Սերժ Սարգսյանի վարչապետացումը թանկ է նստելու հարկատուների վրա. խմբագրական

Մինչեւ վերջերս հասարակության մի մեծ հատված համոզված էր, որ կառավարման նախագահական մոդելից խորհրդարանականին անցումը ժամանակի ընթացքում կբերի Հայաստանի ժողովրդավարացմանը: Այն պահից, երբ պարզ դարձավ, որ ի հեճուկս իր՝ տարընթերցումների տեղ չթողնող խոստմանը, վարչապետ է դառնալու Սերժ Սարգսյանը, ամեն ինչ փոխվեց 180 աստիճանով: Ապագա վարչապետի լիազորությունների մեծացումը դարձավ օրենսդիր եւ գործադիր մարմինների միակ զբաղմունքը: Կառավարությունը արդեն չի հասցնում մշակել օրենքների նախագծեր, որոնց արդյունքում ապագա վարչապետի լիազորությունները ավելի ու ավելի են մեծացվում ու արդեն հասել են անպարկեշտության աստիճանի: ԱԺ-ն իր կոճակ սեղմող մեծամասնությամբ չի հասցնում այդ օրինագծերը դակել: Առաջիկայում էլ այդ գործընթացը դեռ շարունակվելու է: Բայց հարցը հանրության շրջանում քննարկվում է հիմնականում դրա քաղաքական տեսանկյունից, ինչը բնական է:

Բայց Սերժ Սարգսյանի վարչապետացման հարցը ունի մեկ այլ՝ տնտեսական, կամ ավելի ճիշտ՝ բյուջետային կողմ: Ցավով պետք է արձանագրենք, որ այստեղ եւս իրավիճակը կհասնի անպարկեշտության:

Ո՞րն է խնդիրը: Ներկայումս ՀՀ նախագահի աշխատակազմը բաղկացած է մոտ 380 մարդուց: Այդ մասին մի քանի ամիս առաջ հայտարարել է ՀՀ նախագահի աշխատակազմի ղեկավար Արմեն Գեւորգյանը: ՀՀ կառավարության աշխատակազմը բաղկացած է 300 հոգուց: Այսինքն այս երկու գերատեսչություններում աշխատում է մոտ 680 մարդ:

Այս պահին ԱԺ-ում գտնվող «Բարձրաստիճան պաշտոնատար անձանց գործունեության ապահովումը, սպասարկումը եւ սոցիալական երաշխիքները» օրենքում փոփոխություններ կատարելու մասին օրինագծի համաձայն՝ ապագա նախագահի աշխատակազմի առավելագույն թվաքանակը պետք է կազմի 150 մարդ: Նույն փոփոխությամբ սահմանվել է չինովնիկների մի նոր «բանակ»: Ներմուծվելու է նոր ստորաբաժանում՝ ՀՀ վարչապետի աշխատակազմ, որը մինչ օրս դեռ չի եղել: Ապագա վարչապետի աշխատակազմը բաղկացած կլինի առավելագույնը 600 հոգուց: Լավագույն դեպքում վարչապետի աշխատակազմը կարող է իր մեջ «կլանել» կառավարության աշխատակազմին, եւ այդ դեպքում ՀՀ նախագահի եւ  ՀՀ վարչապետի աշխատակազմերի ընդհանուր թվաքանակը կկազմի 750 մարդ: Բայց դա լավագույն սցենարն է՝ ավելի շուտ դա խիստ տեսական է: Խնդիրն այն է, որ վարչապետի աշխատակազմ սահմանող օրինագծին զուգահեռ գոնե առայժմ չի մշակվել ու չի ներկայացվել որեւէ օրինագիծ, որի համաձայն՝ կառավարության աշխատակազմը պետք է լուծարվի: Այլ կեպ ասած, շատ ավելի հավանական է, որ ապագա վարչապետը կունենա 600 հոգուց բաղկացած առանձին աշխատակազմ, կառավարության այսօրվա աշխատակազմն էլ իր ողջ կազմով կմնա: Այդ դեպքում ՀՀ նախագահի, վարչապետի եւ  կառավարության աշխատակազմերի թվաքանակը միասին կկազմի  1000 մարդ, մի քիչ այս կողմ, մի քիչ այն կողմ:

