Չինովնիկապատում. ե՞րբ է գալու այդ «վաղը»

Տպագրվել է «Հայկական Ժամանակ» օրաթերթի՝ 2005 թվականի հունիսի 29-ի համարում

Մեր հասարակությունը ՀՀ քաղաքացիական ծառայության խորհրդի մասին հիշելու առիթ այնքան էլ հաճախ չի ունենում: Թերեւս, միայն այդ խորհրդի նախագահ Մանվել Բադալյանի հրավիրած ասուլիսների ժամանակ: Որեւէ այլ ծանրակշիռ պատճառ այդ խորհրդի մասին հիշելու համար, ցավոք, չկա: Չկա, որովհետեւ այդ կառույցի իմաստը, ինչպես ցույց տվեց դրա ստեղծմանը հաջորդած 3-4 տարին, այդպես էլ ակնառու չդարձավ: Նման կառույցներ աշխարհում ստեղծվում են պետական կառավարման համակարգը բանիմաց ու կրթված կադրերով համալրելու նպատակով, որպեսզի որեւէ պաշտոնի նշանակվեն ոչ թե ծանոթներով, փողով, կուսակցական պատկանելությամբ, այլ ունեցած գիտելիքներով:

Այս տարիների ընթացքում, սակայն մեր պետական ապարատի ընդհանուր ինտելեկտուալ մակարդակը չբարձրացավ, նշանակումները այս կամ այն պաշտոնին խիստ կանխատեսելի են, իսկ կուսակցականությունը գրեթե դարձել է պարտադիր պայման: Ինչեւէ, Մ. Բադալյանը երեկ ասուլիս էր հրավիրել, ամփոփելու համար այս տարվա առաջին կիսամյակի իրենց գործունեությունը:  Նախ գործունեության մասին` թվերով: Նշված ժամանակահատվածում տարբեր պաշտոններ զբաղեցնելու համար հայտարարվել է 547 մրցույթ, որոնցից կայացել է 472-ը: Մրցույթներին մասնակցել են 1747 քաղաքացիներ: Ատեստավորվել է 1035 քաղծառայող, որոնցից 50-ը, չեն համապատասխանել իրենց զբաղեցրած պաշտոններին:

Ուրիշ թվեր էլ կան: Ըստ պրն Բադալյանի, 50 քաղծառայողներ անաշխատունակության թերթիկներով խուսափել են մասնակցել ատեստավորմանը` փորձում են ժամանակ շահել, որ այդ ընթացքում հովանավորներ գտնեն: «Չի լինելու նման բան: Ես դա ձեզ հավաստիացնում եմ եւ ակնկալում եմ ձեր աջակցությունն ու օգնությունը»,-կտրուկ տոնով, բայց բայց մի տեսակ հուսահատ հայտարարություն արեց Բադալյանը դիմելով լրագրողներին: Խորհուրդը անկախ մարմին է եւ իր ստեղծման գաղափարախոսությամբ չպետք է վախենա ոչ մեկից, նույնիսկ հանրապետության նախագահից: Եթե կան այնպիսի հովանավորներ, ում ճնշումներին չի կարող, կամ չի ուզում դիմակայել խորհուրդը, ապա լրատվամիջոցները ոչնչով օգնել չեն կարող: Կամ դժվար է ենթադրել, որ մինչ օրս խորհրդի վրա ճնշումներ չեն եղել:

Այդ ինչո՞ւ հրապարակայնորեն չի հայտարարվել, թե այս ինչ նախարարը իրենց վրա ճնշում է գործադրում, օգնեք` դիմակայենք: Այդ ի՞նչ պատահեց, որ հանկարծ ծագեց լրատվամիջոցների օգնության կարիքը: Ոչ մի բան էլ չեղավ, պարզապես նման հայտարարությունները ավելի տպավորիչ են: Գուցե տարիներ հետո, երբ Հայաստանը կդառնա իրոք ժողովրդավարական, երբ իշխանությունը հասարակության առաջ իր չինովնիկների գործունեության համար պատասխանատվություն կկրի, այդ պարագայում այս խորհուրդը կդառնա երկրի կարեւորագույն կառույցներից մեկը: Իսկ առայժմ ստեղծվել է մի իրավիճակ, երբ չինովնիկական այս հաբռգած ապարատի համար ոչ ոք պատասխանատվություն չի կրում:

Նախարարը, քաղաքապետը, մարզպետը եւ մյուսները  ասում են, թե կադրերի «տերը» իրենք չեն, այլ քաղծառայության խորհուրդը:  որհուրդն ասում է, թե մենք մրցույթներով այս կամ այն պաշտոնի համար մեր հայտարարած մրցույթում մի քանի հոգի է հաղթող ճանաչվում եւ վերջնական որոշումը այդ նույն նախարարինը կամ քաղաքապետինն է: Վերջիններս ասում են, թե ինչից առաջարկում են` դրանից էլ ընտրում ենք եւ այլն եւ այսպես շարունակ: Ստացվում է որ չինովնիկների համար պատասխանատու է լինում իշխանությունն ընդհանրապես: Այդ պատասխանն էլ իշխանությունը պետք է տա ընտրությունների ժամանակ: Իսկ թե ինչպես են մեզանում անցնում ընտրությունները, անդրադառնալու կարիք, թերեւս, չկա:

Իսկ առայժմ ունենալով քաղծառայության համակարգ պետական կառավարման համակարգում պաշտոնների մեծագույն մասը բաժանվում է կուսակցական, կամ ավելի ճիշտ կոալիցիոն սկզբունքով: Ուշագրավ է, որ պրն Բադալյանն էլ այդ փաստը չի հերքում, նշելով միայն որ իրենք վիճակագրական տվյալներ չունեն, թե որքան հանրապետական, օրինացերկրական կամ դաշնակցական կա չինովնիկների մեջ: Նման վիճակագրություն չունի ոչ ոք: Նույնիսկ չկա վիճակագրության թե մրցույթներում կոալիցիոն կուսակցություններից որի ներկայացուցիչներն են ավելի շատ ձախողվում. «Նման վիճակագրություն մենք չենք անում, ոչ էլ մեզ պետք է այն իմաստով, որ դա «պարապ վախտի խաղալիք է:

Եւ «Օրինաց երկիրն» է ձախողվել, եւ հանրապետականն է ձախողվել եւ դաշնակները»,- ասում է պրն Բադալյանը: Վերջինս նկատում է, որ կառավարման ապարատում կոալիցիայի կուսակցությունների ներկայացուցիչները շատ են. «Իհարկե, այսօր են շատ: Վաղը այդ կուսակցությունները իշխող չլինեն, այդ նույն քանակը հաստատ չի լինելու»,-հուսադրեց քաղծառայության խորհրդի նախագահը: Իսկ թե երբ է գալու այդ «վաղը», պրն Բադալյանը չկոնկրետացրեց: Մանվել Բադալյանի համոզմամբ, եթե չլիներ քաղծառայության խորհուրդը եւ ընդհանրապես այս համակարգը, ապա պետական կառավարման համակարգը շատ ավելի կուսակցականացված կլիներ: Եթե պրն Բադալյանի այս համոզմունքը ճիշտ է, ապա մնում է միայն ուրախանալ, որ մեզ մոտ կա քաղծառայության խորհուրդ:

Հայկ Գեւորգյան