Սերժ Սարգսյանը պլանավորում է ավելի շատ մնալ իշխանության. քաղաքագետ

Քաղաքագետ Արմեն Գրիգորյանը դժվարանում է թվարկել Սերժ Սարգսյանի պաշտոնավարման 10 տարիներին արձանագրված որեւէ ձեռքբերում, իսկ բացթողումների շարքն անսպառ է: Քաղաքագետը «Հայկական ժամանակ»-ի հետ զրույցում ի մի բերեց Սարգսյանի իշխանության բացթողումներն ու անդրադարձավ նրա հետագա պաշտոնավարման հնարավորությանը:

- Պարոն Գրիգորյան, մի քանի ամսից կլրանա Սերժ Սարգսյանի պաշտոնավարման 10 տարին: Նրա կառավարման տարիներին արձանագրված ձեռքբերումներից ու բացթողումներից որո՞նք կառանձնացնեք:

- Ընդհանրապես դժվար է ձեռքբերումներ արձանագրել, որովհետեւ ձախողումներն այնքան շատ են եղել: Կարելի է ասել, որ Սերժ Սարգսյանն իշխանության է եկել մարտի 1-ի ճգնաժամով, որից հետո տնտեսական ճգնաժամն է սկսվել ե՛ւ աշխարհում, ե՛ւ Հայաստանում: Հայաստանը ռեկորդակիր էր՝ 14 տոկոսից ավելի անկումով: Հետագայում պետական պարտքը սկսել է 1.5 միլիարդ դոլարից աճել՝ հասնելով 6.3 միլիարդ դոլարի: Արտագաղթը շարունակվել է: Այս պայմաններում ապրիլյան պատերազմն է տեղի ունեցել, տարածքներ եւ մարդկային կյանքերի կորուստ է եղել: Եթե ընդհանուր որակենք Սերժ Սարգսյանի կառավարումը, կարելի է որակել ավելի շատ որպես ճգնաժամային կառավարում:

Մի քանի դեպք հիշեցնեմ՝ 2008 թվականի մարտի 1-ի ճգնաժամ, 2014 թվականի նոյեմբերին Ադրբեջանը խոցեց հայկական ուղղաթիռը, որից հետո կրկին ճգնաժամ առաջացավ, Պերմյակովի կողմից Ավետիսյանների ընտանիքի սպանությունը, 2015 թվականին Արցախի ուժային կառույցները «Նախախորհրդարանի» անդամներին Բերձորում ծեծեցին, 2015 թվականի փետրվարին Գագիկ Ծառուկյան-Սերժ Սարգսյան բախումը տեղի ունեցավ, Բաղրամյան պողոտայում էլեկտրաէներգիայի թանկացման դեմ բողոքի ակցիաները, եւ 2016 թվականին «Սասնա ծռեր»-ի գործողությունները: Կարելի է նմանատիպ շատ բաներ հիշեր եւ կարելի է ասել, որ Սերժ Սարգսյանի կառավարման ժամանակ ճգնաժամեր եւ ճգնաժամերին արձագանքներ են եղել, ոչ թե հաջողություններ կամ արդյունավետ կառավարում:

- Ղարաբաղյան հակամարտությունում ստատուս քվոյի պահպանումը որեւէ կերպ ձեռքբերում կարո՞ղ ենք համարել:

- Մեծ հաշվով՝ Սերժ Սարգսյանը որեւէ ձեւով փորձ չի կատարել ստատուս քվոն պահպանելու: Ավելին, ըստ իր խոսքերի՝ ինքը Կազանում պատրաստ է եղել տարածքներ հանձնել, որպեսզի փոխարենը միջանկյալ ստատուս ունենա Արցախը, որից հետո անկախության հանրաքվե լինի: Ստատուս քվոն պահպանվել է ուժերի դասավորվածության ու Արցախի խնդրի շուրջ Ադրբեջանի դիրքորոշման պատճառով:

- Ասացիք, որ Սերժ Սարգսյանի պաշտոնավարումը սկսվել է մարտի 1-ի ճգնաժամով: Սարգսյանի մասնակցությա՞մբ առաջացավ մարտի 1-ը:

- Իր մասնակցությամբ: Այդ ժամանակ նախագահը եղել է Ռոբերտ Քոչարյանը, բայց ինքը՝ որպես ժառանգորդ է եղել: Հրամանները տվել է Քոչարյանը, բայց ինքն է մասնակցել այդ որոշումների կայացմանը, որոնցով հետագայում ինքը դարձավ նախագահ:

