Աշխարհում պարենամթերքը էժանանում է, Հայաստանում՝ թանկանում

Հայկական գնաճը ունի իր առանձնահատկությունները: Եթե, պայմանական ասած,  տնտեսության ժամանակակից կառուցվածք ունեցող երկրներում գնաճը կամ գնանկումը պայմանավորված են շուկայական գործոններով, ապա Հայաստանում այդ երեւույթը մեծամասամբ չունի տնտեսական հիմնավորումներ: Օրինակ, անցած հանգստյան օրերին բենզինը Հայաստանում կրկին թանկացավ: Եթե անցած շաբաթ մեկ լիտր «Ռեգուլյար» տեսակի բենզինը վաճառվում էր 440 դրամով, հիմա արդեն՝ 450 դրամով: Թանկացավ մոտ երկու տոկոսով: Ինչո՞ւ: Հայտնի չէ: Համենայն դեպս, դրա տրամաբանական, տնտեսագիտական բացատրությունը չկա: Բենզինի հիմնական մասը Հայաստան է ներմուծվում Ռուսաստանից: Ռուսաստանում անցած շաբաթվա ընթացքում բենզինը չի թանկացել: Ու ընդհանրապես, անցած տարվա հուլիսից բենզինը Ռուսաստանում թանկացել է 10 դրամով, Հայաստանում՝ 5 անգամ ավելի շատ: Առեղծվա՞ծ է: Տնտեսագիտական տեսանկյունից՝ այո: Բայց իրականում ամեն ինչ պարզ է ու հասկանալի: Ռուսաստանի ներքին գներով Հայաստանին տրամադրվող բենզինը մինչեւ սպառողին հասնելը անցնում է մի քանի ընկերությունների ձեռքի տակով: Ու քանի որ ավանդաբար այդ շղթայում գործում են խիստ սահմանափակ թվով «ընկերություններ» եւ ուրիշները մուտք չունեն այդ շուկա, ուստի բենզինի մանրածախ գները Հայաստանում որոշվում են ըստ այդ «տնտեսվարողների» շահույթ ստանալու ախորժակի: Եթե նրանք որոշեն, որ վաղվանից մեկ լիտր բենզինը Հայաստանում պետք է լինի 1500 դրամ, ուրեմն կլինի այդքան: Տնտեսական որեւէ լծակով դա կանխել հնարավոր չէ՝ մրցակցություն չկա:

Բայց մի կողմ թողնենք բենզինը, մանավանդ որ այդ շուկայում հետաքրքրիր վերադասավորումներ են տեղի ունենում, որոնց կանդրադառնանք առաջիկայում: Հայ հանրությանը ավելի շատ հետաքրքրում է պարենամթերքի գինը, քանի որ միջին վիճակագրական հայաստանցու ծախսերի մեծագույն մասը ուղղվում է ուտելիքի գնմանը: Ներքեւում բերված գծապատկերները ցույց են տալիս մեր գնաճի ողջ հմայքը: Ձախ գծապատկերում ներկայացված է ՄԱԿ-ի պարենի կազմակերպության ամսական զեկույցների հիման վրա կառուցված կորը: Ամեն ամիս այդ կազմակերպությունը ներկայացնում է պարենամթերքի գնի փոփոխությունը աշխարհում: Դրանք հիմնված են ցորենի, կաթնամթերքի, մսի, բուսական յուղի, շաքարի գների վրա: Ինչպես տեսնում ենք, վերջին մի քանի ամիսներին աշխարհում արձանագրվել է պարենամթերքի էժանացում: Աջ կողմում մեր ազգային վիճակագրական ծառայության ներկայացրած տվյալներն են պարենամթերքի գնաճի վերաբերյալ: Ինչպես տեսնում ենք, այստեղ ունենք ճիշտ հակառակ դինամիկան՝ գները բարձրացել են: Նշենք, որ ՄԱԿ-ի պարենամթերքի կազմակերպությունը եւ ՀՀ ազգային վիճակագրական  ծառայությունը տարբեր մեթոդոլոգիաներով են հաշվում գների փոփոխությունը, սակայն դրանից ընդհանուր պատկերը չի փոխվում: 

Եվ ուրեմն, աշխարհում պարենամթերքը էժանանում է, Հայաստանում ճիշտ հակառակը՝ թանկանում է: Կա՞ արդյոք սրան բացատրություն: Իհարկե կա, սակայն դա բոլորովին տնտեսագիտության դասական կանոններից դուրս է: Խնդիրն այն է, որ Հայաստանի սննդամթերքի հիմնական շուկաներում կամ բացարձակ մոնոպոլիա է, կամ էլ մթերքի ներկրումը բաժանված է մի քանի «տնտեսվարողների» մեջ հստակ քվոտաներով: Եվ որեւէ մթերքի գնի փոփոխությունը շատ քիչ մասով է պայմանավորված համաշխարհային շուկայում դրա գնով:

