Արձագանք. եթե մարսեն, ապա բարի ախորժակ

Տպագրվել է «Հայկական Ժամանակ» օրաթերթի՝ 2005 թվականի հուլիսի 20-ի համարում

Հայաստանի «ՀԷՑ»-երի (բաշխիչ ցանցերի) վաճառքի թեման, ինչպեսեւ կանխատեսվում էր,  դեռ շատ ջուր է քաշելու: Երեկ այդ հարցին այս էլ որերորդ անգամ առիթ ունեցավ անդրադառնալու Համաշխարհային բանկի երեւանյան գրասենյակի ղեկավար Ռոջեր Ռոբինսոնը: «Ես լսել եմ, որ «Միդլենդ Ռեսուրսեզը» արձագանքել է կառավարության` լրացուցիչ տեղեկություններ տրամադրելու խնդրանքին: Չեմ ուզում ձեզ մոլորեցնել: Ասեմ, որ տեսել եմ այդ արձագանքը: Ըստ իս, վաղաժամ կլիներ, եթե ես այն մեկնաբանեի այս պահին, քանի որ արձագանքը հասցեագրված է կառավարությանը: Վստահ եմ, կառավարությունը դեռեւս կարիք ունի քննարկելու եւ «մարսելու» այն»,- ասում է ՀԲ երեւանյան գրասենյակի ղեկավարը: Անցած օրը ԱՄՆ Միջազգային զարգացման գրասենյակը (USAID) Հայաստանում իր կողմից իրականացվող ծրագրերը հնարավոր վերանայման մասին հայտարարություն էր տարածել:

Հնարավո՞ր է, որ ՀԲ-ն եւս գնա այդ ճանապարհով: «Հայաստանի կառավարությունը ուզում է, որ ՀՀ օրենքները եւ կարգերը պահպանվեն: ՀԲ-ն էլ է նույնը ուզում: Մեր միջեւ անհամաձայնություն չկա,- ասաց Ռոբինսոնը, բայց միանգամից ավելացրեց,- մենք աշխատում ենք նաեւ ՀՀ էներգետիկայի ճյուղում, եւ այս տարի ավելի ուշ, երբ ծրագիրը ներկայացնենք տնօրենների խորհրդի հաստատմանը, ես եւ իմ գործընկերները պետք է պատրաստ լինենք Հայաստանի էներգետիկայի մասին խորհրդում տրվող հարցերին պատասխանել»: Այլ կերպ ասած, էներգետիկայի բնագավառում ՀԲ-ի իրականացվելիք ծրագրերը կախված են նրանից, թե ինչպիսի ընթացք կստանան ԲՑ-երի վաճառքի շուրջ: Իսկ այդ ի՞նչ արձագանք է տեսել Ռոբինսոնը, որը դեռ պետք է «մարսեն» մեր կառավարությունում: Ներկայացնենք այդ արձագանքը ամբողջությամբ եւ առանց խմբագրման:

««Հայաստանի էլեկտրական ցանցեր» ՓԲԸ-ի 100 տոկոս բաժնետոմսերի վաճառքի մասին հայտնված տեղեկատվության կապակցությամբ «ՀԷՑ»-ի ղեկավարությունը տեղեկացնում է հետեւյալի մասին: Այժմ «ՀԷՑ»-երի բաժնետոմսերի 100 տոկոսը պատկանում է Միդլենդ Ռեսուրսեզ Հոլդինգին, որը գնել է այն ՀՀ կառավարությունից 2002 թվականին: «ՀԷՑ»-երի բաժնետոմսերի առքուվաճառքի`  կառավարության հետ կնքված պայմանագրին համապատասխան  Միդլենդը չի օտարել «ՀԷՑ»-երի` իրեն պատկանող բաժնետոմսերը: Միեւնույն ժամանակ, քանի որ էներգետիկան չի հանդիսանում Միդլենդի պրոֆիլային բիզնեսը, իսկ այդ ընկերության շահերը դրանից ավելին, աշխարհագրական առումով ներկայացված չեն տարածաշրջանում, «ՀԵՑ»-երի սեփականատերը զիջել է «ՌԱՕ ԵԷՍ Ռոսիի» խմբին (ի դեմս «Ինտերէներգո Բի ՎԻ» ընկերության) կառավարման, ներդրումներ իրականացնելու եւ «ՀԵՑ»-երի գործունեությունից եկամուտներ ստանալու իրավունքը:

Այս իրավունքները ստանալու ծախսերը արտացոլված են «ՌԱՕ ԵԷՍ»-ի 2004թ. համախմբված բյուջեի «Հաշվետու ժամանակահատվածին հաջորդած իրադարձություններ» բաժնում: «Ինտերէներգո Բի ՎԻ» ընկերությունը «Ինտեր ՌԱՕ ԵԷՍ»-ի դուստր ընկերությունն է, որի բաժնետոմսերի 60 տոկոսը պատկանում է «ՌԱՕ ԵԷՍ»-ին, իսկ 40 տոկոսը` «Ռոսէնեգոատոմ» կոնցեռնին: «Ինտեր ՌԱՕ ԵԷՍ»-ը իրականացնում է էլէներգիայի առեւտրային գործողություններ Հայաստանում, Բելառուսում, Վրաստանում, Ղազախստանում, Չինաստանում, Մոլդովայում, Մոնղոլիայում, Լիտվայում, Լատվիայում, Նորվեգիայում, Լեհաստանում, Ռուսաստանում, Ուկրաինայում, Ֆինլյանդիայում, ինչպես նաեւ կառավարում է Հայաստանի, Վրաստանի, Մոլդովայի եւ Ռուսաստանի մի շարք էներգետիկ ձեռնարկություններ:

Միդլենդը եւ «Ինտեր ՌԱՕ ԵԷՍ»-ը շահագրգիռ կողմերին ներկայացրել են գործարքի մասին ամբողջ տեղեկատվությունը: Միդլենդի խորհրդի նախագահ Ալեքս Շնայդերը 2005թ. հուլիսի 18-ին պաշտոնապես տեղեկացրել է կառավարությանը եւ Հանրային ծառայությունները կարգավորող հանձնաժողովին «Ինտերէներգո Բի Վի» ընկերության հետ կնքած համաձայնագրի մասին: «Ինտեր ՌԱՕ ԵԷՍ»-ի գլխավոր տնօրենի տեղակալ Միխայիլ Մանտրովը, որը համակարգում է տարածաշրջանում «ՌԱՕ ԵԷՍ»-ի գործունեությունը, Երեւան կատարած իր այցելության ընթացքում հուլիսի 18-19-ին հանդիպել է Հանրային ծառայությունները կարգավորող հանձնաժողովի նախագահ Ռոբերտ Նազարյանի, ՀՀ էներգետիկայի նախարար Արմեն Մովսիսյանի ու ՀԲ ներկայացուցիչ Ռոջեր Ռոբինսոնի հետ եւ ներկայացրել է անհրաժեշտ պարզաբանումներ գործարքի էության եւ ընկերության հետագա կառավարման եւ զարգացման շուրջ:

«ՀԷՑ»-երի ղեկավարությունը ողջունում է իր բաժնետոմսերը «ՌԱՕ ԵԷՍ» խմբի մեջ մտնող ընկերությանը կառավարման հանձնելու շուրջ ձեռք բերված պայմանավորվածությունները եւ գտնում է, որ խմբի պրոֆեսիոնալ փորձը եւ ֆինանսական կարողությունները թույլ կտան «ՀԷՑ»-երին ավելի արդյունավետ լուծել երկրի էներգահամակարգի ենթակառուցվածքների նորացման, էլէներգիայի կորուստների նվազեցման, ծախսերի աճի զսպման եւ Հայաստանի բնակչության ու ձեռնարկությունների էներգամատակարարման որակի բարձրացման խնդիրները»: Ահա այսպիսի արձագանք է ներկայացրել «Միդլենդ Ռեսուրսեզը»: Տեսնենք, կառավարությունը մարսելո՞ւ է այն: Եթե ՀԲ-ն եւ միջազգային այլ կառույցներ թույլ տան, հաստատ կմարսի, որովհետեւ ամեն ինչ խոսում է այն մասին, որ գործարքը իրականացվել է ՀՀ իշխանության ամենաբարձր մակարդակների` դեռ վաղուց տրված «դաբրոյով»: Այլ տարբերակ պարզապես հնարավոր չէ:

Հայկ Գեւորգյան