Փակ նիստի արդյունքով տեղեկանք կպատրաստվի եւ կտրամադրվի պետական մարմիններին. Աշոտյան

Որքանո՞վ են կարեւոր Կատալոնիայում եւ Իրաքյան Քուրդիստանում անցկացված անկախության հանրաքվեները արցախյան հարցում, արժե արդյո՞ք, որ Հայաստանը ճանաչի այդ անկախությունները: Այս այլ հարցերի շուրջ armtimes.com-ը զրուցեց ՀՀ ԱԺ արտաքին հարաբերությունների մշտական հանձնաժողովի նախագահ Արմեն Աշոտյանի հետ:

- Պարոն Աշոտյան, վերջին 10 օրվա ընթացքում աշխարհում անկախության երկու հանրաքվե եղավ՝ Իրաքյան Քուրդիստանում ու Կատալոնիայում. ի՞նչ նշանակություն դրանք կարող են ունենալ մեզ համար՝ արցախյան հիմնախնդրի տեսանկյունից:

- Ե՛ւ Կատալոնիայում, ե՛ւ Քուրդիստանում տեղի ունեցած անկախության հանրաքվեները այսօր ավելի շատ քաղաքական քննարկումների առարկա են դարձել, քան իրավական: Իհարկե, ժողովուրդների ինքնորոշման իրավունքի արտահայտման միջազգային դեպքերը շատանում են, բայց այդ դեպքերը տարբեր կերպ են արտահայտվում: Հիշում ենք, որ օրինակ Արեւելյան Թիմորի եւ Հարավային Սուդանի դեպքում դրանք ավարտվեցին միջազգային հանրության կողմից լիարժեք ճանաչմամբ, Կոսովոյի դեպքում՝ մասնակի, բայց մեծամասնության կողմից ճանաչմամբ, Աբխազիայի եւ Հարավային Օսիայի դեպքում՝ խիստ եզակի ճանաչումներով եւ այլն: Որքան էլ մեծ է այս անկախացումների եւ արցախյան խնդրի միջեւ զուգահեռներ տանելու գայթակղությունը, ես զերծ կմնայի ուղղակի համեմատություններից: Որովհետեւ այդ գործընթացները քաղաքական են՝ իրենց արտահայտչական միջոցներով, բայց նաեւ խիստ իրավական են իրենց բովանդակության մեջ: Խորամուխ լինելով Կատալոնիայի եւ Քուրդիստանի հանրաքվեների իրավական կողմի մեջ, ես կասեի, որ արցախյան խնդրի պարագայում ԼՂՀ-ն իր անկախացման ճանապարհին, իրավական առումով, կատարյալ է: Ինքս բավականաչափ տեղեկություններ չունեմ իրավական դաշտից՝ Կատալոնիայի ու Քուրդիստանի դեպքում, պարզապես պետք է հորդորեմ զերծ մնանք ուղղակի համեմատություններից:

- Հայաստանը ժողովուրդների ինքնորոշման իրավունքի ջատագովներից է. այս համատեքստում Հայաստանը չի՞ պատրաստվում ընդունել այդ հանրաքվեների արդյունքներն ու ճանաչել Իրաքյան Քուրդիստանի եւ Կատալոնիայի անկախությունները:

- Դեռեւս չհռչակված անկախությունների պարագայում, ո՛չ Կատալոնիայի, ո՛չ էլ Իրաքյան Քուրդիստանի, մենք անգամ ամենապարզ ՝ ճանաչել-չճանաչելու հարցի պատասխանը որոնելու կարիք չունենք: Որովհետեւ անգամ այդ անկախությունները դեռեւս հռչակված էլ չեն: Այսինքն՝ ճանաչել-չճանաչելու խնդիրն ընդամենը սառցաբեկորի գագաթն է: Ավելի լուրջ խնդիրներ կան՝ երկու դեպքում էլ: Օրինակ՝ Քուրդիստանի դեպքում կա տարածաշրջանային զարգացումների, վերադասավորումների, հեռանկարների, ռեգիոնալ պետությունների շահերի բախման կամ համադրման խնդիր, այդ ամենի ազդեցությունը Հայաստանի վրա՝ երկարաժամկետ կտրվածքով եւ այլն: Այսինքն՝ նույն Իրաքյան Քուրդիստանի հնարավոր անկախացման գործընթացը շատ ավելի լուրջ տարածաշրջանային հետեւանքներ կարող է ունենալ, որոնք ուղղակիորեն կազդեն Հայաստանի արտաքին քաղաքական օրակարգի եւ անվտանգային միջավայրի վրա, քան պարզապես անկախության ճանաչում-չճանաչումն է:

- Իրաքյան Քուրդիստանում անցկացված հանրաքվեի մասով՝ պարզ է, այն մեր տարածաշրջանում է: Իսկ Կատալոնիայի հանրաքվե՞ի դեպքում...

