Անսպասելի. շրջադարձ դեպի Վենետիկ

Տպագրվել է «Հայկական Ժամանակ» օրաթերթի՝ 2005 թվականի ապրիլի 6-ի համարում

Երեկ ժամը 13.00-ին ԱԺ նախագահ Արթուր Բաղդասարյանի մոտ հրավիրված աշխատանքային SOS խորհրդակցության ժամանակ հիմնավորապես փոփոխության է ենթարկվել սահմանադրական բարեփոխումների կոալիցիայի ներկայացրած փաթեթը: Իսկ դա այն փաթեթն է, որը դրվելու է հանրաքվեի: Այսինքն, եվրոինտեգրման ժամանակավոր հանձնաժողովի ողջ աշխատանքը մեկ ժամում գցվել է ջուրը, քանզի այդ հանձնաժողովն արդեն այսօր պետք է ամփոփեր սահմանադրական բարեփոխումների անցումային դրույթները՝ նախագիծն ապրիլի 11-ի լիագումար նիստում քննարկելու համար: Ըստ ԱԺ պետաիրավական հարցերի մշտական հանձնաժողովի նախագահ Ռաֆիկ Պետրոսյանի, սահմանադրական բարեփոխումների արդեն քննարկված դրույթները ենթարկվել են ռադիկալ փոփոխության.

«Աշխատանքային խորհրդակցության ընթացքում որոշվեց որպես բացարձակ հիմք ընդունել Վենետիկի հանձնաժողովի դիտողություններն ու առաջարկները եւ դրանք ներառել սահմանադրական փոփոխությունների նախագծում: Ես չեմ կարող ասել, թե ինչու հատկապես հենց հիմա որոշվեց կարեւորել Վենետիկի հանձնաժողովի բոլոր եզրակացությունները. պարզապես, խորհրդակցության ժամանակ մեզ ընդամենն ասվեց, որ նախագիծը մշակելիս պետք է հիմք ընդունվի Վենետիկի հանձնաժողովի եզրակացությունը»,- մեզ հետ զրույցում երեկ ասաց պարոն Պետրոսյանը: Ի դեպ, սահմանադրական բարեփոխումների փաթեթի վերաբերյալ Վենետիկի հանձնաժողովը մեր խորհրդարանին ուղարկել է մի քանի եզրակացություն, եւ մինչեւ վերջերս ՀՀ իշխանություններն առանձնապես հակված չէին ընդունելու եվրոկառույցների այն առաջարկներն ու պահանջները, որոնք վերաբերում էին հատկապես երկրի նախագահի լիազորությունները սահմանափակելուն:

Իսկ թե ինչու է երեկ տեղի ունեցել պատմական այդ շրջադարձը, այս հարցում ենթադրությունները կարող են լինել մի քանիսը: Բայց, նախ այն մասին, թե ինչ հիմնական շրջադարձներ են կատարվել սահմանադրական փոփոխությունների արդեն քննարկված փաթեթում: Առաջին շրջադարձը վերաբերում է կառավարություն ձեւավորելու կոալիցիայի նախագծով առաջարկված մեխանիզմին, որը միանշանակ մերժելի է եվրոկառույցների համար: Ըստ կոալիցիայի նախագծի, եթե ԱԺ-ն վստահության քվե չի տալիս ՀՀ նախագահի կողմից երրորդ անգամ ձեւավորված կառավարության գործունեության ծրագրի հիմնադրույթներին, ապա հանրապետության նախագահը կրճատում է գործող ԱԺ-ի լիազորությունների ժամկետը՝ նշանակելով արտահերթ ընտրություններ:

