Երկու խնդիր. թրաֆիկինգ եւ կեղծ ակցիզներ

Տպագրվել է «Հայկական Ժամանակ» օրաթերթի՝ 2005 թվականի մարտի 17-ի համարում

Գլխավոր դատախազության ընդլայնված կոլեգիան երեկ 2 հարց էր քննարկում՝ թրաֆիկինգ, պոռնկություն եւ ակցիզային դրոշմանիշների կեղծումներ: Զեկուցող, ՀՀ գլխավոր դատախազության քննչական վարչության պետի տեղակալ Մարսել Մաթեւոսյանի ներկայացմամբ՝ 2004-ին արձանագրվել է մարդկանց առեւտրի եւ կավատության 30 դեպք, դատի տրված 31 անձից 21-ը դատապարտվել է ազատազրկման: 13 քրեական գործ հարուցվել է արտագնա կավատության կապակցությամբ: Դատախազությունն անցյալ տարի բացահայտել է Արաբական Էմիրություններ մարմնավաճառության մեկնած կանանց մեծ խմբի: Մի ողջ համակարգ է գործել՝ կավատները հավաքագրել են, ճանապարհել, մյուսներն ընդունել, տեղավորել, անձնագրեր են կեղծել, օգտվել կանանց սոցիալական վիճակից ու անփորձությունից եւ անխնա շահագործել նրանց:

Կավատներից ոմանք այնքան են մասնագիտացել, որ շարունակում են իրենց գործունեությունն անգամ հետախուզում հայտարարելուց հետո: Գործի քննության նպատակով ԱՄԷ է մեկնել դատախազության քննչական խումբը՝ Անդրանիկ Միրզոյանի ղեկավարությամբ: Նա կոլեգիային պատմեց, որ շատ բարդ է նման կանանց հայտնաբերումը եւ Հայաստան բերելը: Իրենք համոզում են այդ կանանց, բերում Հայաստան, նրանցից նոր անուններ կորզելով՝ ընդլայնում մեղադրյալների շրջանակը, ապա այդ բոլորին կալանքի վերցնում: Արաբ ոստիկանները մեր քննիչներին բազմաթիվ կեղծված հայկական անձնագրեր են ցույց տվել: Պրն Միրզոյանը ներկաներին տեղեկացրեց, որ ՀՀ անձնագրերն աշխարհում ամենաթույլ, ամենաանպաշտպան անձնագրերն են (նկատի ուներ՝ պաշտպանիչ շերտեր չունեն):

Նա «մեր ազգին ոչ հարիր» երեւույթների մասին օրինակներ բերեց, պատմեց, որ մի ուսանող փորձել է հայ տղաների հավաքագրել՝ Էմիրաթներ մարմնավաճառության ուղարկելու համար (ներկաներից ոմանք դրա մեջ ոչ մի «անհարիր» բան չտեսան), պատմեց, որ Գավառի մանկատան նախկին սաներից մեկը արաբական տարազով մարմնավաճառություն էր անում Դուբայում: Պայքարը արտագնա մարմնավաճառության դեմ, ըստ Ա.Միրզոյանի, բարդ է նրանով, որ կավատներին հովանավորում է տեղի ոստիկանությունը՝ իշխանությունը, քանի որ ռեստորանային եւ մյուս զվարճանքային բիզնեսը նրանց վրա է կառուցված: Ապա ներկաները սկսեցին առաջարկներ անել՝ ոմանք կողմնակից էին օրենսդրությունը խստացնելուն, քանի որ մաքսանենգ ապրանքների վաճառքի համար ավելի խիստ պատիժ է նախատեսված, քան մարդկանց առեւտրի:

Գլխավոր դատախազը խիստ պատիժների, անպայման ազատազրկման կողմնակից էր եւ քննադատում էր դատավորներին, որ մեղմ պատիժներ են սահմանում: Իսկ դատավորները, որպես կանոն, մեղմացուցիչ հանգամանք են դիտում այն, որ մեղադրյալները կանայք են, եւ գրեթե բոլորը մանկահասակ երեխաներ ունեն: Այսինքն՝ ծայրահեղ կարիքի մեջ հայտնված կանայք իրենց երեխաների գոյությունը պաշտպանելու համար այլ ելք չեն գտել, քան իրենց մարմինը վաճառելն է կամ նման ցանկություն ունեցողների համար միջնորդ դառնալը:

Ինչ վերաբերում է Հայաստանում մարմնավաճառությանը, ապա առաջարկվեց արգելել որոշ վայրերում պոռնկությամբ զբաղվելը եւ ավելացնել տուգանքների չափերը: Դատախազությունում ստեղծված մասնագիտացված քննչական խումբը այսուհետ անընդհատ զբաղվելու է այս հանցատեսակի բացահայտմամբ: Մի խոսքով, դաժան պայքար է սպասվում, որը, սակայն, միանգամայն անիմաստ կդառնա, եթե կոլեգիային ներկայացված զեկուցագրի վերջին տողն իրականություն դառնա. «Թերեւս քննարկման առարկա կարելի է դարձնել նաեւ հյուրանոցային տնտեսությունների, սաունաների, գիշերային ակումբների անվան տակ քողարկված փաստացի գործող հասարակաց տների լեգալացման եւ դրանց կանոնակարգման հարցը»:

Երկրորդ հարցը վերաբերում էր ակցիզային դրոշմանիշների կեղծմանը: Ընդ որում, կեղծվում են միայն ոգելից խմիչքների ակցիզները, ծխախոտինը չի կեղծվում: Դատախազության ուսումնասիրությունները ցույց են տալիս, որ ակցիզները Հայաստանում չեն կեղծվում, այլ Թուրքիայում, եւ Հայաստան են հասնում Վրաստանով: Թեեւ շուկայում շրջանառվում են մեծ թվով կեղծ ակցիզներ, սակայն 2004-ին արձանագրվել է 39 դեպք, քննվել 7 քրեական գործ՝ 18 անձի վերաբերյալ, ազատազրկման է դատապարտվել 7 մարդ: Ընդ որում, փորձագետների կարծիքով, կեղծման մակարդակն այնքան է բարձրացել, որ այժմ շատ դժվար է զատել կեղծն իրականից՝ անգամ պաշտպանիչ շերտերն են կեղծում: Քննարկման այս մասին ներկա հարկային, մաքսային ծառայությունների, ոստիկանության 6-րդ վարչության պետերն այնքան կարեւորեցին կեղծ ակցիզների դեմ պայքարը, որ Թուրքիայից կեղծ ակցիզների ներմուծումը Հայաստան անվանեցին «տնտեսական դիվերսիա»:

Արմինե Օհանյան