Բայց վերջին ամիսներին պարենամթերքի կտրուկ թանկացումը պայմանավորված է ոչ միայն վերը նշված «տնտեսվարողների» ախորժակով: Ստեղծվել է մի հետաքրքրիր իրավիճակ: Անցած տարվա ընթացքում սննդամթերքի ներկրմամբ զբաղվող մոնոպոլիաներն ու օլիգոպոլիաները նկատելիորեն ավելի շատ են հարկեր վճարել: Այստեղ ստվերը որոշակիորեն կրճատվել է: Դա նշանակում է, որ պետական բյուջե ավելի շատ հարկեր վճարած օլիգարխների շահույթները կրճատվելու են: Ու որպեսզի դա տեղի չունենա, նրանք պարզապես բարձրացնում են իրենց ներկրած մթերքի մեծածախ գները: Դա էլ իր հերթին բերում է մանրածախ գների աճին: Այլ կերպ ասած, ստվերի կրճատումը հանգեցնում է նրան, որ ոչ թե օլիգարխների շահույթներն են նվազում, այլ բնակչությունն է աղքատանում:

Իսկ ամենավատն այն է որ մեր բնակչությունը ոչ միայն հանդուրժում է այս վիճակը, այլեւ դա դարձել է սովորական երեւույթ: Ու նույնիսկ պահանջ չի ներկայացնում իրավիճակը փոխելու: Ասվածի լավագույն ապացույցը երեկվա երթի սակավամարդությունն էր: Իսկ եթե իրավիճակ փոխելու պահանջարկ չկա, ապա իրավիճակ չի էլ փոխվելու: Եթե աշխարհում գները աճեն, մեզ մոտ նույնպես կաճեն, իսկ եթե նվազեն, մեզ մոտ կշարունակեն աճել: Այն, ինչ կա հիմա:

Նյութը հրապարակվել է «Հայկական Ժամանակ» օրաթերթի փետրվարի 6-ի համարում:

Տպել
4567 դիտում

ԱԺԲ-ի անդամները փորձել են անհնազանդության ակցիաներ անել. բերման է ենթարկվել 96 ցուցարար

Թբիլիսիում հերթական ցույցն է ընթանում՝ ընդդեմ «Օտարերկրյա գործակալների մասին» օրենքի

«Մարտական եղբայրության» անդամ Արման Պետրոսյանը կալանավորվել է

Որ որոշների լպիրշությունը կհասնի Ծիծեռնակաբերդում մանկահասակ երեխային ահաբեկել, վիրավորելուն՝ նորություն էր․ Ալեքսանյան

Ողջունում ենք Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև սահմանի սահմանազատման գործընթացի սկիզբը․ Պետդեպարտամենտ

Չնայած սարսափներին, որոնց բախվում է հայ ժողովուրդը, տոկունության կամքը չի կոտրվել, ես միշտ կկանգնեմ ձեր կողքին․ Ադամ Շիֆ

Ողջունում ենք ՀՀ-Ադրբեջան սահմանային սյան տեղադրումն ու գործընթացի ուշագրավ զարգացումները․ Էստոնիայի ԱԳՆ

Կլիշեներից պետք է հրաժարվել, բայց ոչ՝ պատմական իրականությունից. Քոչինյանը՝ Էրդողանի հայտարարության մասին

Եվրոպական դատարանը երբեք չի վճռել, որ Հայաստանն օկուպացրել է Լեռնային Ղարաբաղը․ Եղիշե Կիրակոսյան

Հիշում ենք և պահանջում․ Կանադայի ԱԳ նախարարը գրառումն ավարտել է հայերենով

ՄԻՊ-ը բրիտանական ԶԼՄ-ների ներկայացուցիչների հետ խոսել է մարդու իրավունքների հետ կապված խնդիրների և Տավուշի այցի մասին

Կարասինը պաշտոնական նամակ է հղել ՀՀ ԱԺ-ին՝ Ալեն Սիմոնյանի հայտարարությունների հետ կապված

ԱԺԲ-ի անդամները փորձել են անհնազանդություն անել. կան բերման ենթարկվածներ

Զգացմունքներն ու զայրույթն են համակել են ինձ այսօր․ Բուայեն հարգանքի տուրք է մատուցել Ցեղասպանության զոհերի հիշատակին