- Մարտի 1-ի չբացահայտումն իր կամքո՞վ է պայմանավորված:

- Միանշանակ, իր կամքի արտահայտումն է: Ինքն է եղել իշխանության եւ ցանկացած գործ, եթե իշխանությունը ցանկանա, ապա կբացահայտվի, մանավանդ, երբ կան տեսահոլովակներ, ձայնագրություններ եւ բազմաթիվ այլ նյութեր:

- Մենք գիտենք, որ հայ-թուրքական երկխոսության նախաձեռնությունը եղել է Սերժ Սարգսյանինը, որը հետագայում փակուղի մտավ: Ինչպե՞ս եք գնահատում այդ երկխոսության հանգամանքը:

- Իմ կարծիքով՝ Սերժ Սարգսյանն այդ գործընթացը սկսել է ոչ թե ցանկություն ունենալով հայ-թուրքական հարաբերությունները բարելավել, այլ մարտիմեկյան ճգնաժամից որոշակիորեն դուրս գալու համար է արվել: Եթե նկատել եք Սերժ Սարգսյանը հիմնականում փորձում է արտաքին աշխարհի հետ իր հարաբերությունները բարելավել հիմնականում ներքին ճգնաժամեր հաղթահարելու համար: Եթե ԵՄ-ի հետ նոր կնքված պայմանագիրը նայեք, ապա այն ավելի շատ տնտեսական ճգնաժամին արձագանքել է, այլ ոչ թե հարաբերությունների բարելավմանը միտված երկարաժամկետ գործընթաց:

Հայ-թուրքական հարաբերությունների ակտիվ գործընթացը սկսվեց 2009 թվականից: Նույնիսկ Լեւոն Տեր-Պետրոսյանը, վիկիլիքսյան փաստաթղթերի վկայությամբ, համաձայնվում է ԱՄՆ դեսպանի հետ, որ պատրաստ են որոշ չափով թուլացնել ճնշումն իշխանության նկատմամբ, որպեսզի Սերժ Սարգսյանը հնարավորություն ունենա բանակցելու: Սարգսյանն ավելի շատ օգտագործեց մարտի 1-ի գործընթացի վրա միջազգային հանրության ճնշումը թուլացնելու համար: Բնականաբար, միջազգային հանրությունը պատրաստ էր աչք փակել, որպեսզի Սերժ Սարգսյանը գնար այդ գործընթացին: Սարգսյանը մի քանի անգամ ՄԱԿ-ի ամբիոնից հայ-թուրքական արձանագրությունների հարցը ուղարկեց գրողի ծոցը, ու արժանացավ դաշնակցության աջակցությանը, բայց արդյունքում որեւէ բան չի եղել:

- Հայաստանի արտաքին քաղաքական վեկտորի ընտրությունը, ԵԱՏՄ-ի եւ ԵՄ-ի հետ հարաբերություններում Սերժ Սարգսյանի քայլերը պետության ինքնիշխանության վարկանիշի վրա ի՞նչ հետք են թողել:

- Սուվերենության վրա շատ բացասական է ազդել ԵԱՏՄ-ին միանալու 2013 թվականի սեպտեմբերի 3-ի որոշումը, որն ավելի շատ վասալային որոշում էր: Հայաստանն ավելի քան 3 տարի բանակցեց ԵՄ-ի հետ եւ արդյունքում հայտնվեց ԵԱՏՄ-ում մեկ գիշերվա ընթացքում: Սերժ Սարգսյանն ինքն է ասել, որ այդ որոշումը եղել է մեկ գիշերվա ընթացքում: Այդ որոշմանը հետեւել է Հայաստանի պարտքի դիմաց Գազպրոմի բաժնեմասի հանձնելը, ամբողջ ենթակառուցվածքները ՌԴ-ին հանձնելը: Սուվերենության բոլոր գործիքները Սերժ Սարգսյանը զիջել է, եւ այստեղ բացասական մեծ ազդեցություն է ունեցել: Ի դեպ, երբ որ ԵԱՏՄ-ի որոշումը կայացվեց, հանրությանը փորձում էին համոզել, որ անվտանգության համար կայացված որոշում է, բայց արդյունքում 2016 թվականին հայտնվեցինք պատերազմում, եւ ունեցանք մարդկային եւ տարածքային մեծ կորուստներ:

Այսքան բացասական հանգամանքներ արձանագրելուց հետո, Սերժ Սարգսյանի հետագա պաշտոնավարման հեռանկարն ինչպե՞ս եք գնահատում:

