Մտահոգիչ փաստ. ապագան` Հայաստանից դուրս

Տպագրվել է «Հայկական Ժամանակ» օրաթերթի՝ 2004 թվականի դեկտեմբերի 22-ի համարում

Ռազմավարական եւ ազգային հետազոտությունների հայկական կենտրոնը անցկացրել է փորձագիտական եւ հանրային կարծիքի հարցումներ: «Հայաստանի Հանրապետության քաղաքական օրակարգի հրատապ խնդիրները եւ հանրային կարծիքը» անվանումը կրող հարցմանը մասնակցել են 100 փորձագետ եւ 2 հազար 2 հարցվող Երեւանից եւ բոլոր մարզերից: Հարցման մասնակիցները ներկայացրել են իրենց տեսակետները եվրաինտեգրման, ՀՀ-Սփյուռք հարաբերությունների, արտաքին քաղաքականության, փոքրամասնությունների, երիտասարդության եւ կրթության վերաբերյալ: Հարցման մասնակիցները պատասխանել են 48 հարցերի, սակայն մենք կներկայացնենք, մեր կարծիքով, առավել հետաքրքիրները:

Մասնավորապես՝ «Կո՞ղմ եք, որ ՀՀ-ն դառնա Եվրամիության անդամ» հարցին փորձագետներից դրական է պատասխանել 92%-ը, բացասական՝ 7%-ը, դժվարացել է պատասխանել ընդամենը 1%-ը: Մինչդեռ, ըստ հարցման արդյունքների, հասարակության միայն 64%-ն է կողմ ՀՀ-ի ԵՄ անդամությանը, բացասական է պատասխանել 11.8%-ը, դժվարացել է պատասխանել 24.2%-ը:

Հետաքրքիր են «Եվրախորհրդի կողմից ՀՀ-ին ներկայացվող պահանջներից ո՞րն է ձեզ համար առավել անընդունելի» հարցին տրված պատասխանները: Փորձագետների 2%-ը անընդունելի է համարում ժողովրդավարական ընտրությունների անցկացման պահանջը, 3%-ը` տնտեսության ազատականացումը, 5%-ը` կառավարման համակարգի ժողովրդավարացումը, 8%-ը` մահապատժի որպես բացառիկ պատժամիջոցի վերացումը, 17%-ը` կրոնական փոքրամասնությունների անարգել գործունեության թույլատրումը, 16%-ը` սեռական փոքրամասնությունների իրավունքների հարգումը, 3%-ը դժվարացել է պատասխանել, եւ միայն 40%-ն է համարել, որ անընդունելի պահանջներ չկան:

Հասարակական հարցման մասնակիցների միայն 0.2%-ն է համարել, որ անընդունելի պահանջ չկա: Առավել անընդունելի են համարվել կրոնական փոքրամասնությունների անարգել գործունեության թույլատրումը (31.6%-ը) եւ սեռական փոքրամասնությունների իրավունքների հարգումը (26.8%): Հարցման մասնակիցները իրենց տեսակետն են արտահայտել Եվրամիությանը ՀՀ-ի անդամակցության գործընթացի հանդեպ 8 պետությունների հնարավոր վերաբերմունքին: Փորձագետների 14%-ը կարծիք է հայտնել, որ Ռուսաստանը կարող է նպաստել դրան, իսկ 60%-ի կարծիքով՝ կխոչընդոտի: Հանրային հարցման մասնակիցների 50.6%-ն է կարծում, թե ՌԴ-ն կարող է նպաստել այդ գործընթացին, իսկ 14.6%-ի կարծիքով՝ կարող է խոչընդոտել:

Հանրային հարցման մասնակիցների 75%-ի կարծիքով՝ ՀՀ-ի ԵՄ-ին անդամակցելուն կարող է դեմ լինել Թուրքիան: «Կո՞ղմ եք, որ Թուրքիան անդամակցի ԵՄ-ին» հարցին փորձագետներից դրական է պատասխանել 61%-ը, բացասական՝ 22%-ը, դժվարացել է պատասխանել 16%-ը: Հանրային հարցման մասնակիցների ընդամենը 28.7%-ն է կողմ Թուրքիայի ԵՄ-ին անդամակցելուն, դեմ է 52%-ը, դժվարացել է պատասխանել 19.3%-ը: «Ձեր կարծիքով՝ ոչ ավանդական կրոնական փոքրամասնությունները ՀՀ-ում վտանգ սպառնու՞մ են» հարցին դրական է պատասխանել փորձագետների 40%-ը, բացասաբար՝ 49%-ը, դժվարացել է պատասխանել 10%-ը: Հանրային հարցման մասնակիցներից կրոնական փոքրամասնություններին վտանգավոր է համարել 69.6%-ը, անվտանգ` 22.4%-ը, իսկ այդ հարցին դժվարացել է պատասխանել 8%-ը:

Հարցման մասնակիցները պատասխանել են նաեւ կրոնական փոքրամասնություններին անդամակցելու դրդապատճառներին վերաբերող հարցին: Փորձագիտական հարցման մասնագետների 29%-ի կարծիքով՝ դրա պատճառը այդ խմբերին ցուցաբերված դրամական, նյութական աջակցությունն է: Հանրային հարցման մասնակիցների 50.8%-ն է նյութական աջակցությունը համարում կրոնական փոքրամասնությունների խմբերին անդամակցելու հիմնական պատճառ: Ազգային փոքրամասնություններից ՀՀ-ի համար փորձագետները առավել վտանգավոր են համարել ռուսներին (8%), իսկ հանրային հարցման մասնակիցների 10.8%-ը վտանգավոր է համարել հրեաներին, ռուսներին վտանգավոր է համարել 0.8%-ը: «Ինչպե՞ս եք վերաբերվում ՀՀ-ում գոյություն ունեցող սեռական փոքրամասնություններին» հարցին առաջարկվել է պատասխանի 4 տարբերակ:

Փորձագետները «չեն ընդունում եւ անհանդուրժող են նրանց նկատմամբ» տարբերակին տվել են 30%, հանրային հարցման մասնակիցները՝ 61.1%: «Չեմ ընդունում, սակայն հանդուրժող եմ նրանց նկատմամբ» տարբերակին փորձագետները տվել են 56%, հանրային հարցման մասնակիցները՝ 24.3%: Սեռական փոքրամասնությունների գոյությանը նորմալ են վերաբերվել փորձագետների 11%-ը եւ հանրային հարցման մասնակիցների 8.3%-ը: Սակայն ամենամտահոգիչ պատասխանները ստացվել են «Ձեր կարծիքով՝ այսօր երիտասարդությունը իր ապագան Հայաստանում տեսնու՞մ է» հարցման արդյունքում: Փորձագետներից այդ հարցին դրական է պատասխանել 13%-ը, իսկ հանրային հարցման մասնակիցների՝ 18%-ը: Փորձագետների 78%-ի եւ հանրային հարցման մասնակիցների 65.5%-ի կարծիքով՝ երիտասարդությունը իր ապագան տեսնում է Հայաստանից դուրս:      

Ավետիս Բաբաջանյան