Մխիթարվենք, Մխիթա՛ր. Աթկինսոնը զբաղվել է պլագիատով

Տպագրվել է «Հայկական Ժամանակ» օրաթերթի՝ 2004 թվականի նոյեմբերի 18-ի համարում

Երեկ Փարիզում կայացած ԵԽԽՎ քաղաքական հանձնաժողովի նիստում լսվել է Լեռնային Ղարաբաղի հարցով զեկուցող, բրիտանացի պատգամավոր Դեյվիդ Աթկինսոնի զեկույցը: Աթկինսոնը ԼՂ հարցով զեկուցող էր նշանակվել ընդամենը սեպտեմբերին, ու եթե նրա նախորդին՝ Թերի Դեւիսին երեք տարուց ավելի ժամանակ պահանջվեց ԼՂ հարցով զեկույց ներկայացնելու համար, ապա Աթկինսոնին, պարզվում է, մեկուկես ամիսը լիուլի բավարարել է: Երեկ մեզ հետ զրույցում ԵԽԽՎ-ում մեր պատվիրակության անդամ, ԱԺ արտաքին հարաբերությունների մշտական հանձնաժողովի նախագահ Արմեն Ռուստամյանն ասաց, որ իրենց համար չի կարող ընդունելի լինել Աթկինսոնի զեկույցը՝ երկու հիմնական պատճառով:

«Նա՛խ՝ պարզապես անընդունելի եւ անհասկանալի է, որ նման կարեւորագույն հարցով զեկուցողն իր զեկույցը ներկայացնում է առանց տարածաշրջան այցի, երկրորդ՝ մենք դեռ սեպտեմբերին ենք Աթկինսոնին առաջարկել, մինչ զեկույց պատրաստելը, լինել տարածաշրջանում: Բացի դա, մենք առաջարկել էինք, մինչեւ զեկույց կազմելը, թեմային առնչվող մի քանի սեմինար անցկացնել, որին կմասնակցեն հիմնախնդրով շահագրգիռ կողմերը: Նա մեր երկու առաջարկն էլ ընդունել է, ուստի մեզ այժմ խիստ անհասկանալի եւ անընդունելի է զեկույց ներկայացնելու այդօրինակ հապճեպությունը»,- ասում է Ռուստամյանը:

Ի դեպ, նա նաեւ նշում է, թե եղել է նախնական խոսակցություն, որ Աթկինսոնի զեկույցը պետք է լսվեր դեկտեմբերի 14-ին կայանալիք ԵԽԽՎ քաղաքական հանձնաժողովի նիստում, ուստի զեկույցի տեղափոխումը քաղաքական հանձնաժողովի նոյեմբերյան նիստ, ըստ Արմեն Ռուստամյանի, մեկ նպատակ է հետապնդում՝ մինչեւ նոյեմբերի 23-ը, երբ  ՄԱԿ-ի գլխավոր ասամբլեայում կլսվի վիճելի տարածքների հարցը, ձեռքի տակ արդեն ունենալ նաեւ ԵԽԽՎ քաղաքական հանձնաժողովի քվեարկված փաստաթուղթը, որը, ըստ Արմեն Ռուստամյանի, մեզ համար անչափ անբարենպաստ փաստաթուղթ է:  Իսկ ի՞նչ է իրենից ներկայացրել Լեռնային Ղարաբաղի հարցով ԵԽԽՎ քաղաքական հանձնաժողովի նիստում պատգամավոր Աթկինսոնի երեկ ներկայացրած զեկույցը:

Ինչպես դեռ սեպտեմբեր ամսին կանխատեսում էր Արմեն Ռուստամյանը, Աթկինսոնը գրեթե բառացի արտագրել է Թերի Դեւիսի զեկույցն ու ներկայացրել իր անունով: Երբ համեմատում ես երկու զեկույցները, հասկանալի է դառնում, որ  Աթկինսոնի աշխատանքը եղել է ընդամենը մեկ-երկու խմբագրական եւ ոճական փոփոխությունների կատարումը: «Նման զեկույցը մեզ համար միանշանակ մերժելի է, ու եթե այդ զեկույցը հաստատվի ԵԽԽՎ հունվարյան լիագումար նիստում, ապա մենք լուրջ պրոբլեմներ կունենանք: Բացի դա, այդ զեկույցը կարող է լրջորեն վտանգել նաեւ բանակցային գործընթացը: Էլ չեմ խոսում այն մասին, որ ադրբեջանցիները քարտ բլանշ կստանան՝ այդ զեկույցը ամեն տեղ օգտագործելու եւ շահարկելու համար»,- ասում է Արմեն Ռուստամյանը:

Ըստ էության, հայկական կողմի համար բոլոր վտանգավոր ձեւակերպումները, որ կային Դեւիսի զեկույցում՝ Աթկինսոնը բառացի արտագրել է. ընդ որում՝ թե՛ հայերի կողմից ադրբեջանական տարածքներում էթնիկ զտումների իրականացումը, թե՛ գրավյալ որակված տարածքներից հայկական զորքերի դուրսբերման պահանջը, թե՛ «հայկական անջատողական ուժեր» ձեւակերպման, թե՛ Մինսկի խմբի շրջանակներում կոնֆլիկտը չլուծելու դեպքում՝ խնդիրը ՄԱԿ-ի միջազգային դատարան տեղափոխելու առաջարկը: Ինչեւէ, երեկ մենք փորձեցինք Փարիզում ԵԽԽՎ քաղաքական հանձնաժողովի նիստին մասնակցող, ԵԽԽՎ-ում մեր պատվիրակության ղեկավար Տիգրան Թորոսյանից պարզել, թե ինչ է տեղի ունեցել ԵԽԽՎ քաղաքական հանձնաժողովի նիստում:

Ուշ երեկոյան ԱԺ փոխնախագահը մեր թերթին փոխանցեց, որ ԵԽԽՎ քաղաքական հանձնաժողովում Աթկինսոնի զեկույցն ընդունվել է, սակայն, ըստ Թորոսյանի, ընդունվել է մեզ համար բարելավված տարբերակով: Մասնավորապես, Տիգրան Թորոսյանը նշում է, որ զեկույցի նախնական տարբերակում տեղ գտած այն ձեւակերպումը, որտեղ ասվում էր. «Արդարադատության դատարանում պետք է ճշտվի, թե Հայաստանը խախտե՞լ է Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականությունը՝ ըստ ՄԱԿ-ի խարտիայի կիսաօրինական ձեւով պաշտպանելով Լեռնային Ղարաբաղի ժողովրդի անջատման իրավունքը»՝ հանվել է:

Ինչ վերաբերում է մնացած ոչ հայանպաստ ձեւակերպումներին, ապա կարելի է ենթադրել, որ դրանք Աթկինսոնի զեկույցում պահպանվել են, եւ այդ ձեւակերպումներով էլ զեկույցն ընդունվել է: Այսպիսով, ԼՂ հարցով ԵԽԽՎ պատգամավոր Դեյվիդ Աթկինսոնի զեկույցը ներառվելու է ԵԽԽՎ հունվարյան լիագումար նիստի օրակարգ: ԱԺ արտաքին հարաբերությունների մշտական հանձնաժողովի նախագահ Արմեն Ռուստամյանը նկատում է, որ չարժե, իհարկե, անմիջապես կապիտուլյացիայի ենթարկվել, բայց եւ պետք է արձանագրել, որ ընդունվել է Հայաստանի համար վտանգավոր հետեւանքներով հղի զեկույց:  

Նաիրա Զոհրաբյան