Թե ինչ լրացուցիչ ծախս է դա դառնալու հարկատուների համար,  դեռ հայտնի չէ: 2018 թվականի բյուջեով ՀՀ նախագահի աշխատակազմի եւ ՀՀ կառավարության պահպանման ծախսերը միասին կազմում են 6 միլիարդ 127 միլիոն դրամ: 2017-ի համար 5 միլիարդ 566 միլիոն էր: Այսինքն, այստեղ արդեն իսկ ունենք 561 միլիոն դրամի լրացուցիչ ծախս, որը մենք՝ հարկատուներս, պետք է վճարենք խորհրդարանական կառավարման մոդելին անցնելու համար: Բայց սա՝ միայն պետական բյուջեով: Այդ թվերը բոլորովին չեն արտացոլում նախատեսված ծախսերը: Խնդիրն այն է, որ երբ ընդունվում էր  2018 թ. պետական բյուջեն, «վարչապետի աշխատակազմ» ասված հասկացողությունը՝ իր 600 աշխատողներով, չկար: Իսկ 600 աշխատող՝ նշանակում է աշխատավարձ, սպասարկում, սոցիալական երաշխիքներ եւ այլն, եւ այսպես շարունակ: Իսկ ընդհանրապես տպավորություն է ստեղծվում, որ ինչ-որ բան մի ինչ-որ պահից կտրուկ փոխվել է, եւ անսպասելի հանգամանքներ են առաջ եկել: Սահմանադրության մեջ համապատասխան փոփոխությունները կատարվել են դեռ 2015 թվականին: Բայց 2018 թվականի պետական բյուջեում վարչապետի աշխատակազմ հասկացողությունը չի եղել, ինչը նշանակում է, որ դրա ֆինանսավորման խնդիր նույնպես չպետք է լիներ 2018 թվականին: Այսինքն, մինչեւ մի ինչ-որ X պահի նախատեսված է եղել, որ ապագա վարչապետին կսպասարկի կառավարության աշխատակազմը մի քիչ ավելի լայն կազմով, եւ 2018 թ. բյուջեով կառավարության աշխատակազմի մի փոքր ընդլայնում արդեն նախատեսված է եղել: Կարելի է ենթադրել, որ մինչ այդ պահը Սերժ Սարգսյանը դեռ որոշած չի եղել վարչապետ դառնալ: Իսկ հենց  որոշել է, սկսել են նրա վրայով նոր՝ բյուջեով չսահմանված ծախսեր նախատեսել:

Այդ՝ պատկերավոր ասած՝ X պահի անսպասելի գալը ապացուցվում է նաեւ նստավայրերի հետ կապված փոփոխություններով: ՀՀ 4-րդ նախագահի նստավայրը, ինչպես հայտնի է, Մաշտոց պողոտայում գտնվող ՀՀ կառավարության ընդունելությունների տունն է լինելու: Բայց այդ որոշումն էլ է կայացվել անսպասելի: Այդ շենքը ընդգրկված էր «Պետական գույքի մասնավորեցման 2017-2020թթ. ծրագրի մասին» ՀՀ օրենքի ցանկերում: Այսինքն, ՀՀ Սահմանադրության մեջ փոփոխություններ կատարելուց 2 տարի անց այդ շենքը ամենեւին չէր նախատեսվել որպես ՀՀ 4-րդ նախագահի նստավայր: 2018 թ. պետական բյուջեով էլ չկան այնպիսի ծախսեր շենքերի ու շինությունների պահպանման համար, որոնք կբավարարեին այդ հսկայական կառույցը պատշաճ վիճակում պահելու համար: Իսկ հիմա այդ շենքում թանկարժեք նորոգման աշխատանքներ են իրականացվում, որոնք նույնպես նախատեսված չէին բյուջեով:

Այլ կերպ ասած, հերիք չէ, որ ապրիլից հետո Սերժ Սարգսյանի վարչապետ դառնալու «շնորհիվ» Հայաստանը դառնում է, պատկերավոր ասած՝ «սահմանադրական բռնապետություն», դեռ մի բան էլ մեր՝ հարկատուներիս հաշվին նոր ծախսեր են կատարվելու հսկայական չինովնիկական ապարատը էլ ավելի մեծացնելու, տարատեսակ դղյակները պահպանելու համար: Ոնց որ թե մեզ վրա այս գործընթացը շատ թանկ է նստելու ոչ միայն քաղաքական, այլ նաեւ ֆինանսական տեսանկյունից:

Խմբագրականը տպագրվել է «Հայկական ժամանակ» օրաթերթի մարտի 8-ի համարում: