Առուծախ. չեն մերժի` կտան

Տպագրվել է «Հայկական Ժամանակ» օրաթերթի՝ 2005 թվականի սեպտեմբերի 13-ի համարում

Ըստ ամենայնի, վերջին երկուսուկես ամիսներին մեր բաշխիչ ցանցերի շուրջ ծավալվող իրադարձությունները մտան վերջին եւ որոշիչ փուլ: Երեկ ՀՀ էներգետիկայի նախարար Արմեն Մովսիսյանը մեզ  հետ զրույցում հայտնեց, որ շաբաթ օրը էներգետիկայի նախարարությունը նամակ է ստացել «Միդլենդ ռեսուրսեզ» ընկերությունից: «Միդլենդ ռեսուրսեզը» խնդրել է կառավարության համաձայնությունը այդ ընկերությանը պատկանող «Հայաստանի էլեկտրական ցանցեր»  ՓԲԸ-ի բաժնետոմսերի 100 տոկոսը վաճառելու վերաբերյալ: Նույն նամակից ստացել է նաեւ ՀՀ հանրային ծառայությունները կարգավորող հանձնաժողովը: Այլ կերպ ասած, «Միդլենդ ռեսուրսեզը», պահպանելով ՀՀ օրենսդրությամբ եւ ցանցերի վաճառքի պայմանագրով նախատեսված դրույթները, վաճառում է «ՀԷՑ»-ը:

Սա պաշտոնական, այսինքն՝ իրավական ձեւակերպումներով: Իրականում խոսքը արդեն իսկ կայացած վաճառքին օրինական ձեւ տալն է: Դեռ հունիսի 30-ին ռուսական «ՌԱՕ ԵԷՍ» ընկերությունը իր պաշտոնական հաշվետվության մեջ զետեղել էր այդ գործարքի մանրամասները՝ նշելով, որ ձեռք է բերել «ՀԷՑ»-երի բաժնետոմսերի 100 տոկոսը եւ վճարել դրա դիմաց 73 մլն դոլար: Սակայն դա արվել էր առանց կառավարության համաձայնության, ինչպես պահանջում է օրենսդրությունը: Ուստի սա էր պատճառը, որ գործարքը ձեւակերպվել էր ոչ թե որպես առք ու վաճառք, այլ բաժնետոմսերը կառավարման հանձնել: Իսկ հիմա գործարքի ձեւակերպումն է փոխվելու եւ ընդամենը:

Թերեւս արդեն ավելորդ է նշել, որ իր նամակում «Միդլենդ ռեսուրսեզը» խնդրում է կառավարության համաձայնությունը «ՀԷՑ»-ը  հատկապես «Ինտեր ՌԱՕ ԵԷՍ» ընկերությանը պատկանող «Ինտերէներգո»-ին վաճառելու վերաբերյալ: Այսինքն՝ հենց այն ընկերությանը, որը «ՌԱՕ ԵԷՍ»-ի անունից գնել էր «ՀԷՑ»-ի բաժնետոմսերը «կառավարելու եւ շահույթը տնօրինելու» իրավունքը: Հիմա արդեն գործարքը ձեւակերպելը ընդամենը տեխնիկայի հարց է. «Հարցը քննարկվելու է կառավարության նիստում»,- երեկ մեր հարցին ի պատասխան ասաց ՀՀ էներգետիկայի նախարար Արմեն Մովսիսյանը: Ըստ վերջինիս, մեծ է հավանականությունը, որ հարցը քննարկվի արդեն առաջիկա հինգշաբթի` կառավարության հերթական նիստում: Իսկ ինչպիսի՞ տրամադրվածություններ կան կառավարությունում` համաձայնություն տա՞լ, թե՞ չտալ:

«Պետք է պրագմատիկ` սառը դատողությամբ նայել խնդրին ու որոշել, թե որն է ճիշտը. լավ կողմերը, վատ կողմերը դնել, կշռել, կշռադատել եւ ընդունել համապատասխան որոշում»,- ասում է նախարարը: Լավ, սա կառավարության այլ անդամների մասին: Իսկ ինչպե՞ս է տրամադրված ինքը` նախարարը: Այսինքն՝ եթե այսօր քվեարկելու հարց բարձրանար, ինքը ինչպե՞ս կքվեարկեր` տա՞լ համաձայնություն, թե՞ մերժել: «Պետք է նայել նյութերը, մանրամասն ուսումնասիրել, հետո որոշում կայացնել: Հո նստածդ տեղը առանց ուսումնասիրելու չե՞ս ասում՝ ես կողմ եմ, ես դեմ եմ»,- վրդովվեց նախարարը: Չէ, իհարկե, տեսականորեն այդպես էլ պետք է լիներ` կառավարությունը պետք է հավաքվեր, մանրամասն քննարկեր խնդիրը, դիմեր փորձագետների, ծանոթանար պոտենցիալ գնորդի հաշվետվություններին, տեսներ, թե արդյոք այդ գնորդը թափանցիկ է ու կանխատեսելի, ինչո՞ւ է այդ գնորդը սկզբում գնել  կառավարման իրավունքը եւ կարճ ժամանակ անց, առանց այդ կառավարման պտուղները ըմբոշխնելու «ՀԷՑ»-ը ի սեփականություն ձեռք բերելու հայտ ներկայացրել:

Գուցե այստեղ ինչ-որ բան այնպես չէ, գուցե ռուսական ընկերությանը ոչ թե բիզնեսն է հետաքրքրում, այլ ավելի շատ քաղաքականությունը: Գուցե այս ամենի տակ կան ինչ-որ մութ նպատակներ եւ այլն: Բայց սա միայն տեսականորեն: Գործնականում որեւէ քննարկում, որպես այդպիսին չի էլ լինելու` հարցը դնելու են կառավարության նիստին քննարկման, մի քանի րոպեում որոշումը կայացնեն: Ի տարբերություն նախարարի, «Միդլենդ ռեսուրսեզի» եւ «ՌԱՕ ԵԷՍ»-ի հայաստանյան գործարքներին շատ թե քիչ տեղյակ յուրաքանչյուր անձ իր ողջ ունեցվածքի վրա կարող է գրազ գալ, որ կառավարությունը տալու է իր համաձայնությունը: Կառավարությունը համաձայնությունը կտա այն պարզ պատճառով, որ ՀՀ իշխանությունները, ի դեմս անձամբ Ռոբերտ Քոչարյանի, շատ վաղուց արդեն որոշում կայացրել են, որ մեր «ՀԷՑ»-ի տերը լինելու է «ՌԱՕ ԵԷՍ»-ը:

Որոշումը կայացրել են, որովհետեւ Հայաստանը Ռուսաստանի ֆորպոստն է եւ ֆորպոստի խոշորագույն ձեռնարկությունը, որից օգտվում են ֆորպոստի բոլոր բնակիչները, չի կարող լինել որեւէ ուրիշի սեփականությունը: Իսկ մնացածը արդեն ձեւականություն է: Բայց այսպիսի ձեւականությունների դիմելը մեր կառավարության համար անհրաժեշտ է: Սրանով պետք է թոզ փչել Համաշխարհային բանկի աչքերին: Վերջինս, ըստ ամենայնի, արդեն կորցրել է գործարքի դեմն առնելու բոլոր հնարավորությունները: ՀԲ-ին ՀՀ կառավարությունը խնդիրը այնպես է ներկայացնելու, թե ոչ մի կերպ չի կարող մերժել եւ պարզապես ստիպված է համաձայնություն տալ, քանի որ «Միդլենդ ռեսուրսեզը» արդեն 73 մլն դոլար ստացել է կառավարման իրավունքը վարձակալության հանձնելու դիմաց:

Ի դեպ, ՀՀ էներգետիկայի նախարար Ա.Մովսիսյանը եւ ՀՀ հանրային ծառայությունները կարգավորող հանձնաժողովի նախագահի տեղակալ Ն.Գրիգորյանը հայտնեցին, որ «Միդլենդ ռեսուրսեզին» ուղարկած հարցումներին ի պատասխան ստացված գրություններում որեւէ խոսք չկա 73 մլն դոլար վճարելու կամ ստանալու մասին: Ըստ այդմ, ուղարկված պատասխանում ընդամենը նշված է, թե «Միդլենդ ռեսուրսեզն» ու «ՌԱՕ ԵԷՍ»-ը իրար հետ հուշագիր են ստորագրել, իրենց հետագա անելիքների մասին եւ ընդամենը: Տրամաբանությամբ, «ՌԱՕ ԵԷՍ»-ի պաշտոնական հաշվետվության մեջ զետեղված 73 մլն դոլար վճարելու փաստը եւ «Միդլենդ ռեսուրսեզի» ուղարկած պաշտոնական պատասխանում 73 մլն դոլար ստանալու փաստի բացակայությունը արդեն իսկ կարող է հիմք ծառայել կառավարության համար կտրականապես մերժում տալու համար: Բայց պետք է հաշվի առնել, թե ինչ կառավարության մասին է խոսքը: Մի խոսքով, շատ շուտով մենք ականատես կլինենք «ՀԷՑ»-ի սեփականատիրոջ փոփոխությանը:

Հայկ Գեւորգյան