Կամո գյուղում տուն և անասնագոմ է այրվել

Պատմական ճշմարտության ճանաչումն անհրաժեշտ է մարդկության դեմ հանցագործությունների կրկնությունից խուսափելու համար․ Դենդիաս

Իսակովի պողոտայից ակցիայի մասնակից 12 անձ է բերման ենթարկվել

Ինչպես երիտթուրքերը, Ալիևը նույնպես ատելություն է տածում հայերի նկատմամբ․ Լեմկինի ինստիտուտի տնօրեն

109 տարի առաջ այս օրը սկսվեց Հայոց ցեղասպանությունը, ես դատապարտում եմ մեղավորներին․ Փայլան

Սևանում հրկիզել են «Աուդի A4»-ը. սեփականատերը ենթադրյալ հրկիզողի մասին տեղեկություններ է փոխացել իրավապահներին

Հայոց ցեղասպանության զոհերի հիշատակի անարգանքը․ Թորոսյանը՝ Ծիծեռնակաբերդում Աննա Հակոբյանի և դստեր հետ կատարվածի մասին

Մարդկանց ուղեղը մխտռում են՝ ցույց տալով, թե մարտնչող ողորմելիությունը ուժի դրսևորում է. Մեհրաբյանը՝ դրոշ այրելու մասին

Մի խումբ քաղաքացիներ փորձել են փակել Իսակովի պողոտան. կան բերման ենթարկվածներ

Սիրիայի Ժողովրդական ժողովի պատվիրակությունը հարգանքի տուրք է մատուցել Հայոց ցեղասպանության զոհերի հիշատակին

Հայոց ցեղասպանության հիշատակի օրը մտորումների և ոգեկոչման ժամանակ է, պետք է հիշենք և հարգենք․ Կանադայի վարչապետի ուղերձը

ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը լուսանկար է հրապարակել տիկնոջ՝ Աննա Հակոբյանի հետ

Սենատի Ֆրանսիա-Հայաստան բարեկամական խումբն այցելել է Հայոց ցեղասպանության հուշահամալիր (լուսանկարներ)

Ադրբեջանում հանդիպել են Ալիևն ու Ղրղզստանի նախագահ Սադիր Ժապարովը․ համագործակցության վերաբերյալ փաստաթղթեր են ստորագրվել

Պաշտոնական Անկարան, խեղաթյուրելով պատմական փաստերը, ժխտել է Հայոց ցեղասպանության իրողությունը և հայտարարություն տարածել

Արարատ Միրզոյանը ՀՀ բարձրագույն ղեկավարության հետ այցելել է Ծիծեռնակաբերդի հուշահամալիր (լուսանկարներ)

Իմ մայրն այստեղ հաճախ էր գալիս՝ թոռան ձեռքը բռնած, իբրև իր ծնողների գերեզման, ո՛չ ծնող տեսավ, ո՛չ գերեզման․ Մանսուրյան

Բախվել են «Մերսեդես»-ը, «ՎԱԶ 2106»-ն ու տրակտորը․ պապը, տատը, նրանց դուստրն ու անչափահաս թոռները հիվանդանոցում են

Թուրքիան դեռ չի ճանաչել ցեղասպանությունը, և դա խայտառակություն է, բայց մենք հիշում ենք և չենք ների․ Ջամբասկի

«Լադանիվա» խմբի անդամներն այցելել են Ծիծեռնակաբերդ, հարգանքի տուրք մատուցել զոհերի հիշատակին (լուսանկարներ)

Եվրոն էժանացել է․ ինչ փոփոխություններ է արձանագրել տարադրամի շուկան ապրիլի 24-ին

5-րդ շարասյունը կասի «Бьет, значит любит», իմացի հերդ ա, դիմացի, Ցոլակ ջան. Խաչատրյանը՝ Մատվիենկոյի հայտարարության մասին

Ալիևի ներկայացուցիչը հայտարարել է, թե ՀՀ-ի և Ադրբեջանի միջև խաղաղության պայմանագրի կնքման իրական հնարավորություն կա

Պետք է աշխատենք հայ ժողովրդի եվրոպական բարեկեցիկ ապագայի համար. Ֆաբիո Մասիմո Կաստալդո

«Հողատու» են գոռում մի կնոջ ու մի աղջնակի ուղղությամբ, ովքեր որդի ու եղբայր են ուղարկել պատերազմ, որ հող պահեն. Սաֆարյան

Աբխազիան հարգում է Հայոց ցեղասպանության զոհերի հիշատակը․ երկրի նախագահ Ասլան Բժանիա