Վենետիկի հանձնաժողովն իր բոլոր եզրակացություններում համառորեն պահանջում էր վերանայել այդ դրույթը եւ սահմանել, որ եթե ԱԺ-ն առաջին անգամ հավանություն չի տալիս նախագահի ներկայացրած կառավարության գործունեությանը, ապա կառավարությունը ներկայացնում է իր հրաժարականն, ու հաջորդ կառավարությունն արդեն ձեւավորում է ԱԺ-ն: Մինչեւ վերջերս ՀՀ իշխանությունների համար Վենետիկի հանձնաժողովի պահանջն «ասնավանի» չէր, սակայն երեկ ԱԺ նախագահի մոտ կայացած խորհրդակցության ժամանակ հանկարծ որոշվել է հարգել Վենետիկի հանձնաժողովի այդ պահանջը: Հաջորդ սահմանադրական դրույթը, որի շուրջ Վենետիկի հանձնաժողովը լուրջ վերապահում ուներ եւ որը կոալիցիան համառորեն չէր ընդունում, վերաբերում էր նախագահի կողմից արդարադատության խորհուրդը նախագահելուն:

Մինչդեռ, եվրոկառույցների պահանջն այն էր, որ արդարադատության խորհուրդը չպետք է ղեկավարի երկրի նախագահը: Ըստ Ռաֆիկ Պետրոսյանի, այս դրույթը եւս վերանայվելու է. «Առաջիկա օրերի քննարկումների ժամանակ, կարծում եմ, կընդունվեն Վենետիկի հանձնաժողովի բոլոր առաջարկները՝ կապված ԱԺ-ի լիազորություններն ավելացնելու, իշխանության թեւերի միջեւ իրական հակակշիռներ ստեղծելու հետ: Ի դեպ, ընդունելով Վենետիկի հանձնաժողովի բոլոր առաջարկները՝ դրանով կոալիցիան ընդառաջ է գնում նաեւ ընդդիմությանը, քանզի նրանք բազմիցս հայտարարել են, որ իրենք միանում են Վենետիկի հանձնաժողովի բոլոր առաջարկներին»,- ասում է Ռաֆիկ Պետրոսյանը:

Այսպիսով, սահմանադրական բարեփոխումների փաթեթում վենետիկյան շրջադարձերը կշարունակվեն նաեւ առաջիկա օրերի քննարկումների ընթացքում: Իսկ թե ինչու, այդուհանդերձ, ՀՀ իշխանությունները որոշեցին ընդառաջ գնալ Արեւմուտքին, այս հարցի միանշանակ պատասխանն այս պահին դժվար է գտնել: Չի բացառվում, որ հանուն ինքնապահպանման, Հայաստանի իշխանությունները որոշել են ընդունել Արեւմուտքի խաղի կանոններն ու իրենք են որոշել ստանձնել երկրում ժողովրդավարական ռեֆորմների պատասխանատվությունը: Չի բացառվում նաեւ, եւ որը շատ ավելի հավանական է, այս ամենն ընդամենը իշխանությունների խուճապի հետեւանք է: Ամեն դեպքում, ակնհայտ է, որ իշխանափոխության համաճարակը հասել է Հայաստան եւ այս անգամ ամեն ինչ կարծես թե իսկապես լուրջ է:

Իհարկե, հայաստանյան ընդդիմությունը չի հավատում, որ եթե անգամ նման փոփոխություններ արվեն, դրանք արվելու են այդ փոփոխությունների անհրաժեշտության գիտակցմամբ. «Ըստ իս, իշխանությունները պարզապես ժամանակ են ձգում, որպեսզի եվրոկառույցների առաջ արդարանան, թե ինչու պայմանավորված ժամկետում՝ մինչեւ հուլիսի 1-ը, չեն կարողանա սահմանադրությունը դնել հանրաքվեի: Իսկ որ մինչեւ այդ ժամկետը չեն հասցնի, դա արդեն ակնհայտ է: Տարբերակը, որ ՀՀ իշխանությունները որոշել են դառնալ ժողովրդավարության ռեֆորմատորներ, ես պարզապես բացառում եմ. նրանք այդպիսին դառնալու որեւէ ռեսուրս չունեն»,- ասում է «Արդարություն» դաշինքի անդամ Շավարշ Քոչարյանը: 

Նաիրա Զոհրաբյան