Աչքներս լույս. ջրի սակագինը կբարձրանա

Տպագրվել է «Հայկական Ժամանակ» օրաթերթի՝ 2005 թվականի հունվարի 12-ի համարում

Երեւանի «Ջրմուղ-կոյուղի» ընկերությունը դիմել է Հանրային ծառայությունները կարգավորող հանձնաժողովին՝ խմելու ջրի մատակարարման եւ ջրահեռացման սակագինը վերանայելու հայտով: Վերանայելու՝ բնականաբար, բարձրացնելու իմաստով: Մեկ խորանարդ մետրի դիմաց ներկայումս գործող 90 դրամ 20 լումա սակագինը առաջարկվում է բարձրացնել մինչեւ 187 դրամ 4 դրամ 40 լումայի, ներառյալ՝ ավելացված արժեքի հարկը: Սրանից 139,4 դրամը ջրի սակագինն է, մնացածը՝ ջրահեռացման: Մի խոսքով, հայտի բավարարման պարագայում ջրի սակագինը կբարձրանա ավելի քան երկու անգամ: Այն, որ այս տարի ջրի սակագինը բարձրանալու էր, հայտնի էր դեռ անցած տարի, այնպես որ՝ անակնկալ տեղի չի ունեցել: Հայտը, ըստ օրենսդրության, հանձնաժողովը պետք է քննարկի 90-օրյա ժամկետում եւ որոշում ընդունելուց 1 ամսվա ընթացքում կմտնի գործողության մեջ:

Ջրային տնտեսության պետական կոմիտեում ակնկալում են, որ նոր սակագինը կկիրառվի արդեն ապրիլի 1-ից: Այս ժամկետը թերեւս չի փոխվի, եթե նույնիսկ հաշվի առնենք, որ հանրային ծառայությունները կարգավորող հանձնաժողովը երեկ ետ է ուղարկել հայտը՝ պատճառաբանելով, որ հայտի փաթեթը չի համապատասխանում ներկայացված պահանջներին: Սա զուտ տեխնիկական հարց է, եւ ջրմուղկոյուղին կարող է մի քանի օրվա ընթացքում այն համապատասխանեցնել պահանջներին ու կրկին ներկայացնել: Այլ կերպ ասած՝ խմելու ջուրը հաստատ թանկանալու է: Թե որքանով՝ հայտնի կդառնա միայն հանձնաժողովի որոշումից հետո: Ըստ որոշ սպասումների՝ հանձնաժողովը հայտը կբավարարի, պատկերավոր ասած, մասնակիորեն: Այսինքն, խմելու ջրի սակագին կսահմանի ոչ թե առաջարկվող 187 դրամ, այլ ավելի պակաս՝ 150 դրամի սահմաններում:

Բայց միեւնույն է, դա կնշանակի, որ վերջին երեք տարիների ընթացքում խմելու ջրի սակագինը բարձրանալու է մոտ երեք անգամ՝ 56 դրամից հասնելով մինչեւ 150 դրամի: Բնական հարց է ծագում՝ արդյո՞ք ջրամատակարարումը լավացել է այնքան, որքան բարձրանալու է սակագինը: Այս հարցը, իհարկե, հռետորական է: Փաստերով որեւէ կերպ ապացուցել որ լավացել է այդքան՝ հնարավոր չէ: Հակառակն ապացուցելն էլ հնարավոր չէ՝ բնակչության որոշ մասի ջրամատակարարումը լավացել է, որոշ մասինը՝ մնացել անփոփոխ, որոշ մասինը՝ նույնիսկ վատացել: Խնդիրն այն է, որ ջրմուղկոյուղին ինքն է իրականացնում մայրաքաղաքի ջրամատակարարումը եւ ինքն էլ, փաստորեն, իրականացնում է ջրամատակարարման մոնիտորինգը: Անցած տարի ջրմուղկոյուղին երկու անգամ հրապարակեց այդ մոնիտորինգի արդյունքները, ըստ որի՝ ստացվում էր, որ հատուկենտ երեւանցիներ են, որ չունեն շուրջօրյա ջրամատակարարում, ինչը, մեղմ ասած, շատ հեռու է իրականությունից:

Այդուհանդերձ, ջրամատակարարումն արդեն լավացել է, եւ այդ պատճառո՞վ է բարձրանում սակագինը, թե՞ պետք է բարձրանա, որ ջրամատակարարումը լավանա: Այս հարցին ջրային պետական կոմիտեում տվեցին հետեւյալ պատասխանը. «Սակագնի բարձրացման արդյունքում մենք նախատեսում ենք, որ ջրամատակարարման ռեժիմը բարելավելու ենք»,-ասում է ջրային պետական կոմիտեի նախագահի տեղակալ Գագիկ  Խաչատրյանը: Ընդ որում, կբարելավվի մոտավորապես նույնքան, որքանով հանձնաժողովը կբավարարի ջրմուղի ներկայացրած հայտը: Նախագահի տեղակալի արած կանխատեսումներով՝ այս տարվա ընթացքում երեւանցիների 75 տոկոսը կունենա շուրջօրյա ջրամատակարարում: Ջրային պետական կոմիտեում սակագնի բարձրացումը պայմանավորում են նրանով, որ ջրամատակարարման ինքնարժեքի եւ սակագնի միջեւ եղած տարբերությունը փակվում է պետական բյուջեից՝ ջրամատակարարմանը տրամադրվող սուբսիդիաների տեսքով:

Արդյունքում սակագինը ավելի ցածր է լինում, քան ինքնարժեքը, եւ ջրի այդ «էժանությունից» հավասարապես օգտվում են բնակչության թե՛ ապահով, թե՛ անապահով խավերը: Այդ տեսակետից, բնականաբար, ավելի ճիշտ է սուբսիդիաները ուղղակիորեն վճարել անապահով խավին եւ բարձրացնել ջրի սակագինը: Այսինքն, անապահով խավը ոչինչ չի կորցնի, բյուջեն կշահի, իսկ ապահով խավը մի քիչ ավելին կվճարի, քան նախկինում: Գաղափարական իմաստով սա, իհարկե, անվիճելի է: Բայց եթե հաշվի առնենք, որ պետական բյուջեն, որից որոշակի գումարներ են ստանում անապահով խավերը, փոքր է միայն այն պատճառով, որ Հայաստանում կան հարկերից խուսափող, ամենաբարձր հովանավորություն վայելող եւ այլ «արտոնություններից» օգտվող հարկատուներ, ապա գաղափարների մասին խոսելը երեւի թե այնքան էլ տեղին չէ: 

Հայկ Գեւորգյան