- Կատալոնիայի պարագայում՝ պարզապես այն հանգամանքը, որ Եվրոպական Միությունն իր արձագանքներում բավականաչափ գծուծ էր եւ սահմանափակվեց այս փուլում երկու կարեւոր մեսիջներով՝ որ այո՛, տեղի ունեցած միջադեպերը պետք է քննարկվեն խորհրդարանական ձեւաչափով, վստահաբար անհամաչափ ուժի կիրառման անվան տակ նաեւ կքննադատվեն, բայց քաղաքական տեսակետից ԵՄ բարձրաստիճան պաշտոնյաներն այս փուլում անվերապահորեն սատարում են Իսպանիայի կենտրոնական իշխանություններին: Կարծում եմ, որ նման պայմաններում բազմաշերտ հարաբերությունները շատ ավելի կարեւոր են, քան մեր արտաքին քաղաքական կողմնորոշումների գծային արտահայտումները: Այսինքն՝ հատկապես Իրաքյան Քուրդիստանի պարագայում, հասարակական, տնտեսական, սոցիալական, մշակութային կապերի զարգացումն ինչպես Իրաքի կենտրոնական ապարատի հետ, այնպես էլ Իրաքյան Քուրդիստանի հետ, աներկբա շատ կարեւոր է: Իսկ երկարաժամկետ առումով պարզապես պետք է մի կողմից հետեւել իրադարձությունների զարգացմանը, մյուս կողմից հաշվարկել հնարավոր սցենարների հնարավոր ազդեցությունը Հայաստանի վրա, եւ մեր հնարավոր հակազդեցությունների, քայլերի կամ նախաձեռնությունների ռազմավարությունը:

- Այդ հարցե՞րն էիք քննարկում երեկ՝ ԱԺ արտաքին հարաբերությունների մշտական հանձնաժողովի փակ քննարկման ժամանակ:

- Դրան էր միտված մեր երեկվա քննարկումը, հասկանալու համար՝ ի՞նչ է կատարվում մեր կողքին, ինչպիսի՞ հետեւանքներ կարող է այն ունենալ մեր տարածաշրջանի վրա, ինչպիսի՞ն են Հայաստանի առջեւ ծագող մարտահրավերները կամ գուցե հնարավորությունները: Այսինքն՝ այդ հարցերի պատասխանը շատ ավելի բազմաբաղադրիչ է, բազմաթիվ անհայտներով հավասարում է, որի լուծումը տալու է ժամանակը: Հետեւաբար, մենք պետք է ունենանք սցենարների տարբերակներ կամ էքսպերտային կանխատեսումներ:

- Մինչեւ հիմա նման սցենարներ չունե՞նք՝ հատկապես Իրաքյան Քուրդիստանի դեպքում՝ հաշվի առնելով, որ առնվազն արդեն 4-5 տարի է Քուրդիստանի թեման քննարկվում է, դրա մասին շատ է խոսվում, ու կարծես բոլորին էլ պարզ էր, որ վաղ թե ուշ այս հանրաքվեն պետք է լիներ:

- Երեկվա մեր քննարկումը դրա կարեւոր արտահայտումներից մեկն էր. երբ որ մեր հանձնաժողովը ստեղծում էր վերլուծական խորհուրդ, հենց այդ առաքելությունն էր նախեւառաջ դիտարկվում՝ ի մի բերել տարբեր մասնագիտական, քաղաքագիտական, էքսպերտային կարծիքներ, որպեսզի կարողանանք ծառայողական օգտագործման համար համապատասխան նյութեր ունենալ: Երեկվա քննարկումն, իհարկե, փակ էր լրատվամիջոցների համար, քանի որ դա է պահանջում ձեւաչափը, բայց քննարկումների արդյունքում ստեղծվելու է որոշակի վերլուծական տեղեկանք, որը կտրամադրվի թե՛ պատկան մարմիններին, թե՛ ԱԺ խմբակցություններին. կարծում եմ, որ լրացուցիչ նյութերի ուսումնասիրությունը, տեղեկացվածությունը, երկրի առաջատար փորձագետների կարծիքները կարեւոր պետք է լինի որոշումներ կայացման՝ կամ գոնե մշակման փուլում: