ԵԱՀԿ ԽՎ-ում Արարատ Միրզոյանի ելույթը առաջացրել է ադրբեջանցիների բուռն արձագանքը

ՀՀ ԱԺ «Ելք» խմբակցության պատգամավոր Արարատ Միրզոյանը հոկտեմբերի 3-5-ն Անդորրայում մասնակցել է ԵԱՀԿ ԽՎ աշնանային նստաշրջանին։

«Կրթությունն իբրեւ կայունության եւ զարգացման երաշխիք» խորագրով քննարկման ընթացքում պատգամավորն իր ելույթում անդրադարձել է այն խնդրին, որ ադրբեջանական մեդիան, կրթությունը, գրականությունը եւ թատրոնն օգտագործվում են հակահայկական քարոզչության համար:

«Հարգելի նախագահություն, տիկնայք եւ պարոնայք,

Բոլորս գիտենք, որ այլ մշակույթների նկատմամբ հարգանքի եւ հանդուրժողականության խթանումը էական նշանակություն ունի ներդաշնակ համակեցության, երկխոսության, կայունության եւ զարգացման համար։ Գիտենք նաեւ, որ կրթությունը դրա ամենահիմնական խողովակներից մեկն է։ ԵԱՀԿ-ն հանդուրժողականության եւ ոչ-խտրականության վերաբերյալ արել է մի շարք հավաստիացումներ, որտեղ ընդգծվել է կրթության կենսական դերը։

Այդուհանդերձ, երբեմն կրթությունը եւ մեդիան օգտագործվում են ճիշտ հակառակ նպատակներին հասնելու համար եւ ծառայեցվում են իբրեւ ատելության քարոզը խթանելու, քսենոֆոբիկ մթնոլորտ եւ թշնամանք ստեղծելու, երիտասարդ սերունդներին արմատականացնելու գործիք՝ դրանով իսկ երկարաժամկետ հեռանկարում վտանգելով խաղաղությունը։ Դժբախտաբար նման օրինակներ դեռ կան նաեւ ԵԱՀԿ տարածքում։ Ես կնշեմ մի քանի այդպիսի օրինակներ՝ կենտրոնանալով հայերին եւ Հայաստանին թիրախավորող քսենոֆոբիկ քարոզչության վրա, որը տեղի է ունենում, մասնավորապես, Ադրբեջանում։

Օրինակ՝ ադրբեջանական պաշտոնական ուսումնական մի ձեռնարկում՝ «Երեխաներին հայրենասիրական ոգով դաստիարակելու մեթոդական ձեռնարկում», կարող ենք տեսնել․ «Մեր պապերը նրա համար չեն պաշտպանել այս հողը, որ մենք այն զոհաբերենք դարի աղետին՝ հայերին»։

Թույլ տվեք բերել մեկ այլ օրինակ նույն գրքից․ «Երեխաների հայրենասիրական ոգով դաստիարակության համար խորհուրդ է տրվում կազմակերպել համապատասխան քննարկումներ։ Քննարկումների հարցադրումը պետք է լինեն հետեւյալը՝ ովքե՞ր են հայերը եւ ո՞րն է նրանց դեմ մեր քաղաքացիական պարտականությունը։

Օրինակները չափազանց շատ են։ Այսպես, Գյունայ մանկական թատրոնի մի ներկայացման ժամանակ երգվում է․ «Մեր ավագները պատգամում էին, որ կեղտոտ հայերը չքայլեն այն ճանապարհներով, որտեղ ջուր կա, որպեսզի նրանց ոտքերը չպղծեն մեր լճերն ու աղբյուրները»։

Կցանկանայի հիշատակել նաեւ տարբեր հեղինակավոր մասնագիտացված կազմակերպությունների հետազոտություններն ու զեկույցները։ Նրանցից մեկը՝ Ազգային փոքրամասնությունների պաշտպանության շրջանակային կոնվենցիայի խորհրդատվական հանձնաժողովը (Advisory Committee of the Framework Convention for the Protection of National Minorities), նշում է, որ Հայաստանը եւ հայերին որպես «թշնամի» նույնականացնող եւ անթաքույց կերպով թշնամանք քարոզող մշտական հասարակական դիսկուրս կա Ադրբեջանում։

Ռասիզմի եւ անհանդուրժողականության դեմ եվրոպական հանձնաժողովի (ECRI)՝ 2016թ․ մարտին ընդունված զեկույցը հաստատում է, որ Ադրբեջանի կրթական համակարգը եւ մեդիան մշտապես հակահայկական քարոզչություն են անում եւ բավականին արդյունավետ են իրենց այս գործում։ Ադրբեջանցիների մի ողջ սերունդ է մեծացել՝ լսելով հայերի՝ իրենց «հավերժական թշնամին» լինելու մասին հաստատուն հռետորաբանությունը։

Իբրեւ մարդ, ով իսկապես հավատում է Հարավային Կովկասում խաղաղությանը, ես ընկալում եմ այդ խաղաղությունը ոչ միայն իբրեւ պատերազմի բացակայություն, այլեւ իբրեւ հակամարտության մեջ ներգրավված կողմերի հաշտեցում։ Սակայն ատելության քարոզը, քսենոֆոբիան եւ թշնամանքի մշակույթը ոչ միայն ակնհայտորեն անհասանելի են դարձնում այդ հաշտեցումը, այլեւ անխուսափելիորեն հանգեցնում են նոր պատերազմի։ Այնպես որ, ես ցանկանում եմ կոչ անել ադրբեջանցի խորհրդարանականներին դադարեցնել հայերի ինստիտուցիոնալիզացված դեմոնացմանը Ադրբեջանի կրթության համակարգում, մասնավորապես եւ իրենց երկրում առհասարակ»,- իր ելույթում ասել է Արարատ Միրզորյանը։

Այս ելույթն առաջացրել է ադրբեջանական պատվիրակության՝ վեհաժողովի քննարկումներին ոչ այնքան հարիր բուռն արձագանքը։ Նման արձագանքի հնարավոր պատճառն այն է, որ ադրբեջանցիները սովոր են, որ միջազգային հարթակներում իրե՛նք մեղադրանքներ ներկայացնեն հայկական կողմին, իսկ հայկական կողմը պաշտպանվի, մինչդեռ այս անգամ անակնկալ կերպով հայերը մեղադրանքներ ներկայացրեցին իրենց։

Ինչեւէ, ադրբեջանական արձագանքից հետո հայկական պատվիրակության անդամ Կարեն Բեքարյանը ստիպված է եղել մի նոր ելույթով նոր օրինակներ բերել ադրբեջանական քարոզչությունից եւ հավաստել, որ Միրզոյանի նշած երեւույթները լավ փաստագրված են եւ հրատարակված։ Ադրբեջանցիները փորձել են նոր ելույթ գրանցել նախագահությունում, եւ նախագահությունն ի վերջո տեղի է տվել՝ նրանց տալով մեկ րոպե։ Նրանց պատվիրակության ղեկավարն այդ մեկ րոպեի ընթացքում հարկ է համարել կոչ անել «չարատավորել իրենց նախագահի բարի անունը»։ Վերջում խոսել է հայկական պատվիրակության ղեկավար Հերմինե Նաղդալյանը, ով նշել է, որ Արարատ Միրզոյանի ելույթը հենց երկխոսության ճանապարհով եւ կնճռոտ խնդիրները քննարկելով խաղաղության հասնելուն ուղղված քայլ էր, եւ որ այսուհետ եւս մեր պատվիրակությունը շարունակելու է այդ նպատակով եւ այդ եղանակով քննարկել բոլոր հարցերը։

Ուշագրավ է, որ նիստից հետո ադրբեջանական պատվիրակության անդամները հայկական պատվիրակության քարտուղարին ասել էին «Արարատն իրեն Արարատ սարի տեղն է՞ դրել»։