Ընտրություններ. ԼՂ հանրապետության ԱԺ-ն ձեւավորված է

Տպագրվել է «Հայկական Ժամանակ» օրաթերթի՝ 2005 թվականի հունիսի 21-ի համարում

Հունիսի 19-ին ԼՂՀ-ում կայացած խորհրդարանական ընտրությունների ամենամեծ անակնկալը ՀՅԴ-«Շարժում-88» դաշինքի անսպասելի պարտությունն էր: Ըստ ԼՂՀ ԿԸՀ հրապարակած նախնական արդյունքների, ՀՅԴ-«Շարժում-88» դաշինքի թեկնածուները չեն հաղթել մեծամասնական ընտրատարածքներից եւ ոչ մեկում: Իսկ համամասնական ընտրություններում ստանալով մոտ 25 տոկոս քվեներ՝ պատգամավոր են դարձել ՀՅԴ համամասնական ցուցակի առաջին երեք ներկայացուցիչները` կրթության նախկին նախարար Արմեն Սարգսյանը, Ստեփանակերտի քաղաքապետ Էդուարդ Աղաբեկյանը եւ ԼՂՀ ՊՆախարարի նախկին տեղակալ, գեներալ Վիտալի Բալասանյանը: Ընտրությունների նախնական արդյունքներով գրեթե հավասար ձայներ են ստացել Արցախի ժողովրդավարական եւ «Ազատ հայրենիք» կուսակցությունները:

Պատգամավոր են ընտրվել ԱԺԿ համամասնական ցուցակի 5 անդամներ եւ «Ազատ հայրենիքի» երեք անդամներ: ԱԺԿ եւ «Ազատ հայենիք» կուսակցությունների 7-ական ներկայացուցիչներ հաղթել են մեծամասնական ընտրատարածքներում: Ըստ ԼՂՀ ԿԸՀ-ի, եւս 8 մեծամասնական ընտրատարածքներում հաղթել են անկախ թեկնածուներ, սակայն ըստ ԱԺԿ եւ «Ազատ Հայրենիք» կուսակցություններին մոտ կանգնած աղբյուրների, նրանց որոշ մասը ապագայում կանդամակցեն իրենց խորհրդարանական խմբակցություններին: Ըստ նույն աղբյուրների, այդ 8 պատգամավորներից ԱԺԿ-ին կանդամակցեն 3-ը եւ եւս 3-ը կանդամակցեն «Ազատ հայրենիքին», եւ այդ դեպքում 33 հոգուց կազմված ԼՂՀ խորհրդարանի քաղաքական պատկերը կլինի մոտավորապես այսպիսին` 15 պատգամավորներ կլինեն ԱԺԿ-ականներ, 13-ը` «Ազատ հայրենիքից», 3 անդամ կունենա ՀՅԴ-ն եւ եւս 2-ը կլինեն անկախ:

Նշենք, որ ԼՂՀ խորհրդարանական ընտրություններին մասնակցած բոլոր դիտորդական առաքելությունների գնահատականը եղել է գրեթե միանշանակ դրական: Ընտրություններին հետեւելու էին եկել դիտորդներ ԱՄՆ-ից, եվրոպական երկրներից, Ռուսաստանից եւ Հայաստանից: Նույնիսկ «Արդարությունը» ներկայացնող դիտորդական առաքելությունը, որի անդամներն էին ԱԺ պատգամավորներ Արշակ Սադոյանը, ԿԸՀ-ում «Արդարության» ներկայացուցիչ Ֆելիքս Խաչատրյանը եւ ՀԴԿ անդամ Վանյա Մխիթարյանը, քվեարկության ընթացքը գնահատեցին ազատ, արդար եւ թափանցիկ: Արշակ Սադոյանը նույնիսկ ցանկություն հայտնեց, որ հայաստանյան ընտրությունները լինեն նույնչափ ազատ եւ թափանցիկ: Սադոյանն ուղղակի ցավ հայտնեց որ «այսպես կոչված ընդդիմությունը խորհրդարանում այդքան աննշան ներկայություն է ունենալու»:

Ըստ Սադոյանի, ՀՅԴ-ից ստացած նման արդյունքի պատճառը նրա կողմից որդեգրած երկակի ստանդարտների քաղաքանությունն է: «Հնարավոր չէ, որ ՀՅԴ-ն Հայաստանում լինի իշխանական կոալիցիայի մեջ, իսկ Արցախում ընդդիմություն, մանավանդ որ, ես Արցախը երբեւէ չեմ բաժանել Հայաստանից: Այնպես որ, հասկանալի չէ՝ ՀՅԴ-ն ընդհանրապես ընդդիմությո՞ւն է, թե՞ դիմություն»,-  ԼՂՀ ԿԸՀ մամուլի կենտրոնում կազմակերպված ասուլիսի ժամանակ հայտարարեց Արշակ Սադոյանը: Այս տեսակետը կիսում է նաեւ ԼՂՀ` «Մեր տունը Հայաստանն է» կուսակցության նախագահ Արարատ Պետրոսյանը: Պետրոսյանը դեռ քվեարկության ընթացքում մեզ հետ զրույցում հայտարարեց, որ ԼՂՀ-ում միակ ընդդմիությունը ինքն է եւ իր ղեկավարած կուսակցությունը:

«Իմ նախընտրական հանդիպումներից մեկի ժամանակ ընտրողներից մեկը ինձ հարց տվեց, թե ինչու ընդդիմությունը չմիավորվեց, որին ես պատասխանեցի, թե ինչպես կարող եմ ես միավորվել ՀՅԴ-ի դաշինքին, եթե նրանց ղեկավարները Հայաստանում իշխանություն են: Եւ ինքս հարց ուղղեցի հարց տվողին, թե արդյո՞ք հնարավոր է, որ եթե Հայաստանի իշխանությունում գտնվող ՀՅԴ-ականները որեւէ բան հրահանգեն Ղարաբաղի իրենց կուսակցականներին, նրանք դեմ գնան նրանց, որի պատասխանը միանշանակ հասկանալի է` ոչ»,- ասում է պարոն Պետրոսյանը: Իհարկե, նրա ղեկավարած կուսակցությունը եւս չի կարելի համարել ընդդիմադիր, քանի որ նրա անունը կապվում է իր ազգական Արմեն Աբգարյանի հետ (հայտնի Ամուլյան, որը պատգամավոր ընտրվեց թիվ 1 ընտրատարածքում):

«Մեր տունը Հայաստանն է» կուսակցությանը շատ դեպքերում Ստեփանակերտում այլ անվանում էլ են տալիս՝ «Մեր տները Հայաստանում են»: Արարատ Պետրոսյանն ասում է նաեւ, որ ինքը ժամանակին բանակցել է ՀՅԴ-«Շարժում-88» դաշինքի ներկայացուցիչների հետ, սակայն նրանք մերժել են իր առաջարկը: Ինչեւէ, ի տարբերություն դիտորդների կողմից հայտարարված միանշանակ դրական տեսակետների, ՀՅԴ-«Շարժում-88» դաշինքի ներկայացուցիչները համոզված են, որ ընտրություններն անցել են խախտումներով: «Մենք չենք գտնում, որ ընտրությունները եղել են ազատ, արդար եւ թափանցիկ: Եղել են ազատ եւ թափանցիկ անարդարություններ»,- երեկ նույն ԿԸՀ մամուլի կենտրոնում հրավիրված ասուլիսի ժամանակ հայտարարեց դաշինքի ներկայացուցիչ Գեղամ Բաղդասարյանը, ըստ որի խախտումները եղել են ե՛ւ քարոզարշավի, ե՛ւ քվեարկության ընթացքում:

Բաղդասարյանը բացատրում է, որ իշխանություններն ամենուրեք օգտագործել են վարչական ռեսուրսը, եղել են ճնշումներ ընտրողների վրա: «Ժողովրդավարական պոռթկումի ալիքը հնարավոր չեղավ պահպանել, ինչը վնասակար է առաջին հերթին երկրի համար»,- արձանագրում է Բաղդասարյանը՝ ժողովրդավարական պոռթկում համարելով 2004թ. ՏԻՄ ընտրություններում ՀՅԴ եւ «Շարժում-88» կուսակցությունների որոշ ներկայացուցիչների ընտրվելը քաղաքապետերի եւ գյուղապետերի պաշտոնում: Չնայած ՀՅԴ-ն իր պարտությունը կապում է իշխանության կողմից իրագործված ապօրինությունների հետ, սակայն ՀՅԴ ներկայացուցիչ Արմեն Սարգսյանն ասում է, որ իրենք չեն դիմի այնպիսի քայլերի, որոնք կվտանգեն Արցախի կայունությունն ու միջազգային վարկը:

Ի դեպ, ընտրությունների ընթացքի վերաբերյալ ՀՅԴ եւ «Շարժում-88» կուսակցությունների տեսակետները կիսում է միայն չեխական դիտորդական առաքելության ներկայացուցիչ Միլան Ստեֆանիչը, որը հայտարարեց, որ ընտրությունները չեն համապատասխանում եվրոպական չափանիշներին, եւ ինքը չի պատրաստվում ուրիշների նման ամեն ինչ դիտել եւ եզրակացություններ անել համեմատության մեջ: Ինչեւէ ակնհայտ է, որ ԼՂՀ ընտրությունները անցան առանց լուրջ ընդհարումների, առանց քվեաթերթիկների լցոնումների, քվեատուփեր գողանալու կամ փոխելու, մի թեկնածուի օգտին տված քվեաթերթիկները մյուսի օգտին հաշվելու,  արձանագրություններ կեղծելու դեպքերի: Ի պատասխան մեր նման դիտարկման, Գեղամ Բաղդասարյանն ասում է, որ դրանք տեղի չունեցան անհրաժեշտության բացակայության պատճառով:

«ԼՂՀ բնակչության մի ստվար զանգվածը զինծառայողներ, ոստիկաններ եւ ընդհանրապես պետական ծառայողներ են, որոնք  քվեարկում են ըստ հրամանի, եւ առանց նշված կեղծիքների էլ իշխանությունները կարող էին հասնել ցանկալի արդյունքի»,- շեշտում է նա: Չնայած սրան, այսօր Ստեփանակերտում հնչող ամենաակտուալ հարցը հետեւյալն է՝ ո՞վ կլինի ԼՂՀ ԱԺ ապագա նախագահը: Հարցը առավել հետաքրքիր է դառնում, եթե նկատի ունենանք, որ ԱԺԿ-ն այլեւս չունի որակյալ մեծամասնություն:

Ավետիս Բաբաջանյան