս Հաջիյանի տխուր պատմությամբ, ում բոլոր երեխաները եւ թոռներն արտագաղթել են, ինչպես հոդվածում է նշվում՝ ամայացնելով այն հողը, որի վրա իրենց ընտանիքը դարեր շարունակ ապրել է: «Այժմ հերթը Ատլաս Հաջիյանինն է: Սեպտեմբերին նա դառնալու է  հերթական հարկադրված էմիգրանտը, եւ հայերի՝ սերնդեսերունդ երազած անկախ հայրենիքը լքելու է՝ փոխելով այն հազարավոր կիլոմետրեր հյուսիսում գտնվող ռուսական, թերեւս՝ անհյուրընկալ եւ սառցե մի քաղաքի հետ»,- գրում է հոդվածագիրը եւ մեջբերում Հաջիյանի խոսքերը. «Ես չեմ ուզում հեռանալ, սակայն սա ապրելու տեղ չէ»: Այնուհետեւ նկարագրվում է այդ տեղը. «Այս գյուղի համար, որտեղ  չկան հոսող ջուր, հեռախոս, վճարովի աշխատանք, ձմռան մեծ մասը փակ են գյուղն արտաքին աշխարհի հետ կապող ճանապարհները, Հաջիյանի հեռացումը կլինի պարզապես հերթական լուռ հիասթափություն»,-գրում է «Վաշինգթոն փոսթը»:

Ըստ թերթի՝ արտագաղթի պատճառով Հայաստանի բնակչությունն աշխարհում ամենաարագ անհետացող ազգաբնակչություներից մեկն է` այն դեպքում, երբ 1991 թվականների անկախության տարիներին Հայաստանի գոյատեւումը տրիումֆ էր թվում Հայաստանի ողբերգական պատմության համայնապատկերին: «Թուրքերի կողմից 500 հազարից մինչեւ 1,5 միլիոն հայերի սպանությունից ավելի քիչ, քան մեկ դար հետո անկախ հայրենիք ունենալու գիտակցությունը հրճվանք պարգեւեց աշխարհի 4 միլիոնանոց հայկական սփյուռքին, սակայն փոխանակ Արեւմուտքում հաջողությամբ նոր կյանք սկսած հայերը վերադառնային իրենց հայրենիք, ետխորհրդային երկիրը կորստի նոր էջ բացեց իր՝ արդեն իսկ տխուր պատմության մեջ»,-գրում է «Վաշինգթոն փոսթը», որը չի մոռանում նշել նաեւ Թուրքիայի եւ Ադրբեջանի կողմից Հայաստանի տնտեսական շրջափակման մասին:

«Այնպիսի մի երկրում, որը չունի շոշափելի բնական ռեսուրսներ, որի արտադրական ենթակառուցվածքները Խորհրդային Միությունից մնացած փլատակներ են միայն, իսկ տնտեսությունը նոր-նոր է վերականգնման նշաններ ցույց տալիս, շատերն այլ ելք չունեն՝ հայրենիքից հեռանալուց բացի: Արտագաղթածների 80 տոկոսը տեղափոխվել է Ռուսաստան եւ նախկին Խորհրդային Միության այլ շրջաններ, մյուսները միացել են ԱՄՆ-ի կամ Արեւմտյան Եվրոպայի հայկական սփյուռքին»,-գրում է թերթը: Նաեւ հիշատակվում են ռուս փորձագետների այն եզրակացությունները, թե ընտանեկան աջակցությունների տեսքով՝ տարեկան մեկ միլիարդ դոլար Ռուսաստանից մտնում է Հայաստան, ինչը պետական բյուջեի կրկնապատիկն է:

Այնուամենայնիվ, ըստ «Վաշինգթոն փոսթի», արտագաղթը, որի գագաթնակետը եղել է 1990-ականներին՝ տարեկան 200 հազար մարդ, որոշակիորեն կայունացել է, թեեւ հետեւանքները մնացել են, քանի որ այսօր ավելի շատ հայեր ապրում են իրենց հայրենիքից դուրս, քան հայրենիքի սահմաններում: «Երկրում մնացած հասարակությունում շատ քիչ տոկոս են կազմում աշխատունակ տղամարդիկ, ամուսնությունները, ծնունդները: Կանանց հարաբերակցությունը տղամարդկանց նկատմամբ՝ 54 տոկոսը  44-ի է: Իսկ 1,5 միլիոն մարդ՝ մոտավորապես պաշտոնապես հայտարարված բնակչության կեսը, ապրում է կենսաթոշակների եւ կառավարական այլ նպաստների միջոցով»,- գրում է «Վաշինգթոն փոսթը»: Նշենք, որ ըստ թերթի՝ ոչ ոք չի կարող ասել, թե Հայաստանում իրականում քանի մարդ է մնացել, քանի որ մարդահամարի պաշտոնական արդյունքներին՝ 3,2 միլիոն մարդ, անկախ փորձագետները, ընդդիմադիր քաղաքական գործիչները եւ բազմաթիվ շարքային հայաստանցիներ հավատալն անհնար են համարում:

Այնուամենայնիվ, «Վաշինգթոն փոսթը» նշում է, որ որոշ փորձագետների կարծիքով՝ Հայաստանի բնակչության թիվը տատանվում է 2 միլիոնից 2,5 միլիոնի միջեւ, իսկ պաշտոնապես հայտարարված թվի շուրջ բանավեճեր են ընթանում, քանի որ ընդդիմությունը համարում է, որ արհեստականորեն ուռճացվել է նախագահական ընտրություններում Ռ.Քոչարյանին ձայներով ապահովելու համար: «Վաշինգթոն փոսթը» մեջբերել է նաեւ Ռոբերտ Քոչարյանին: «Հարցազրույցներից մեկում Քոչարյանն ասել է, որ Հայաստանում չկա մի մարդ, որը կկարողանա վիճարկել մարդահամարի արդյունքները, նա նաեւ ասել է, որ Հայաստանից արտագաղթը դադարել է տնտեսական հսկա աճի արդյունքում, որը հասել է 13,7 տոկոսի»,- Ռոբերտ Քոչարյանի այս խոսքերը  մեջբերում է «Վաշինգթոն փոսթը»:     

Աննա Հակոբյան