Իրան-ԱՄՆ «միջուկային փոթորիկը» թափ է հավաքում. Հայաստանը վտանգված տարածաշրջանի եզրագծին է

15/10/2017 schedule10:27

ԱՄՆ-Իրան հարաբերությունները անշեղորեն վատթարանում են: Այս գործընթացում գոնե հանրային մակարդակում «տոն տվողը» Ամերիկան է: Միացյալ Նահանգների նախագահ Դոնալդ Թրամն, ով դեռ մինչեւ նախագահ ընտրվելը դժգոհություն էր հայտնում Իրանի ու միջազգային «վեցնյակի» միջեւ կնքված միջուկային գործարքից, հայտարարություն է կատարել այդ գործարքի խստացման, կամ անվավեր ճանաչման օգտին:

Թրամփի հայտարարությունը մեծ աժիոտաժ է առաջացրել միջազգային ասպարեզում, քանի որ այն կարող է հարցականի տակ դնել ընդհանրապես Իրանի հետ այդ թվում Վաշինգտոնի (նախկին նախագահ Բարաք Օբամայի վարչակազմի) մասնակցությամբ տարիներ տեւած բանակցությունների արդյունքում կնքված պայմանագիրը: ԱՄՆ-Իրան «մջուկային փոթորիկը» թափ է հավաքում, իսկ միջուկային գործարքը գտնվում է ձախողման եզրին, որը կարող է հանգեցնել Մերձավոր Արեւելքում ԱՄՆ-Իրան հարաբերությունների կտրուկ լարման՝ անկանխատեսելի հետեւանքներով այդ թվում Հարավային Կովկասի, ուրեմն նաեւ Հայաստանի համար:

ԱՄՆ-ի նախագահ Դոնալդ Թրամփը հոկտեմբերի 13-ին հայտարարեց, որ Միացյալ Նահանգները վերանայել է իր ռազմավարությունը Իրանի նկատմամբ և ցանկացած պահի կարող է դադարեցնել միջուկային համաձայնագիրը: «Ես հանձնարարել եմ լիովին վերանայել իրանական ռեժիմի նկատմամբ ռազմավարությունը», - ասել է Թրամփը՝ հավելելով, որ Իրանի գործողությունները չեն համապատասխանում միջուկային գործարքի ոգուն:

Հատկանշական է, որ Թրամփը բավականին երկար է պատրաստվում այս քայլին՝ հայտարարությունների մակարդակում պարբերաբար Իրանին մեղադրելով տարբեր հանցագործություններում: Նախ նա անվանեց Իրանին միջազգային ահաբեկչության գլխավոր հովանավոր, իսկ ամերիկայն ռազմական էլիտայի ներկայացուցիչները սպառնացին ահաբեկչական կազմակերպություն ճանաչել Իրանի Իսլամական հեղափոխության պահապանների գունդը, այնուհետեւ Թրամփը մեղադրեց Թեհրանին Հյուսիսային Կորեայի առեւտուր անելու եւ Փհենյանին ֆինանսավորելու մեջ, ու այս շարքի վերջին ակորդը վերաբերեց հենց բուն միջոկային գործարքին:

«Թեհրանը չի հետեւում միջուկային ծրագրերը կրճատելու շուրջ բանակցությունների ոգուն եւ շատ խնդիրներ է ստեղծում, հիմնականում Մերձավոր Արեւելքում», - հայտարարեց Թրամփը՝ չնայած այն հանգամանքին, որ ըստ ՄԱԳԱՏԷ-ի Իրանը չի խախատում միջուկային գործարքով բախատեսված պայմանավորվածությունները:

Իրանը միջուկային գործարքով իր բոլոր պարտավորությունները կատարում է: Այս մասին հեկտեմբերի 14-ին վերստին հայտարարեց ԱԷՄԳ-ի գլխավոր տնօրեն Յուկիա Ամանոն՝ մեկնաբանելով Իրանի վերաբերյալ ԱՄՆ նոր ռազմավարությունը: «Ինչպես տեղեկացրեցի Ղեկավարների խորհուրդին, Իրանի կողմից միջուկային զենքի հետ կապված պարտավորությունները ԳՀՀԾ շրջանակներում, կատարվում են», - ասել է գլխավոր տնօրենը: Նա նշել է, որ ներկայումս իրանական միջուկային ստուգման ռեժիմը ամենահուսալին է:

Իրանի հանդեպ Թրամփի նոր ռազմավարությանը, որը կարծես վերջինիս նախընտրական պայքարի հռետորաբանության շարունակությունն է, դեմ են դուրս եկել «վեցնյակից» Գերմանիան, Ֆրանսիան եւ Մեծ Բրիտանիան: Այս երեք եվորպական պետությունները մտադիր չեն Իրանի միջուկային համաձայնագրից դուրս գալ եւ կոչ են անում ԱՄՆ-ին իրենց հետ համաձայնեցնել Թեհրանի դեմ հնարավոր պատժամիջոցների կիրառումը: Այս մասին ասվում է երեք երկրների ղեկավարների համատեղ հայտարարության մեջ:

«Մեր կառավարությունները հավատարիմ են ԳՀՀԾ-ին», -նշել են նրանք՝ ընդգծելով, որ ԳՀՀԾ-ի պահպանումը անվտանգության ոլորտում բոլորի շահերին է վերաբերում: «Մենք ԱՄՆ իշխանություններին եւ Կոնգրեսին կոչ ենք անում ԱՄՆ եւ իր գործընկերների անվտանգության համար հետեւանքերը վերլուծել, մինչեւ ԳՀՀԾ-ն թուլացնող քայլեր ձեռնարկելը, ինչպես օրինակ պատժամիջոցների կիրառումը, որոնք համաձայնագրի շրջանակներում չեղարկվել են»,-նշել են նրանք:

Ֆրանսիան ընդհանրապես ԱՄՆ կոնգրեսին կոչ է արել չվերանայել Իրանի միջուկային գործարքը: Նման հայտարարությամբ հանդես է եկել Ֆրանսիայի Արտգործնախարար Ժան Իվ Լը Դրիանը: «Մենք հուսով ենք, որ կոնգրեսը, որն այս պահին պատասխանատու է նման կարևոր որոշման համար, չի վերանայի գործարքը»,- ասել է նախարարը՝ հավելելով, որ համաձայնագրից հրաժարվելը խիստ վտանգավոր նախադեպ կլինի, որը կսահմանափակի միջուկային զենքի տարածումն ու Իրանին հնարավորություն չի տա միջուկային զինանոց ստեղծել։

Չեն աջակցում Թրամփի հակաիրականկան նախաձեռնությունը նաեւ «վեցնյակից» Ռուսաստանն ու Չինաստանը: Իսկ Եվրամիության առաջատար պետությունների ղեկավարները նշում են, որ Իրանի հետ միջուկային գործարքից ԱՄՆ-ի հնարավոր հրաժարումը Եվրոպային կվանի Վաշինգտոնից եւ նրան կմոտեցնի Ռուսաստանին ու Չինաստանին: Նման կարծիք է հայտնել Գերմանիայի արտաքին գործերի նախարար Զիգմար Գաբրիելը:

«Վճռորոշ նշանակություն ունի այն, որ Եվրոպան միակարծիք է այդ թեմայի շուրջ: Մեզ հարկ կլինի ամերիկացիներին ասել, որ Իրանի հարցում նրանց քաղաքականությունը մեզ՝ եվրոպացիներիս, մղում է ընդհանուր դիրք բռնել Ռուսաստանի եւ Չինաստանի հետ՝ ընդդեմ ԱՄՆ-ի»,-ասել է ԳՖՀ-ի ԱԳ նախարարը:

Իրանը սպասելիորեն ուժեղացնում է ահակամերիկայն հռետորաբանությունը: Իրանի նախագահ Հասան Ռոհանին, ոչ միայն սպառնում է վերսկսել միջուկային ծրագիրը, այլեւ մեղադրել է ԱՄՆ-ին բոլոր «մանացու մեղքերի» մեջ: Ռոհանիի կարծիքով՝ տարածաշրջանային բոլոր հակամարտությունների և ճգնաժամերի ետևում կանգնած է ԱՄՆ-ը: Տեղական ԶԼՄ-ների համար իր ելույթում Ռոհանին ուշադրություն է հրավիրել ԱՄՆ հատուկ ծառայությունների դերակատարման վրա, երբ 1950-ականներին հանրապետությունում տեղի ունեցավ հեղաշրջում:

Բացի այդ, նա քննադատել է ամերիկյան միջամտությունը Վիետնամի, Աֆղանստանի ու Իրաքի հակամարտությանը և առանձին նշել 1988-ի միջադեպը, երբ իրանական ինքնաթիռը խոցվեց ԱՄՆ ռազմածովային ուժերի կողմից արձակված հրթիռով:

Միեւնույն ժամանակ փորձագետները կարծում են, որ Իրանին հասցված հարվածը, ԱՄՆ-Իրան հարաբերությունների կտրուկ վատթարացումը կարող է բացասական անդրադառնալ Մերձավոր Արեւելքի ու Հարավային Կովկասի տարածաշրջանների վրա: Առաջինում Իրանն ուղղակի դոմինանտ դեր ունի, իսկ երկորոդում հիմնական խաղացողներից է:

