Մեր հեղափոխությունը ձեր իշխանությանը վնաս չէ

Լուսանկարում՝ ոստիկանությունը բերման է ենթարկում ցուցարարներին, Մոսկվա, 05.05.18.

Հայկական հեղափոխության հաջող ընթացքը որոշակի մտավախություններ է առաջացրել ռուսաստանյան փորձագիտական շրջանակներում: Որոշ բանախոսներ չեն խորշում անգամ «ապստամբությունն արյան մեջ խեղդելու» անհրաժեշտության մասին կոչերից: Եթե մի կողմ թողնենք նման հայտարարությունների զգացմունքային կողմը՝ պետք է փաստենք, որ դրանք արվում են ընդհանուր առմամբ լայն հասարակության ցանկացած տեսակի կամարտահայտման նկատմամբ ունեցած վախից դրդված:

Մայիսի 5-ին «Ռուսաստանի գլխավոր ընդդիմադիր» Ալեքսեյ Նավալնին պատրաստվում էր փողոց դուրս բերել հարյուր հազարավոր, անգամ միլիոնավոր մարդկանց՝ ընդդեմ Վլադիմիր Պուտինի հերթական նախագահական ժամկետի: Նավալնին համացանցում ակտիվորեն անցկացնում էր իրազեկման ակցիաներ թե՛ տեսաուղերձների, թե՛ տեքստային տարբերակներով: Ապրիլի 30-ին՝ Մոսկվայում, Սախարովի հրապարակում անցկացվեց քաղաքապետարանի հետ համաձայնեցված հանրահավաք՝ ընդդեմ Telegram մեսենջերի արգելափակման: Դրան մասնակցեցին 10 հազարից ավելի մարդ: Ըստ երեւույթին, սա պետք է ոգեշնչեր ռուսաստանցի ընդդիմադիրներին, սակայն մեկ շաբաթ չանցած՝ մայիսի 5-ին, այդքան մարդ հավաքվեց ամբողջ Ռուսաստանում անցնող բողոքի ցույցերին:

Մայիսի 5-ի բողոքի ցույցերի մեծ մասը համաձայնեցված չէին տեղական իշխանությունների հետ: Դա եւս իր դերը խաղաց ցույցերի սակավամարդ լինելու առումով: Սակայն մայիսի 5-ի բողոքի ակցիաների սակավամարդության հիմնական պատճառներն այլ էին:

Հարկ է նշել, որ Նավալնին պատրաստվել էր ցույցերին հավուր պատշաճի՝ արեւմտյան «դասագրքային» տարբերակով: Ընտրվել էր հարմար պահ՝ նախագահի երդմնակալության նախօրեն, հանգստյան օր, ընտրվել էր ժողովրդավարական առումով ճիշտ կարգախոս՝ «Նա մեր ցարը չէ», կատարվել էր գրագետ իրազեկում: Ակցիաների ընթացքում անգամ փորձ էր կատարվել օգտագործել մեր թավշյա հեղափոխության դրական լիցքը՝ ցուցարարների վանկարկումների մեջ հաճախ զուգահեռներ էին անցկացվում հայաստանյան իրադարձությունների հետ:

Բողոքի համառուսաստանյան ալիքի տապալումը պայմանավորված է մի քանի սուբյեկտիվ պատճառներով, որոնք Նավալնին երբեք հաշվի չի առել եւ շարունակում է անտեսել: Նախ եւ առաջ Ռուսաստանի բնակչության բազմազանությունը ազգային, կրոնական, սոցիալական եւ քաղաքական առումներով: Այդ իսկ պատճառով Հայաստանի հետ տարվող զուգահեռները խիստ պայմանական են: Եթե Հայաստանում իշխող կուսակցությունը, ի դեմս Սերժ Սարգսյանի, զուրկ էր ներքին լեգիտիմությունից, ապա Վլադիմիր Պուտինը ներքին լեգիտիմության խնդիր չունի: Այստեղից բխում է Նավալնիի կարգախոսի խոցելիությունը՝ ռուսաստանցիների մի ստվար զանգված անթաքույց կերպով Պուտինին ցար է համարում:

