Գիտափորձ. գտնված է խորհրդարանի օգգ-ն

Տպագրվել է «Հայկական Ժամանակ» օրաթերթի՝ 2004 թվականի հոկտեմբերի 12-ի համարում

Այս օրերին, երբ խորհրդարանը բաժանվել է երկու ճակատի՝ 100 տոկոսանոց համամասնականի եւ մեծամասնական ընտրակարգի կողմնակիցների, «Ժողպատգամավոր» խմբի անդամ, մասնագիտությամբ ինժեներ Լյովա Խաչատրյանը գիտական հաշվարկ է արել ու պարզել խորհրդարանում ներկայացված խումբ-խմբակցությունների օգտակար գործողության գործակիցը։ Այդ ուսումնասիրությունը պատգամավորին անհրաժեշտ էր՝ հասկանալու համար, թե ցանկացած խմբակցությունից կոնկրետ քանի պատգամավոր է զբաղվում օրենսդրական գործունեությամբ, քանիսը՝ մեծամասնական տարածքների խնդիրներով: Եւ, ըստ այդմ,  ինչպե՞ս պետք է արդարաբար բաժանել համամասնական-մեծամասնական տեղերը։

Եւ այսպես, ըստ Լյովա Խաչատրյանի կատարած հետազոտության, որն առաջիկա օրերին կներկայացվի նաեւ խորհրդարանին, ՀՅԴ 11 պատգամավորից ընդամենը յոթն են զբաղվում օրինաստեղծ գործունեությամբ. այսինքն՝ դաշնակցության օրինաստեղծ գործունեության օգտակար գործողության գործակիցը կազմում է 77 տոկոս։ Իսկ տարածքների խնդիրներով ՀՅԴ-ում զբաղվում է մեկ պատգամավոր, որը կազմում է 11,5 տոկոս։

«Ազգային միաբանություն» խմբակցության օրինաստեղծ աշխատանքի օգգ-ն 54 տոկոս է, քանզի այդ խմբակցության 9 պատգամավորից ընդամենը 6-ն են զբաղվում օրինաստեղծ գործունեությամբ։ Եւս մեկ պատգամավոր զբաղվում է տարածքներով, որը կազմում է 11 տոկոս։ 

ՄԱԿ-ի 6 պատգամավորից օրինաստեղծ գործունեությամբ զբաղվում է 2 պատգամավոր, որը կազմում է այդ խմբակցության խորհրդարանական ներկայության ընդամենը 33 տոկոսը, իսկ տարածքներով զբաղվում է այդ խմբակցության պատգամավորների 16 տոկոսը, այսինքն՝ մեկ պատգամավոր։

ՀՀԿ խմբակցության 39 անդամից 16-ը զբաղվում են օրինաստեղծ գործունեությամբ, որը կազմում է 41 տոկոս, իսկ խմբակցության 20 անդամ ներկայացնում է տարածքները, որը կազմում է 47,5 տոկոս։

«Օրինաց երկրի» 20 պատգամավորից, ըստ Լյովա Խաչատրյանի, ընդամենը 5-ն են զբաղվում օրինաստեղծ գործունեությամբ, որը կազմում է  25 տոկոս, իսկ տարածքները ներկայացնում է տասը պատգամավոր, այսինքն՝ խմբակցության 50 տոկոսը։

«Արդարություն» խմբակցության 14 անդամից 10-ը զբաղվում են օրինաստեղծ գործունեությամբ, որը կազմում է 70 տոկոս, մեկ պատգամավոր է, որը հավասարազոր է 10 տոկոսի,  զբաղվում տարածքների խնդիրներով։

«Ժողպատգամավոր» խմբի 16 անդամից  5-ն են միայն զբաղվում օրինաստեղծ գործունեությամբ, որը կազմում է 31 տոկոս, իսկ բոլոր 16-ն էլ ներկայացնում են տարածքները, այսինքն՝ խմբի 100 տոկոսը զբաղվում է տարածքների խնդիրներով։ 

Անկախ պատգամավորների 20 տոկոսը զբաղվում է օրինաստեղծ գործունեությամբ, իսկ 80 տոկոսը՝ տարածքների խնդիրներով։