Հատկապես Մերձավոր Արեւելքում, ըստ ԵԱՏՄ ինստիտուտի տնօրեն Վլադիմիր Լեպեխինի, տեղի է ունենում ուժերի վերաբաժանումն ու վերաձևում, որտեղ անշեղորեն ուժեղանում է Իրանը, ինչն անհանգստացնում է ԱՄՆ-ին ու վերջինիս արաբ դաշնակիցներին, որոնք նավթի միջոցով հանդիսանում են ամերիկայն դոլարի եւ ԱՄՆ ռազմարդյունաբերության համլիրի արտադրանքների հիմնական գնորդները:  

«Ուստի այդ տարածաշրջանում իրավիճակի սրումը չի կարող չանդրադառնալ Հայաստանի վրա: Իրականում, եթե ժամանակակից աշխարհի հիմնական «թեժ» կետը Մերձավոր Արևելքում է (այստեղ են այսօր ընթանում առնվազն երկու կործանիչ պատերազմները, և այստեղ է գտնվում միջազգային ահաբեկչության բազան), այսինքն այն տարածաշրջանում, որն ուղղակիորեն կից է Անդրկովկասին, ապա Հայաստանը չի կարող ներքաշված չլինել այդ նույն վերաձևմանը», - նշում է Լեպեխինը՝ հավելեով, որ մի կողմից Հայաստանը հայտնվում է բավականին վտանգավոր տարածաշրջանի եզագծին, իսկ մյուս կողմից սա հնարավորություն է Երևանի համար:

«Տարածաշրջանում այն Իրանին սահմանակից միակ երկին է, որից Թեհրանը վտանգ չի սպասում: Բացի այդ Հայաստանը դաշնակից է ՌԴ-ի հետ ունի լավ հարաբերությունների Չինաստանի հետ», - հիշեցնում է նա ու հավելում, որ համատեղելով այս հնարավորությունները եւ ճիշտ գործածելով այն, Հայաստանը կարող է էականորեն բարձրացնել իր դերը տարածաշրջանում:  Ինչի՞ց սկսել այս միացումը, հաց է ուղղում է Լեպեխինը ու միանգամից պատասխանում. «Հայաստանի, Ռուսաստանի, Իրանի և Չինաստանի խորհրդարանականների միջև անմիջական շփումներից ՀՀ Ազգային ժողովի հարթակներում: Հատկապես, որ արդեն վեց ամիս է` Հայաստանը խորհրդարանական հանրապետություն է»:

«Խաղաքարտերը Հայաստանի ձեռքում են», - ամբիցիոզ եզրահանգում է անում ԵԱՏՄ ինստիտուտի տնօրենը:

Տպել
4033 դիտում

Երբ կկայանա Ալեն Սիմոնյանի և Սահիբա Գաֆարովայի հաջորդ հանդիպումը․ ԱԺ նախագահը մանրամասնել է՝ ինչ է քննարկվել մարտի 22-ին

Վիճաբանություն և ծեծկռտուք «Ռիո Մոլլ»-ի հարևանությամբ. կռվի մասնակիցների մեծ մասը անչափահասներ են, կա վիրավոր

Ռուսաստանը նպատակ է դրել հեղաշրջում իրականացնել Հայաստանում, առաջիկայում քայլերը կսրվեն. Առաքելյան

Դասարաններում կկրճատվի աշակերտների թիվը․ իրականացվել են գնահատման համակարգի փոփոխություններ

Բախվել են «Նիսսան»-ն ու «Ֆորդ տրանզիտ»-ը․ վերջինս նաև երկաթե արգելապատնեշներին է հարվածել, տուժածները հիվանդանոցում են

ԱՄՆ-ը Ռուսաստանի Դաշնությանը մանրամասն տեղեկատվություն է տրամադրել ահաբեկչության սպառնալիքի մասին․ Սպիտակ տուն

Երևանի գլխավոր հատակագիծը կլինի թվայնացված փաստաթուղթ․ Տիգրան Ավինյանը տեսակապով հարցեր է քննարկել Քրիս Չոայի հետ

Շահրամանյանը շարժվում է Բակո Սահակյանի ու Սերժ Սարգսյանի պահվածքով, պետք է ուշադրության կենտրոնում լինի. Իոաննիսյան

96 խնամատար ընտանիքում դաստիարակություն է ստանում 152 երեխա․ այս ինստիտուտի զարգացման աշխատանքները շարունակվում են

Հայ-ռուսական հարաբերություններում առկա վիճակը լավատեսություն չի ներշնչում․ ինչում է մեղադրել Լավրովը ՀՀ ղեկավարությանը

