Ու՞մ համար է «աննախադեպ աճը». խնայում ենք մեզ չխնայելով

Տպագրվել է «Հայկական Ժամանակ» օրաթերթի՝ 2005 թվականի հունվարի 14-ի համարում

Մինչ օրս իշխանություններն այդպես էլ չկարողացան լուծել դպրոցների ջեռուցման խնդիրը: 2004-ի գրեթե ողջ դեկտեմբեր ամիսը դասասենյակներում պլյուս 4-5 աստիճան ջերմաստիճանի պայմաններում բազմաթիվ դպրոցներում, 30 րոպեանոց դասերի արդյունքում, խաթարվեց ուսման ամբողջ գործընթացը: Գիտակցելով, որ ձմռանը կրկին դպրոցները տաքացնելու խնդիր է առաջանալու՝ նախ որոշվեց աշնանային արձակուրդը տեղափոխել ձմեռ: Այդպիսով, ըստ կրթության եւ գիտության նախարար Սերգո Երիցյանի հրամանի, դպրոցներին արձակուրդ տրվեց դեկտեմբերի 27-ից մինչեւ հունվարի 16-ը ներառյալ: Ու չնայած դասերը հունվարի 16-ից վերսկսելու մասին ԿԳ նախարարի հրամանին, դպրոցներում ոչ ոք տեղյակ չէր, թե իրենք երբ են վերադառնալու արձակուրդից, քանի որ դա հիմնականում կախված էր եղանակային պայմաններից:

Նախօրեին, սակայն, մեզ հայտնի դարձավ, որ պարոն Երիցյանը հրաման է ստորագրել, որ ձմեռային արձակուրդները կրկին երկարաձգվում են: Դա տեղի է ունենալու ձմեռային եւ գարնանային արձակուրդների միացման հաշվին: Այսինքն, ըստ ԿԳ նախարարի հրամանի, դպրոցներում դասերը վերսկսվելու են հունվարի 24-ից: Մեր այն հարցին, թե արդյո՞ք այս ամենը վերաբերում է նաեւ մայրաքաղաքի այն 25 դպրոցներին, որոնք ունեն սեփական կաթսայատուն, եւ մի՞թե նրանց թույլ չի տրվելու աշխատել, Երեւանի քաղաքապետարանի կրթության վարչության պետ Օնիկ Վաթյանը պատասխանեց. «Դա ավելորդ փողի կորուստ է: Շատ բացառիկ դեպքերում կարող ենք նման բան թույլ տալ»:

Իրականում սակայն, եթե խոսքը կորստի մասին է, այսկերպ դա կարող է շատ ավելի մեծ լինել, քանի որ հավանականությունը մեծ է, որ ցրտի պատճառով մեծ դժվարությամբ կառուցված կաթսայատները կարող են չշահագործվելու պատճառով շատ արագ շարքից դուրս գալ: Դրա ամենավառ ապացույցը Շենգավիթի թիվ 110 դպրոցի օրինակն է, որտեղ կառուցված կաթսայատունն արդեն նման ճակատագրի է արժանացել: Փաստորեն, խնայելու փոխարեն, այստեղ շատ ավելի մեծ կորուստ է եղել: Բացի այդ, աշնանային եւ գարնանային արձակուրդներից աշակերտներին զրկելը հակասում է հաստատված ուսումնական պլանին, ըստ որի՝ աշակերտները պետք է արձակուրդ գնան տարին 4 անգամ: Ըստ բժշկական լուրջ ուսումնասիրությունների՝ այդ արձակուրդները խիստ անհրաժեշտ են երեխաների առողջության համար:

«Արդեն ապրիլից սկսած, երեխայի հոգնածությունն այն աստիճանի է հասնում, որ հազիվ ենք պահում դպրոցում: Նրանք չեն ուզում դասի գալ, որովհետեւ արդեն շատ լարված են լինում»,- նախօրեին մեզ հետ ունեցած զրույցի ժամանակ ասում էր թիվ 27 դպրոցի տնօրեն Անահիտ Բախշյանը: Այնինչ, անգամ այն դպրոցները, որոնք հնարավորություն ունեն ջեռուցվելու, չեն պատրաստվում վերսկսել դասերը: Այս պարագայում, ըստ տիկին Բախշյանի, նաեւ դեկտեմբերին պլյուս 4-5 աստիճանի տակ պարապած դասերից հետո կրթության որակի, ծրագրերի կատարողականության եւ ընդհանրապես երեխաների իրավունքների ու առողջության մասին խոսք լինել չի կարող: Հասկանալի է, որ անգամ հունվարի 24-ից դասերը վերսկսելու պարագայում շատ դպրոցներ կրկին ստիպված են լինելու անցնել 30 րոպեանոց դասապրոցեսի:

«Այսինքն, մնում է մտածել, որ այստեղ պաշտպանվում են էներգետիկայի նախարարության շահը, ֆինանսների նախարարության շահը, բայց ոչ երեխայինը: Ինչ վերաբերում է գումարների կորստին, դպրոցը տաքացնելու համար աբսուրդ է խոսել գումարների կորստից: Ուրեմն, դպրոցը տաքացնելու համար ծախսված գումարը կորա՞ծ գումար է: Ավելին ասեմ, դպրոցներ կան, որտեղ էլեկտրաէներգիայի համար պետության կողմից հատկացված գումարն է անգամ խնայվում: Խնայվում է ումի՞ց: Ո՞ւմ վրա են տնտեսություն կառուցում, ինչի՞ հաշվին: Հայաստանի ապագայի հաշվի՞ն: Մենք պարտավոր ենք գումար ծախսել դպրոցը տաքացնելու եւ երեխաների համար նորմալ ջերմային պայմաններում դասեր ապահովելու»,- մեզ հետ ունեցած զրույցի ժամանակ ասում էր տիկին Բախշյանը, որի ղեկավարած դպրոցը առանձին կաթսայատուն ունի, եւ կարող է նորմալ ջերմաստիճան ապահովել դասասենյակում:

Պարզվում է՝ նա ամենեւին էլ չի պատրաստվում ենթարկվել արձակուրդների վերաբերյալ կրթության նախարարի հրամանին, եւ հունվարի 10-ից վերսկսել է դասապրոցեսը: Մեր այն հարցին, թե արդյո՞ք դպրոցը դասեր անելու եւ այսպիսով «չնախատեսված» էլէներգիա եւ բնական գազ սպառելու պարագայում կարող է տեղավորվել բյուջեից հատկացված գումարների մեջ, նա դրական պատասխան տվեց: Պարզվում է նաեւ, որ անգամ այդ պարագայում դպրոցը կարող է, այնուամենայնիվ, գումարներ խնայել: Միայն 2004-ին թիվ 27 դպրոցն ունեցել է 1 միլիոն 230 հազար դրամի խնայողություն (այն դեպքում, երբ, ըստ տիկին Բախշյանի, ոչ էլեկտրաէներգիա է խնայել եւ ոչ էլ այլ բան), բացի դրանից, դպրոցի բոլոր աշխատակիցներին տրամադրվել է 20-23 հազար դրամի պարգեւատրում՝ արդյունավետ աշխատանքի համար:

Այնպես որ, նորմալ աշխատելու եւ նորմալ տնտեսություն վարելու պարագայում անգամ սեփական կաթսայատուն չունեցող դպրոցները կարող են տեղավորվել բյուջեից հատկացված գումարների մեջ ու մի բան էլ՝ դեռ խնայողություններ անել: Պրակտիկան, սակայն, ցույց է տալիս, որ նորմալ դասապրոցես կազմակերպելուց եւ ուսման որակ տալուց բացի, շատ ավելի կարեւոր բաներ կան: Միեւնույն է, ըստ տարիների ձեւավորված ավանդույթի, այս մեխանիզմի արդյունքում կրթական ծրագրերը չյուրացրած աշակերտները շարունակելու են ստանալ իրենց անհրաժեշտ գնահատականները, ատեստատը եւ այլն: Իսկ Երեւանի քաղաքապետարանը, ըստ տարիների ավանդույթի, դպրոցներում տիրող սառնամանիքին զուգահեռ, շարունակելու է ձմռանը պատուհանները բաց պահել, որպեսզի ջեռուցվող սենյակներում աշխատակիցները շոգից չխեղդվեն:   

Լուսինե Բարսեղյան