Այսպիսով, գումարելով պայմանականորեն վերին եւ ներքին անվանված պալատների աշխատանքի օգգ-ն, Լյովա Խաչատրյանը ստացել է նաեւ խումբ-խմբակցությունների ընդհանրական օգգ-ն. ՀՅԴ-ի դեպքում՝ կազմում է 88,5 տոկոս, «ԱՄ»-ի դեպքում՝ օգգ-ն 65 տոկոս է, ՄԱԿ-ի օգգ-ն 49 տոկոս է, ՀՀԿ-ինը՝ 71,  ՕԵԿ-ինը՝ 75, «Արդարություն» խմբակցությանը՝ 80 տոկոս, անկախ պատգամավորներինը՝ 100 տոկոս, իսկ «Ժողպատգամավորինը»՝ 131 տոկոս։    

Իր գիտական նշյալ վերլուծությունը պատգամավորին հիմք է տալիս հայտարարելու. «Եթե մենք համապատասխան վերլուծություն ենք անում եւ այդ կոնտեքստում դիտարկում ենք 100 տոկոսանոց համամասնականի գնալու տարբերակը, ստացվում է, որ օրենսդիր գործունեությամբ զբաղվում է պատգամավորների մոտ  46 տոկոսը, իսկ մնացած 44 տոկոսի դեպքում խորհրդարան են գալու մարդիկ, որոնք ո՛չ օրինաստեղծ գործունեությամբ են զբաղվելու, ո՛չ էլ լուծելու են  տարածքների խնդիրները։ Ու այդ դեպքում մենք ունենալու ենք թեւերը կտրած խորհրդարան։ Այսօր, երբ ձեւավորված չէ քաղաքական էլիտան, փորձել պակասեցնել մեծամասնականի տեղերը, դա բերելու է ամենաայլանդակ երեւույթների, եւ մենք պաշտոնական հիմքերի վրա ենք դնելու պատգամավորական տեղի համար սահմանած ստվերային աճուրդը։ 100 տոկոսանոց համամասնականի գնալն այսօր ոչ մի գիտական հիմնավորում չունի»-, ասում է գիտական վերլուծություն կատարած «Ժողպատգամավոր» խմբի անդամը։

Իսկ եթե, այդուհանդերձ, համամասնականի կողմնակիցները համառորեն չեն ուզենա իրենց կողքին նստած տեսնել մեծամասնականով ընտրված պատգամավորների, Լյովա Խաչատրյանն այդ հարթության վրա եւս ուսումնասիրություն կատարել է, որը նույնպես ներկայացնելու է խորհրդարանին։ Նա առաջարկում է անցնել ներքին եւ վերին պալատների սիստեմին, եւ ըստ հանրապետության մարզերի բնակչության՝ սահմանել է ՀՀ ներքին եւ վերին պալատներում անհրաժեշտ պատգամավորների թիվը։ Ըստ նրա՝ վերին պալատում, որը զբաղվելու է տարածքների հիմնահարցերով, անհրաժեշտ է ընդամենը 45 պատգամավոր. նույնքան  պատգամավոր էլ անհրաժեշտ է օրենսդրական աշխատանքով զբաղվող ներքին պալատի համար։

«90 պատգամավոր ներքին եւ վերին պալատներում Հայաստանի համար լիուլի բավարար է։ Ահա սա կլինի այն ռադիկալ փոփոխությունը, որը իրապես կունենա բարձր օգտակար գործողության գործակից։ Արդյունքում, մենք 30 տոկոսով կխնայենք կռիշ բռնողների եւ հավայի խոսացողների թիվը»,- հայտարարում է ԱԺ-ի վրա գիտափորձ անցկացրած պատգամավորը։ Հակառակ պարագայում՝ եթե կուսակցությունները ոտքը մի կոշիկի մեջ կդնեն ու կպնդեն 100 տոկոսանոց համամասնականի անցնելու տարբերակը, «Ժողպատգամավոր» խմբի անդամը տեղեկացնում է, որ իրենցից յուրաքանչյուրը ստեղծելու է կուսակցություն, որի անունը անպայմանորեն դնելու է «Կուսակցություն՝ խորհրդարան անցնելու համար», ու հաստատ գալու են խորհրդարան։  Ինչեւէ, իր գիտական վերլուծությունն առաջիկա օրերին Լյովա Խաչատրյանը կներկայացնի խորհրդարանին՝ «Ընտրական օրենսգրքի» առաջինից երկրորդ ընթերցման ժամանակ դրանք հաշվի առնելու համար։

Նաիրա Զոհրաբյան