Մինչև ապրիլի 5-ը կատարված իրավախախտման տուգանքի 50 տոկոսը վճարելու դեպքում պարտավորությունը կհամարվի կատարված

Չստացված չեկիստ, հանգիստ վեր ընկիր տեղդ ու ջանդ յուղիր. Մեհրաբյանը՝ Շահրամանյանին

200 հոգու հրկիզման սահմռկեցուցիչ դրվագն ունենալով իր անցյալում՝ խորհուրդ է տալիս Հայաստանի անվտանգության մասին. Սաֆարյան

Հավերժ ճակատներին Եվլախ դաջածներն էլի ակտիվացան. Հարություն Մկրտչյանը՝ Սամվել Շահրամանյանի մասին

Բախվել են շտապօգնության ավտոմեքենան և «Մերսեդես»-ը

Աֆղանստանում 5․7 մագնիտուդ ուժգնությամբ երկրաշարժ է տեղի ունեցել

Խմբի կազմում ապօրինի կերպով զենք-զինամթերք են ձեռք բերել և իրացրել․ խուզարկություններ Երևանում և Գողթանիկում (լուսանկար)

Մեկնարկել է բարձրագույն կրթություն չունեցող մասնագետների արտահերթ կամավոր ատեստավորումը

Եվրոպական խորհրդի քաղաքական և անվտանգության հարցերով կոմիտեի անդամները կայցելեն Հայաստան

Նոր Հաճնի կամրջի վրա փոսային նորոգման աշխատանքներ են իրականացվում․ երբ կավարտվեն

Հայտնի են Արթուր Աբրահամի հոր՝ Գրիգոր Աբրահամյանի հոգեհանգստի և հուղարկավորության վայրն ու օրերը

Վարդենյաց լեռնանցքը դժվարանցանելի է կցորդիչով բեռնատարների համար

Վարչապետի գլխավորությամբ քննարկվել է «Հայփոստ»-ի զարգացման ռազմավարության նախագիծը․ ինչ է հանձնարարվել

29.94 տոննա մարդասիրական օգնություն՝ 1․5 մլն անձի․ ինչ է ուղարկել Հայաստանի կառավարությունը Գազա

Իրականացվել է ոչ պատշաճ հետազոտություն․ պարզվել է 20-ամյա հղի կնոջ մահվան պատճառը, մեղադրանք է ներկայացվել ԲԿ-ի 3 բժշկի

Ճամբարակի սննդի օբյեկտի գործունեության կասեցումը վերացվել է

Երևանի ավագանու ընտրություններից հետո ԿԸՀ վարկանիշն աճել է․ ներկայացվել են ՄՀԻ-ի հետազոտության արդյունքները

Հայաստանի և Վրաստանի խորհրդարանների գիտության ու կրթության հարցերով հանձնաժողովները համատեղ հայտարարություն են ստորագրել

Արարատի կոնյակի գործարանում վերահսկողություն կիրականացվի․ ՍԱՏՄ-ն ստացել է Բելառուսի առողջապահության նախարարության նամակը

Հայ-վրացական հարաբերությունները ռազմավարական մակարդակի են․ Ռուբինյանն ընդունել է Վրաստանի խորհրդարանի պատվիրակությանը

Ինչ փոփոխություններ է արձանագրել տարադրամի շուկան մարտի 28-ին

Սերգեյ Նարիշկինը այց է կատարել Հյուսիսային Կորեա

Անցած մեկ օրում ՀՀ ավտոճանապարհներին վթարների հետևանքով 3 մարդ զոհվել է, 29-ը՝ վիրավորում ստացել

«Միր» քարտերն արգելելը հավասարակշռված որոշում է, չպետք է շրջանցենք սանկցիաները. Թունյան

Հայկ Մարությանը նոր կուսակցություն է հիմնում

ՀԱՊԿ-ը խնդիր ունի մատնանշել Հայաստանի սահմանը, քանի դա չի արվել, ապա ՀՀ-ից որևէ քայլ ակնկալել պետք չէ․ Կարապետյան

Ահաբեկիչները հոգեմետ նյութերի ազդեցության տա՞կ են եղել. նոր մանրամասներ «Crocus»-ի ահաբեկչության գործից

Կինը հայտնել է, որ ամուսինը հաճախակի ծեծել է իր անչափահաս դստերը, փորձել նրա հետ սեռական հարաբերություն ունենալ

Հարվածել է, այնուհետ լվացել հատակի և անգիտակից հարևանի դեմքի արյան հետքերը. սպանության նախաքննությունն ավարտվել է

Գևորգ Պապոյանը շվեյցարացի գործընկերոջ հետ քննարկել է փոխգործակցության ընդլայնման հնարավորությունը