Լայն հասարակության ներգրավումը ձախողվեց նաեւ այն պատճառով, որ Նավալնին հասցրել է հոգնեցնել իր քաղաքական օրակարգով եւ ճնշման միջոցներով: Ներկա օրակարգը չի գրավում նոր մարդկանց, իսկ մինչ այդ մոբիլիզացված հասարակությանը՝ չի բավարարում: Իսկ ճնշման միջոցները՝ հանրահավաքային եւ երթային պայքարը ավարտվում են Նավալնիի եւ նրա թիմակիցների բերման ենթարկումով կամ ձերբակալությամբ: 

Հաջորդ, թերեւս որոշիչ տարբերությունն այն է, որ Նավալնին համակարգի դեմ պայքարում է համակարգված եւ կենտրոնացված: Մայիսի 5-ի նախօրեին մի շարք քաղաքներում բերման ենթարկվեցին Նավալնիի թիմակիցները, ինչը լուրջ հարված հասցրեց մոբիլիզացիոն գործընթացին: Ռուսաստանի հասարակությունը պատրաստ չէ ապակենտրոնացված պայքարի՝ նրանց պետք է առաջնորդ, ընդ որում բավական նյութական՝ փողոցում կանգնած: 

Իշխանությունները ավելի լավ են ճանաչում սեփական երկրի բնակչությանը: Դա ակներեւ է դառնում, երբ դիտարկում ենք տարբեր քաղաքներում անցկացված ցույցերի նկատմամբ ունեցած տարբեր մոտեցումները: Ձերբակալությունների ճնշող մեծամասնությունը տեղի է ունեցել Մոսկվայում եւ Սանկտ-Պետերբուրգում: Մնացած քաղաքներում՝ հիմնականում Ուրալից արեւելք, ոստիկանական ուժ է գործադրվել միայն ծայրահեղ անհրաժեշտության դեպքում, երբ իրական վտանգ կար, որ խաղաղ ցույցը կարող է վերաճել բախման ընդդիմադիրների եւ, օրինակ կազակների կամ պուտինամետ Ազգային Ազատագրական Շարժման ակտիվիստների միջեւ:

Նմանատիպ տարբերակված մոտեցումը բացատրվում է նրանով, որ Մոսկվայում եւ Պետերբուրգում հասարակությանը պետք է վախեցնել ուժ ցուցադրելով, իսկ «պրովինցիաներում» ցույցի դուրս գալը, հանրահավաք կազմակերպելու իրավունքի իրացումը արդեն իսկ ժողովրդավարություն է՝ անկախ դրված պահանջի կատարումից:

Բացի այդ, ռուսական լրատվամիջոցները տարիներ շարունակ հանրությանը ներկայացնում են բողոքի դուրս գալու ուկրաինական սցենարի հետեւանքները՝ արյուն, քաղաքացիական պատերազմ, տարածքային կորուստներ: Այդպիսով բողոքի ակցիաները ենթագիտակցական մակարդակով վախ են առաջացնում հանրության մոտ: Հայկական հեղափոխության վտանգը նրանում է, որ այն կարող է հակասության մեջ մտնել ռուսական ԶԼՄ-ների այս վերոնշյալ թեզի հետ եւ հաղթել:

Սակայն դա կլինի ընդամենը մեկ կետի չեղարկում: Ընդհանուր առմամբ Ռուսաստանում հեղափոխությունը բացառվում է այն պատճառով, որ բացակայում է քաղաքացիական հասարակությունը, ինչպես նաեւ նրանով, որ չկա հեղափոխության հանրային պահանջ: Ընդդիմության առաջնորդի՝ որպես միավորող ուժի մասին խոսք լինել չի կարող, քանի դեռ ապահովված չեն վերոնշյալ երկու պայմանները: Ռուսաստանում մարդիկ, անկախ հանգամանքներից, ընդունում են Պուտինին, որը, մինչ փողոցային ընդդիմությունը զբաղված էր մայիսի 5-ին բերման ենթարկվածներին իրավաբանական աջակցություն ցուցաբերելով, մայիսի 7-ին չորրորդ անգամ երդվեց ծառայել Ռուսաստանի Դաշնությանը՝ եւս 6 տարի:

Տպագրվել է «Հայկական ժամանակ» օրաթերթի մայիսի 8-ի համարում: