Ես, դու, մյուսները մարդակեր չենք. մարդակերը Հայաստանի Բոկասսան է… Լիլիթ Ավագյանի հոդվածը

Նախորդ հոդվածիս՝ «Բոկասսան, միեւնույն է, մարդակեր է» ( ՀԺ, փետրվարի 2) http://armtimes.com/hy/article/130521,  սոցցանցով արձագանքել էր քաղաքագետ Ստեփան Դանիելյանը` գրելով. «Մարդակերը ես եմ, դու ես, մյուսներն են…Սերժ Սարգսյանը պարզապես  հայելին է, ինքը մեր թուլությունների վրա է խաղում»: 

Տարածված տեսակետ է  Հայաստանի կոռումպացված եւ ոչ լեգիտիմ  իշխանության. նրա վերարտադրության հիմնական մեղավորը համարել մեզնից յուրաքանչյուրին: Հիմնավորումն էլ սա է՝  ՀՀ քաղաքացիներս,  կոմպրոմիսի ենք գնում մեր խղճի դեմ, հանդուրժում ենք անարդարությունը, ինքներս ենք պատրաստ հնարավորության դեպքում անարդարություն անել, իսկ իշխանությունները սոսկ այն հայելին են, որի մեջ մենք մեզ ենք  տեսնում:

Նման դեպքերում ասում են՝   «Այս իշխանությունը Մարսից չի ընկել», «Ինչպիսին հասարակությունն է, այնպիսին էլ իշխանություններն են»: «Դասական» ձեւակերպմամբ էլ՝ «Յուրաքանչյուր ժողովուրդ արժանի է իր իշխանություններին»:

Այդ դեպքում կարո՞ղ ենք նաեւ պնդել, որ  երբ անծանոթ, մութ փողոցում, որտեղ  անգամ մի անցորդ չկա, հանցագործը, գողը կամ մարդասպանը հարձակվում է վրադ, կողոպտում, վնասում է քեզ,  դու արժանի էիր հանցագործին, քանի որ չկարողացար կանխել նրա հարձակումը կամ պաշտպանվել: 

Այն, որ հասարակությունն է մեղավոր ու պատասխանատու այս  իշխանությունների համար, վիճելի  պնդում է: Դա հնարավոր կլիներ պնդել, եթե Ժողովուրդը մասնակցեր իշխանությունների ձեւավորմանը: Հայաստանում 1996 թվականից այսկողմ իշխանությունները լեգիտիմ չեն: 

Տարբեր ժողովուրդներ տարբեր կյանքով են ապրում: Եվ  ոչ այն պատճառով, որ մեկը արժանի է բարեկեցիկ կյանքի, մյուսը՝ ոչ: Ժողովուրդների կյանքը տարբեր է, որովհետեւ  նրանց իշխանություններն են տարբեր:  Յուրաքանչյուր երկրում մարդիկ ապրում են այնպես, ինչպես ղեկավարում են իշխանությունները: Դիտարկենք վարչապետի  սիրելի  Սինգապուրի օրինակը: Սինգապուրում նույն ժողովուրդն էր, որը մինչեւ  Լի Կուան Յուի իշխանության գալն ապրում էր այլ կենցաղով, նրա գալուց հետո՝ այլ: Ի դեպ, Սինգապուրի իշխանության առաջին որոշումներից մեկը, անգամ՝ մինչեւ «առաջին երեք ընկերոջդ» ձերբակալելը, տուգանքի սպառնալիքով  փողոցում թքելն արգելելն էր: 

Շատ հազվադեպ պատահում է, որ մեծ նպատակներ ու երկիրն առաջ տանելու ցանկությամբ մարդը դառնա ազգային հերոս:  Անկախ Հայաստանում նման նախադեպ չենք ունեցել: Հիմնականում, իշխանություն են մուտք գործում, իբրեւ կանոն,  բարձրակարգ խաբեբաները: Այդ մասին ամբողջական ինֆորմացիա կարելի է ստանալ բարձրաստիճան պաշտոնյաների կենսագրությունը,  նրանց  հայտարարագրերն  ուսումնասիրելով:

Հայաստանի օրինակով կարող ենք արձանագրել, որ  ոչ թե ժողովուրդն է կերտում իշխանություններին, այլ հակառակը՝  իշխանությունն ինքն է կերտում այնպիսի հասարակություն, որին ղեկավարելը, մանիպուլացնելը հեշտ կլինի, որը լծակ չի ունենա խանգարել իշխանությունների վերարտադրությանը: Ընտրություններին համատարած ընտրակաշառքը գայթակղիչ է թվում օրվա հացի խնդիր ունեցողների համար: 10 000 դրամով իշխանությունները կարողանում են ունենալ ցածր ինքնագնահատականով, իրենք իրենց  չհարգող ու պահանջներ ձեւակերպելու բարոյական իրավունք չունեցող քաղաքացիների շատ մեծ խումբ:

Այս ցածր ինքնագնահատականը թույլ չի տալիս նայել շուրջը, ստիպում է անվերջ ինքնաքննադատությամբ ու ինքնախարազանմամբ զբաղվել: Իրականում,  հայերս, մեծ հաշվով, չենք տարբերվում մյուս ազգություններից:

Աշխարհի բոլոր մարդիկ՝  իրենց հիմնական բնութագրով, գրեթե նույնն են՝ անէական տարբերություններով: Բոլորին բնորոշ են  խելքն եւ հիմարությունը, վախն ու քաջությունը, մեծահոգությունն ու ստորությունը, պարզությունն ու խորամանկությունը…Հասկանալի է, յուրաքանչյուրն այս հատկանիշներն ունի տարբեր «չափաբաժիններով»:

Եվ սրանից էլ օգտվում են իշխանությունները՝ մեզնից «քամելով»  բնավորության ամենացածր գծերը, բնազդները, ստիպելով գնալ ինքներս մեր խղճի դեմ: Հայաստանում փոփոխություններ իրականացնելու էներգիա այլեւս քչերն ունեն: Աշխատել են բոլոր գործիքները, որոնք  մի քանի ժամվա մեջ ՄԱՐԴՈՒՆ  կարող են դարձնել ուղղակի կենդանի. երբ մարդ ֆիզիոլոգիական մի քանի գործողություններից ավելի չի էլ ցանկանում անել` ողջ կենսական ռեսուրսն ուղղում է  նվազագույն կարիքները հոգալուն, ուտելուն, չմրսելուն, չտուգանվելուն:

Փողոց դուրս գալ, պայքարել ինքնադատաստանի միջոցներո՞վ… Բայց պետությունն ունի ուժային լծակներ, որոնցով կարող է ճնշել ժողովրդական ցանկացած ապստամբություն: Վկան՝ մարտի 1-ը:

Կարող եք հակադարձել՝ եթե, տեսականորեն,  Հայաստանը բնակեցնենք ամերիկացիներով, գերմանացիներով, նրանք կհանդուրժե՞ն այս իշխանություններին: Ո՛չ, թույլ չեն տա, քանի որ նվաստացած ու կոտրված չեն, ինչպես մենք՝ վերջին  2-3 տասնամյակում: 

Մեր միլիոնավոր հայրենակիցներ ապրում են ԱՄՆ-ում, Կանադայում, Ռուսաստանում, Եվրոպայում… Ի՞նչ է ստացվում. Հայաստանից արտագաղթածներն  իրենց արժանի են համարում այլ իշխանությունների, որոնց իշխանության պայմաններում իրենք  բարեկեցիկ են, ազատ, հասել են հաջողությունների՝ սեփական խելքով: Այսինքն՝  երկրից հեռանալն ավելի արժանապատիվ է, քան քրեական եւ օլիգարխիկ իշխանությունների առաջ անզորությունը:

Բայց ինչպե՞ս է ստացվում, որ Չելյաբինսկ, արտագնա աշխատանքի մեկնող Աշոտը, որն, ի դեպ, գնալուց առաջ վերցրել է իր 10 000 դրամն ու ձայնը զիջել ՀՀԿ-ին, արժանի է այլ իշխանության, իսկ Հայաստանում մնացած մարդիկ արժանի չեն:

Չելյաբինսկ մեկնող Աշոտն իր բաժին պատասխանատվությունը վերահասցեագրել է  նրանց, ովքեր մնացել են  Հայաստանում:

Նրանք, ովքեր մնում են Հայաստանում, կրում են նաեւ Հայաստանից տարբեր պատճառներով հեռացած իրենց հայրենակիցների պատասխանատվությունը: ՝

Հայաստանում մնացած քաղաքացիներն արժանի չեն այս իշխանություններին:

Հայաստանի իշխանությունները  արժանի չեն այս ժողովրդին: