Մեկ քայլ առաջ. Էգոյանը` «Ոսկե ծիրանի» նախագահ

Տպագրվել է «Հայկական Ժամանակ» օրաթերթի՝ 2005 թվականի մարտի 11-ի համարում

Կանադահայ հայտնի կինոռեժիսոր Ատոմ Էգոյանն այս տարի ղեկավարելու է երեւանյան «Ոսկե ծիրան» երկրորդ միջազգային կինոփառատոնի ժյուրին: Դրա համար կինոռեժիսորի հետ համաձայնությունն արդեն ձեռք է բերված: Չի բացառվում նաեւ, որ «Ոսկե ծիրանի» շրջանակներում ցուցադրվի նրա նկարահանած վերջին ֆիլմը: Համենայնդեպս, փառատոնի տնօրինությունը ֆիլմը հրավիրել է Երեւան: Պարզապես ամբողջ խնդիրն այն է, որ Էգոյանի վերջին գործը դժվար թե տեղավորվի ավանդական հայկական մտածողության մեջ  (այն հոմոսեքսուալիստների մասին է), ու թերեւս հենց դա է պատճառը, որ մինչ այժմ որոշված չէ «Ոսկե ծիրանին» դրա մասնակցության հարցը: Բայց մինչ կինոռեժիսորը կորոշի՝ հայոց ցեղասպանության մասին նկարահանած իր «Արարատ» ֆիլմից հետո արժե՞ իր նոր ֆիմը բերել Հայաստան, թե՞ ոչ, ծրագրեր կան, որ այդ ֆիլմը պետք է մասնակցի Կաննի միջազգային կինոփառատոնին:

Հիշեցնենք, որ վերջին անգամ Էգոյանը Կաննի կինոփառատոնին մասնակցել է 2003 թվականին, երբ հենց փառատոնի բացման օրը «Արարատ» ֆիլմի պատճառով Կաննում պայթեցվեց այն մեքենան, որի մեջ պետք է նստեին Էգոյանը, նրա կինը եւ հանրահայտ Շառլ Ազնավուրը: Ինչ վերաբերում է «Ոսկե ծիրանին», Կանադայում կինոռեժիսուրայի էտալոն համարվող Ատոմ Էգոյանը միակը չէ, որի մասնակցությամբ այս տարի «Ոսկե ծիրանի» տնօրինությունը որոշել է բարձրացնել կինոփառատոնի վարկը: Բանն այն է, որ «Ոսկե ծիրանը» թեեւ նախկինում էլ համարվում էր միջազգային կինոփառատոն, սակայն, ըստ էության, այն համահայկական կինոփառատոն էր: Բայց այս տարվանից «Ոսկե ծիրանն» իսկապես միջազգային է, քանի որ դրա մրցութային ծրագրերում ընդգրկվելու են նաեւ արտասահմանյան ֆիլմեր: Իսկ ֆիլմերը Երեւան են գալու հիմնականում միջազգային ամենահեղինակավոր ու խոշորագույն կինոփառատոններից:

Հետաքրքիր է, որ այդ ֆիլմերի մի մասը նկարահանված են հայ կինոգործիչների մասնակցությամբ: Օրինակ, կանադական «Սաբահ» ֆիլմը, որի ռեժիսորն է Ռուբա Նադան, իսկ գլխավոր դերակատարուհին՝ Արսինե Խանջյանը: Այս ֆիլմը ցուցադրվել է Ռոտերդամի միջազգային կինոփառատոնի ժամանակ, եւ, ըստ այդ փառատոնի` FIPRESCI-ի (կինոքննադատների միջազգային ֆեդերացիայի ժյուրիի) անդամ եւ «Ոսկե ծիրանի» գեղարվեստական տնօրեն Սուսաննա Հարությունյանի, «Սաբահ» ֆիլմի մեծ հաջողությունը պայմանավորված է եղել հենց Արսինե Խանջյանի դերակատարման հետ: Կամ` Ռոբեր Գետիկյանի վերջին` «Last Miteran» ֆիլմը, որ ներկայացված է եղել Ա կարգի խոշորագույն կինոփառատոններից մեկը համարվող Բեռլինի 55-րդ միջազգային կինոփառատոնին, անմիջապես Բեռլինից բերվելու է Հայաստան:

Հոգեբանական այս դրաման մասնակցելու է «Ոսկե ծիրանի» մրցութային ծրագրին: Իսկ ցուցադրմանը ներկա է լինելու նաեւ հեղինակը: Երեւանյան երկրորդ միջազգային կինոփառատոնին կմասնակցեն նմանատիպ եւս մի քանի ֆիլմեր: Երեկ մեզ հայտնի դարձավ, որ կինոփառատոնի ժյուրին որոշել է նաեւ «Ոսկե ծիրանի» այս տարվա ժամկետները: Այն տեղի կունենա հուլիսի 12-17-ը: Կինոփառատոնին մասնակցելու համար հայտեր են ստացվել անգամ Մալազիայից, Նիկարագուայից, Նոր Զելանդիայից, Չիլիից, Արգենտինայից եւ այլն: Այս տարի, փաստորեն, համահայկական «Ոսկե ծիրանին» զուգահեռ սպասվող միջազգային մրցույթը տեղի է ունենալու երկու անվանակարգերում՝ խաղարկային ֆիլմերի եւ վավերագրական ֆիլմերի, որոնցից յուրաքանչյուրը կազմված կլինի տարբեր միջազգային մրցույթներում մրցանակներ շահած մոտ 12-15 ֆիլմերից:

Բացի մրցութային ծրագրից, «Ոսկե ծիրանի» ժամանակ նախատեսվում են նաեւ չինական եւ իրանական ֆիլմերի ցուցադրման առանձին ծրագրեր: Փառատոնի ժյուրին ընտրել է հատկապես այս երկրների ֆիլմերը, քանի որ դրանք վերջին 15 տարում ամենաաչքի ընկնող եւ զարգացող ֆիլմերն են, որոնք միջազգային կինոփառատոններում շահում են տասնյակ հարյուրավոր մրցանակներ:

Ի դեպ, իրանական ֆիլմերի ծրագրի ժամանակ ներկա է լինելու իրանական ժամանակակից կինոյի դասական Աբաս Քիա Ռոստամին, որի ֆիլմն անցյալ տարի Կաննի միջազգային կինոփառատոնում ստացավ Ոսկե արմավենու ճյուղ: «Ոսկե ծիրանի» շրջանակներում նախատեսվում է նրա ֆիլմերի հետահայաց ցուցադրությունը ու նաեւ լուսանկարների ցուցահանդեսը: Ի դեպ, այս տարի «Ոսկե ծիրանը» շատ քիչ գումար կստանա պետբյուջեից եւ կկազմակերպվի հովանավորների գումարներով, չնայած փառատոնի բյուջեն դեռեւս հստակ չէ: Հետաքրքիր է, որ միջազգային այս կինոփառատոնի կազմակերպչական ողջ աշխատանքները հիմնականում շարունակում են անել 3 հոգի՝ փառատոնի տնօրենը, ծրագրերի տնօրենը եւ գեղարվեստական տնօրենը: Այնինչ, օրինակ, Ռոտերդամի կինոփառատոնն ունի մոտ 200 աշխատող: 

Լուսինե Բարսեղյան