Այսպիսի սեր. ռեժիսորին` ցմահ բանտարկություն

Տպագրվել է «Հայկական Ժամանակ» օրաթերթի՝ 2005 թվականի փետրվարի 11-ի համարում

Երեկ Կենտրոն, Նորք-Մարաշ համայնքների դատարանում սկսվեց Արտաշես Հովհաննիսյանի գործի քննությունը: 2003 թվականի հոկտեմբերի 22-ին Տիգրան Մեծ պողոտայի 3-րդ շենքի 51 բնակարանում տեղի ունեցած 4 անձի սպանության մեջ մեղադրվող Հովհաննիսյանի գործը քննում է դատավոր Պարգեւ Օհանյանը, մեղադրանքը պաշտպանում է Վ.Աղամիրյանը, ամբաստանյալի պաշտպաններն են Գ.Սարդարյանը եւ Գ.Սոլոմոնյանը: Մասնագիտությամբ ռեժիսոր Արտաշես Հովհաննիսյանը, որը բնակվել է Տիգրան Մեծի 45 շենքում, սիրահարված է եղել իր հարեւանուհուն` Իրինա Հակոբջանյանին, սակայն վերջինս երկար տարիներ ընկերություն է արել Գարիկ Հայրապետյանի հետ: Սպանությունը տեղի է ունեցել Գարիկի եւ Իրինայի հարսանիքի նախօրյակին:

Ա.Հովհաննիսյանը սպանության ֆանտաստիկ սցենար է մշակել ու իրականացրել. նախ՝ թռել է Մոսկվա, այնտեղից՝ ավտոբուսով ժամանել Թբիլիսի, ավտոմեքենա վարձել եւ, առանց  սահմանի վրա գրանցվելու, հատել սահմանը: Երեւանում նա իրենց տուն չի գնացել, ոչ մի ծանոթի հետ չի հանդիպել, գիշերել է այգիներում, հետո խանութից մուրճ է գնել եւ Գարիկենց տան դիմացի խաղահրապարակից օրեր շարունակ հետեւել նրան: Հոկտեմբերի 21-ի երեկոյան նա կանգնեցրել է Գարիկին, պատմել, որ Մոսկվայում ինքն ու ընկերը մեծ գումար են տարվել, ընկերոջը պահել են խաղատանը, ինքը փախել եկել է Հայաստան, որ գումար ճարի, տանի ընկերոջն ազատի: Եւ խնդրել է օգնել իրեն: Գարիկը նրան տուն է հրավիրել, որտեղ էլ առավոտյան 6-ին մոտ Հովհաննիսյանն իրականացրել է ոճրագործությունը:

Սպանել է ոչ միայն Գարիկին, այլեւ բոլոր տանը գտնվողներին` Գարիկի մորը` Անահիտ Հայրապետյանին, նրա ամուսնուն` Հրաչյա Բերժյանին եւ մորաքրոջ որդուն` Դավիթ Իտալյանին: Սպանությունն իրականացնելուց հետո նա նույն ճանապարհով վերադարձել է Ռուսաստան եւ մինչեւ 2004-ի նոյեմբեր ամիսը հանգիստ ապրել Սանկտ Պետերբուրգում: Գործը բացահայտվել է դեպքից մեկ տարի անց, ընդ որում՝ չէր բացահայտվի, եթե հանցագործը կամովին չխոստովաներ: Արտաշես Հովհաննիսյանը մանրամասնորեն խոստովանել է կատարածը: Նրա ցուցմունքները քրեագետների, հոգեբանների, գրողների, ռեժիսորների համար ուսումնասիրության հարուստ նյութ են պարունակում: Դրանք ընթերցելով՝ կարելի է ըմբռնել մարդասպանների հոգեբանությունը, հասկանալ, թե ինչպես է մարդը սովորական (գրագետ, կրթված) քաղաքացուց վերածվում դաժան մարդասպանի:

Նա մանրամասն  պատմել է, թե ինչպես է տարիներ շարունակ տանջվել Իրինայի նկատմամբ տածած սիրուց, ինչպես է ատելությամբ լցվել Գարիկի նկատմամբ, ամեն անգամ նրան տեսնելիս «սթրես է ապրել», ինչպես է երկու անգամ մահափորձ ծրագրել, բայց չի իրականացրել. «Հաղթեց իմ անձնական եսը, եւ 2002թ. հոկտեմբերին տրամադրվեցի վերջնականորեն, որ սպանելու եմ Գարիկին»: Նա նկարագրել է, թե ինչպես է գնացել խանութ եւ գնել «փայտե պոչով, երկաթե գլխով կվալտը», ապա բացատրել է, թե ինչու կվալտ` «զենք չէի կարող ճարել, դանակով չէի կարող խփել, մուրճով աչքերս փակ կխփեի»: Հետո խոստովանել է. «Լրիվ դառել էի ուրիշ մարդ-սատանա, ոչ բանական մարդ, մտածում էի` կամ կխփեմ, կամ էլ՝ ես կգնամ մեռնելու, բայց սրան հասնում է խփելը»: Քննիչի մանրակրկիտ հարցերին պատասխանել է. «Ճիշտ հասկացեք` ինձ համար դժվար է մանրուքները վերհիշելը, որովհետեւ արածս մարդկություն չի եղել: Այդ մեկ տարվա ընթացքում փորձել եմ մոռանալ, այդ հիշողություններն ինձնից հեռու վանել, բայց չեմ կարողացել` տանջվել եմ, ես պատասխան եմ տվել իմ հոգու եւ մտքերի առջեւ»:

Քննիչի հարցին, թե` տան մյուս անդամներին ինչի՞ էիր խփում, պատասխանել է. «Տանը ով էլ լիներ՝ խփելու էի, որովհետեւ ատելությամբ եմ լցված եղել Գարիկի ու նրա հետ կապված ամեն ինչի նկատմամբ: Եւ վախենում էի, որ որեւէ մեկը կենդանի կմնա, ու կբացահայտվի այդ սարսափելի վիճակը»: Սկզբում մուրճի հարվածը հասցրել է Գարիկին, գլուխը ծածկել է բարձով, որ ներս մտնող Դավիթը աղմուկ չբարձրացնի: Երբ Դավիթը մոտեցել է, որ տեսնի, թե ինչու է Գարիկի գլուխը ծածկած, ետեւից հարվածել է նրան: Այդ ժամանակ ննջարանից դուրս է եկել Անահիտը, մարդասպանը թաքնվել է եւ ետեւից հարվածել որդու մահճակալին մոտեցող մորը: Ապա, իր իսկ խոսքերով, արդեն արյան հոտից ու դիակների տեսքից անջատված մտել է ննջարան ու սպանել քնած Բերժյանին:

Մի անգամ էլ «ստուգողական» հարվածներ է հասցրել բոլորին, վերցրել ոսկեղենն ու գումարը, լվացվել ու հեռացել: Մուրճը թողել է տանը, որ «կարծեն, թե սպանողը քիլեր է` վարձված խաղատներից մեկի տիրոջ կողմից» (Գարիկը մոլախաղերով տարված է եղել): Ցուցմունքում բացատրել է. «Եթե կարողանայի Գարիկին դրսում սպանել` մյուսների վրա ձեռք չէի բարձրացնի»: Եւ անգամ իր զայրույթը չի թաքցրել, որ Գարիկին չկարողացավ համոզել, որ դրսում խոսեն` ստիպեց տուն բարձրանալ: Ապա գրել է. «Այս ամենը չէր լինի, եթե չլիներ նշանադրությունից հետո երկրորդ վերջնական ծանրագույն հարվածը` մոտակա ամուսնության «բոթը»»: Գործի նյութերում է նաեւ Արտաշես Հովհաննիսյանի նամակը հորը. «Ես էլ չեմ իմացել, թե ոնց եմ այդպիսի բան արել` անկախ ինձնից է ստացվել:

Եթե կարող ես` ներիր ինձ, ինձ ճանաչողներին էլ ասա, որ ներեն»: Հետո նա խնդրում է հորը, որ ապրեն իրենց կյանքով, հավաքվեն իրար գլխի, քանի որ «մենակությունից վատ բան չկա»: Արտաշես Հովհաննիսյանին մեղադրանք է առաջադրվել երեք հոդվածով` սպանություն, ավազակային հարձակում եւ սահմանն ապօրինի հատելը: Նա իրեն մեղավոր ճանաչեց դրանցից երկուսով` մերժելով ավազակային հարձակումը: Սակայն չորս անմեղ անձի սպանության համար, միեւնույն է, նրան ցմահ բանտարկություն է սպասվում:

Արմինե Օհանյան