- Եթե Սերժ Սարգսյանը որոշեց մնալ, իսկ դրա համար նա նաեւ Սահմանադրությունն է փոխել, միանշանակ բացասական է լինելու: Շատ հաճախ է աշխարհի տարբեր երկրներում այդպես լինում, երբ որ երկրի բարձրաստիճան պաշտոնյան ձախողումեր է արձանագրում, ավելի մեծ ցանկություն է ունենում մնալու, որովհետեւ գնալը ծանր գին ունի: Սերժ Սարգսյանն ավելի շատ այդ ուղղությամբ է մտածում, ավելի շատ մտածում է, թե ինչպես մնալ, քան հեռանալ իշխանությունից:

- Ստիպվա՞ծ է մնում:

- Ես չէի ասի, որ ստիպված է մնում: Այնպես չի, որ ինքը ստիպված է մնում, բայց երբ որ ձախողումներ է ունեցել, մտածում է ձախողումներն ինչ-որ ձեւ փակելու, եւ ինչ-որ որ կերպ զարգացնելու մասին: Նույնիսկ հաջողություն գրանցած առաջնորդները, օրինակ՝ Պուտինը, Էրդողանը, որոնք իրենց կառավարման ընթացքում իրենց երկրում տնտեսական բարեփոխումներ են կատարել՝ ՀՆԱ-ի բարձրացում եւ այլն, երբ որ որոշել էին 3-րդ փուլով մնալ երկրի կառավարման ղեկին, երկիրը հասցել են ճգնաժամի փուլում: Եթե Սերժ Սարգսյանը որոշեց մնալ, ապա ձախողումներն ավելի են խորանալու:

- Սերժ Սարգսյանի պաշտոնավարման շարունակականությունն ավելի իրատեսակա՞ն եք համարում, քան այն, որ հնարավոր է փոփոխություն տեղի ունենա:

- Սերժ Սարգսյանը կհեռանա, երբ որ ճնշում լինի: Ճնշումն ավելի շատ ներքաղաքական իմաստով նկատի ունեմ, քան համակարգային, որովհետեւ համակարգային ճնշում ամեն դեպքում կա: Կարծում եմ, որ Սերժ Սարգսյանը պլանավորում է ավելի շատ մնալ ու ինքն ամեն ինչ կանի, որպեսզի կարողանա մնալ, եւ շարունակել իր գործունեությունը, բայց նաեւ հնարավոր են սցենարներ, որոնք իրեն ճգնաժամի առաջ կկանգնեցնի: Օրինակ՝ Մուգաբեն (Զիմբաբվեի նախկին առաջնորդը) մտածում էր մնալ իշխանության, բայց ինչ-որ մի պահի դա չստացվեց: 20-21-րդ դարերում ավելի է դժվարացել երկարատեւ պահել իշխանությունը, քանի որ սոցիալ-տնտեսական համակարգերը նոր դերակատարներ են ստեղծել եւ բացառված չէ, որ ներքին ապստամբություն լինի: Կարող է թվալ, թե ամեն ինչ հանգիստ է, իշխանությունը վերահսկում է, բայց ինչ-որ մի պահից այդ ամենը վերահսկողությունից դուրս է գալիս: Այդ դեպքում՝ Սերժ Սարգսյանի հետ էլ հնարավոր է նման բան տեղի ունենա:

 

Տպել
19506 դիտում

Վրաց խորհրդարանականներն այցելել են Ծիծեռնակաբերդի հուշահամալիր

Ալիևի նախկին փեսան հայտարարել է՝ իրենց պատկանող «Crocus city»-ի վերականգնումը կախված է Պուտինի և Վորոբյովի կարծիքից

ՔԿԾ-ին անհրաժեշտ են վարորդներ. ովքեր և ինչպես կարող են դիմել

Հայաստանում վտարանդի կառավարություն ներկայացող բոլոր գրասենյակները պետք է փակել. Չախոյան

Այս անգամ դաշտ են նետել սիրելի պահեստայինին, որը մեկ շաբաթում մեկ ստորագրությամբ լուծարեց ԼՂ-ն. Հովհաննիսյան

Ընթանում է «Հայաստանը՝ որպես քաղաքակրթական խաչմերուկ» միջազգային գիտաժողովը (տեսանյութ)

Հայաստանի գոյությունը կարող է երաշխավորվել բացառապես եվրոպական ընտանիքում․ Արման Բաբաջանյան

ԿԳՄՍ նախարարն ու Ֆրանսիայի դեսպանն այցելել են ակադեմիական քաղաքի տարածք

Եթե մենք մնում ենք Ռուսաստանի հետ, խնդիրները լուծվելու են մեր հաշվին. Արամ Սարգսյան

2 զոհ, 7 վիրավոր. վթար Մարգարա-Վանաձոր-Տաշիր ճանապարհին

Գագիկ Սուրենյանը սպասված նորություն է հայտնել

«Տոյոտա»-ի 51-ամյա վարորդը, լինելով խմածության ամենաբարձր աստիճանի, բախվել է 3 մեքենայի

Քննչական կոմիտեի վետերանները հանդիպել են նորանշանակ քննիչների հետ

ԼՂ-ից բռնի տեղահանվածները ևս 9 ամիս սոցիալական աջակցություն կստանան, ընդլայնվել է նաև շահառուների շրջանակը

Հայաստանը մարդասիրական օգնություն կցուցաբերի Գազային

Եկամուտների հայտարարագիր ներկայացնող քաղաքացիները պետք է իրականացնեն անձի նույնականացման գործընթաց․ ՊԵԿ

ԼՂ-ից բռնի տեղահանված շուրջ 17 հազար երեխա կրթություն է ստանում ՀՀ դպրոցներում

Խմելու ջրի սակագինը չի թանկանա

ԱՄՆ-ը համաձայն չէ Ադրբեջանի պնդումների հետ․ Մեթյու Միլլեր

Հայաստանը կստանա 92,3 մլն եվրոյի բյուջետային վարկ և 16 մլն եվրոյի դրամաշնորհ. ինչ նպատակների համար կծառայեն դրանք

Հայաստանում, բացի ՀՀ կառավարությունից, որևէ այլ կառավարություն չի կարող գոյություն ունենալ. Փաշինյան

Ադրբեջանի ՊԱԾ ղեկավարը Հայաստանին սպառնում է՝ մեղքը բարդելով Ֆրանսիայի վրա

«Կովկասի գերուհի» ռեստորանի մենեջերը կասկածվում է 11 միլիոն դրամ հափշտակելու համար

ԱԱԾ-ն հայտարարություն է տարածել

Հայաստանը ՀԱՊԿ-ից դուրս գալու ծանուցում չի ուղարկել, բայց աշխատանքներին չի մասնակցում. Թասմագամբետով

Հաստատվել է նախադպրոցական հաստատության ղեկավարման իրավունքի քննության թեստավորման նոր հարցաշարը. ԿԳՄՍՆ

Թթուջուր-Նավուր ավտոճանապարհը բոլոր տեսակի տրանսպորտային միջոցների համար փակ է

Հայ-վրացական սահման տանող ճանապարհի փակ հատվածը թեթև մարդատար մեքենաների համար բացվել է

Թալանել են Սայաթ-Նովա պողոտայի «Զիգզագ» խանութը. հափշտակվել է 5,5 մլն դրամի բջջային հեռախոս

1000-րդ գործն է մակագրվել ամբողջությամբ թվայնացված քաղաքացիական դատարան. Մինասյանը նշել է համակարգի առավելությունները

Հաստատվել է Բլինքենի և Սամանթա Փաուերի մասնակցությունը ՀՀ-ԱՄՆ-ԵՄ եռակողմ հանդիպմանը

Սպանդարյան, Տոլորս և Տաթև ջրամբարներում ձկնապաշտպան կառույցների նախագծում. հայտարարվում է մրցույթ

Ինչպես ապահովել երեխաների անվտանգ երթևեկությունը. Առողջապահության նախարարության խորհուրդը

Ucom ընկերությունը ցանցային վերազինման աշխատանքներ է մեկնարկում մի շարք մարզերում

ՀՀ տարածքում կան փակ և դժվարանցանելի ավտոճանապարհներ

«Ինկած բերդի իշխանուհին»՝ 6 մրցանակի դափնեկիր. հայտնի են «Արտավազդ» թատերական մրցանակաբաշխության հաղթողները

Գեղամ Մանուկյանը երբ լսեց կատարված աշխատանքների մասին, երևի ուրախությունից հուզվել է, և լացը կարող էր գալ․ Քոչարյան

Crocus City Hall-ի ահաբեկչության զոհերի թիվը հասել է 143-ի

Մտածում էի՝ այստեղ միակ հնդիկն եմ լինելու. գրող Արջուն Կրիշնա Լալիի արկածները Հայաստանում (տեսանյութ)

15 օրվա ընթացքում վճարելու դեպքում տուգանքը կնվազի 30 տոկոսով․ երբ կսկի գործել համակարգը