Բողոքի ակցիա. գործադուլը վերաճեց հացադուլի

Տպագրվել է «Հայկական Ժամանակ» օրաթերթի՝ 2005 թվականի ապրիլի 16-ի համարում

Ուրբաթ օրը շարունակվեց   Կապանի նախկին լեռնահարստացման կոմբինատի, ներկայումս  «Դինո Գոլդ Մայնինգ Քոմփանի»  ՓԲԸ-ի աշխատակիցների գործադուլը: Նրանցից երկուսը` 1968 թվականին ծնված Կարեն Ավագյանն ու 1958 թվականին ծնված Կարեն Հովակիմյանը, ապրիլի 15-ին ժամը 10.30-ից հացադուլ են հայտարարել: «Եթե էլի առանց աշխատավարձի եմ տուն գնալու, ավելի լավ է՝ չգնամ: Եթե երեխաներս տանը սոված են ու հաց են ուզում, ավելի լավ է՝ ես էլ էս հրապարակում սոված մնամ»,- հացադուլ հայտարարելն այսպես է պատճառաբանում երեք անչափահաս երեխաների հայր Կ. Հովակիմյանը:

Չնայած հինգշաբթի օրը, «Դինո Գոլդ Մայնինգ Քոմփանի»  ՓԲԸ-ի սեփականատեր Պոլ Բուշերը խոստացավ երեք ամսվա ընթացքում մարել աշխատավարձերի կուտակված պարտքը, սակայն կոմբինատի աշխատակիցներն այս խոստմանը չեն հավատում: Նրանք չընդունեցին նաեւ Պ. Բուշերի առաջարկը` կազմել հինգ հոգանոց կոմիտե` քննարկելու առաջացած հարցերն ու աշխատանքը վերսկսելու պայմանները: «Թող ինքը գա այս հրապարակ ու ամբողջ կոլեկտիվին հանդիպի. ի՞նչ է, կարո՞ղ է հինգ հոգին են գործադուլ հայտարարել»,- ասում են գործադուլավորները: Հանքագործների որոշումն այս անգամ կարծես վճռական է, սակայն նրանք դեռեւս գործադուլային կոմիտե չեն ստեղծել:

«Մեզ ոչ մի կոմիտե, պրոֆկոմ պետք չէ. լավ տղե՞րք են, թող գան մեզ հետ  կանգնեն: Թե չէ ասում են՝ իջեք աշխատանքի` փողերը տալու են: Ոչ. տվեք ու մենք կգնանք»,- շարունակում են նրանք: Վերջիններս պնդում են, որ այլեւս կորցնելու բան չունեն: «Առողջություններս էլ քայքայեցինք, կիսաջան ենք դարձել, չեն էլ ուզում գոնե փող տալ»,- վրդովված ասում են նրանք:  Սյունիքի լեռնաարդյունաբերկան կոմբինատներում աշխատելը, մանավանդ՝ համատարած գործազրկության պայմաններում, մեծ հաջողություն է համարվում: Նույնիսկ  քիչ չեն նրանք, ովքեր աշխատանքի ընդունվելու համար ստիպված են եղել ծանոթ գտնել կամ մաղարիչ անել: Ոչ վաղ անցյալում նրանք աշխատավարձերը ժամանակին ստանում էին, օգտվում էին սոցիալական ծրագրերից:

Մասնավորապես՝ խորհրդային   ու անկախությանը հաջորդած առաջին տարիներին մարդկանց առողջությանը վտանգ սպառնացող արտադրամասերի աշխատակիցները բացի աշխատավարձից,  ստանում էին հավելավճար, կաթ, մածուն եւ նույնիսկ հնարավորություն էին ստանում զեղչ գներով կամ անվճար տարեկան մեկ անգամ հանգստանալ առողջարաններից մեկում: Իսկ հիմա՝ սեփականաշնորհումից հետո, կարգերը փոխվել են:  Ըստ մեր զրուցակիցների, նախկինում եթե գործարանի աշխատակիցներն աշխատանքի վայրում մի հիվանդություն էին ստանում կամ արտադրական խեղում, միանվագ մոտ 200 ԱՄՆ դոլարի չափով փոխահատուցում էր տրվում: 

«Հիմա էդ էլ չկա, մի երկու հազար դրամ են տալիս, ասում են՝ սեփականատերն էդպես ա ուզում»,- նշեցին բողոքավորները: Մեր զրուցակից բժիշկները ասում են, որ կոմբինատի հանքերում  աշխատողների մեծամասնությունը տառապում է թոքերի ու շնչուղիների ծանր հիվանդություններով` բրոնխիտ-սելիկոզով, թոքաբորբով եւ այլն, որոնք հետագայում հանգեցնում են սիրտ-անոթային անբավարարության: Այս պարագայում, բնականաբար, կոմբինատում աշխատողների կյանքի միջին տեւողությունը կարճ է լինում:

Ինչեւէ, երեկ մեր ջանքերը հանդիպելու գործարանի գլխավոր տնօրեն Պ. Բուշերին` ապարդյուն անցան: Վերջինս  ու նրա ղեկավարած ընկերության իրավասու բոլոր աշխատակիցները  հրաժարվում են լրագրողներին հանդիպելուց: Մեր ունեցած տեղեկություններով, անցած գիշերը հրաժարական է ներկայացրել կոմբինատի գործադիր տնօրեն Մարտուն Հակոբյանը, որը Զանգեզուրի պղնձամոլիբդենային կոմբինատի տնօրեն Մաքսիմ Հակոբյանի եղբայրն է: Այս տեղեկությունը նույնպես չհաջողվեց ճշտել, չնայած կոմբինատի քարտուղար-գործավարը լրագրողներին ասաց, որ նման բան չկա: Իսկ օրվա վերջում գործադուլավորները նորից Պ. Բուշերին էին ներկայացրել իրենց պահանջները:

Մասնավորապես, եղած պարտքի մարում, աշխատավարձի բարձրացում, աշխատանքի պայմանների բարելավում` պահանջվող անվտանգության տեխնիկայի կանոնների ապահովմամբ: Որոշ ժամանակ անց գործարանի ղեկավարությունը պատասխանել էր դրանց: Բայց երբ գործադուլավորները տեղեկացան իրենց պահանջի առաջին կետին առնչվող պատասխանի մասին, ըստ որի, խոստացվում է աշխատավարձի պարտքը մարել երեք ամսվա ընթացքում, բայց միայն 50%-ի չափով,  այլեւս չլսեցին մնացած կետերի պատասխանները՝ հայտարարելով, որ շարունակում են գործադուլը: «Պետք լինի, հեղափոխություն կանենք: Մեզ այս անգամ ոչ ոք չի կանգնեցնի: Հերիք ա խաբեն, մինչեւ որ փողերը չտան՝ գործի չենք գնալու...»,- օրվա վերջում ասացին գործադուլավորները, որոնցից շատերը, ի դեպ, սկսեցին նստացույց:

Ժամանակին շատերը ծափողջույններով ընդունեցին Կապանի լեռնահարստացման կոմբինատի սեփականաշնորհման փաստը: Պաշտոնատար անձինք հավաստիացնում էին, որ սեփականաշնորհումը ճիշտ է կատարվել, սակայն այսօր  արդյունքները դա չեն վկայում: Մինչեւ օրս հայտնի չեն  նաեւ սեփականաշնորհման պայմանագրի կետերը, որով պղնձի հարուստ հանքավայրը տրվեց օտարին: Վերջինս էլ աստիճանաբար սկսեց թելադրել խաղի իր կանոնները: Իսկ այսօր առկա են հարցեր, որոնց պատասխանը ոչ մի կերպ հնարավոր չէ պարզել:

Արմեն Մկրտչյան