Հանրաքվեի մասին. եւ նախարարները կդառնան քարոզիչներ

Տպագրվել է «Հայկական Ժամանակ» օրաթերթի՝ 2005 թվականի սեպտեմբերի 28-ի համարում

ԱԺ պատգամավորների նախաձեռնությամբ երեկ գումարված արտահերթ նիստի օրակարգում երկու հարց էր՝ կոալիցիայի հեղինակած սահմանադրական փոփոխությունների երրորդ ընթերցումն ու «Հանրաքվեի մասին» օրենքում փոփոխություններ եւ լրացումներ կատարելու օրենքի նախագիծը։ Մինչեւ նախագծերի քննարկումներին անցնելը, «Արդարություն» խմբակցության քարտուղար Վիկտոր Դալլաքյանն առաջարկեց քվեարկությամբ որոշում ընդունել եւ նիստը կա՛մ ուղիղ եթերով հեռարձակել, կա՛մ այն տեսագրել եւ Հանրային հեռուստատեսությամբ հեռարձակել հարմար պահի։ Առաջարկը դրվեց քվեարկության եւ ստացավ ընդամենը 21 կողմ ձայն։ Նիստն ուղիղ հեռարձակելուն կողմ էին ընդդիմադիր խմբակցություններն ու «Ժողպատգամավոր» խումբը։

Ժողովրդավարական արժեքների եւ մարդու բոլոր ազատությունների խոսափող ՄԱԿ պատգամավորական խմբակցությունն այդպես էլ չկողմնորոշվեց, թե որ տարբերակն է հոգեպես առավել ազնիվ՝ չջղայնացնե՞լ կոալիցիային, թե՞ շարունակել հավատարիմ մնալ սեփական բուկլետներում գրված առաջնորդողներին, ուստի այդ դիլեման ՄԱԿ-ը լուծեց ընդհանրապես չմասնակցելով քվեարկությանը։ Ու չնայած այս օրենքում փոփոխությունն ուղղակիորեն կապված է սահմանադրական հանրաքվեի հետ, սակայն սահմանադրական փոփոխությունների նախագծի հեղինակ կոալիցիայից նիստերի դահլիճում հիմնականում ՕԵԿ պատգամավորներն էին: ՀՀԿ պատգամավորները համբերատար ննջում էին միջանցքի բազմոցների վրա, մինչեւ կհնչեր քվեարկության գնալու Գալուստ Սահակյանի հրահանգը։

Այսպիսով, բացի Հանրաքվեի մասին օրենքը վերջերս լրամշակված ԸՕ-ի դրույթներին համապատասխանեցնելուց, խորհրդարանական մեծամասնությունն օրենքում առաջարկել է մի քանի փոփոխություն, որոնք, ըստ պատգամավոր Վիկտոր Դալլաքյանի, արվում են ապագա հանրաքվեի ընթացքում ընտրակեղծիքներն օրենքի անունից կատարելու համար։  Մասնավորապես, օրենքի հոդված 20-ում, որտեղ արձանագրված է, որ քարոզչություն չեն կարող կատարել պետական եւ տեղական ինքնակառավարման մարմինները, ինչպես նաեւ դրանց  աշխատակիցներն իրենց աշխատանքային պարտականությունները կատարելիս, ավելացվել է՝ բացառությամբ քաղաքական եւ հայեցողական պաշտոններ զբաղեցնողների։

Այսինքն, քաղաքական պաշտոններ զբաղեցնող մեր բոլոր նախարարներն ու հայեցողական պաշտոններ զբաղեցնող նրանց բոլոր տեղակալներն այն պահից, երբ կհայտարարվի սահմանադրական փոփոխությունների քարոզարշավի փուլը, կարող են թողնել իրենց անմիջական պարտականություններն ու յուրաքանչյուրն իր համակարգում եւ դրանից դուրս զբաղվել քարոզչությամբ: Եւ երբ ընդդիմությունը կոալիցիային առաջարկեց հանել այդ դրույթը, դրան հետեւեց Գալուստ Սահակյանի «հզոր» հակափաստարկը. «Բայց կարող է որեւէ նախարարի, իր աշխատանքային պարտականությունը կատարելու ընթացքում, մի լրագրող հանրաքվեի մասին հարց տա: Ի՞նչ է, մարդը չպատասխանի՞»,- իր ելույթում նշեց ՀՀԿ խմբակցության ղեկավարը, եւ այս ջախջախիչ հակափաստարկից հետո դրույթը մնաց անփոփոխ:

Դրանից բացի, առաջարկվում է օրենքով սահմանել, որ ընտրատեղամասերում կարող են օգտագործվել մեկից ավելի քվեատուփեր։ Լրացուցիչ քվեատուփերի անհրաժեշտությունը կոալիցիայի ներկայացուցիչ Հրայր Կարապետյանը բացատրեց նրանով, որ կարող է հանկարծ մեկ քվեատուփը լցվի. «Որ բերեք ու լցոնեք, պարզ է, որ կլցվի։ Մի՛ լցոնեք, եւ չի լցվի։ Այդ ինչպե՞ս եղավ, որ նախագահական կամ խորհրդարանական ընտրությունների ժամանակ, երբ թեկնածուները բազմաթիվ էին, ինչքան էլ լցոնեցիք՝ չլցվեց, հիմա, երբ հանրաքվեի է դրվելու սահմանադրության ընդամենը մեկ նախագիծը, հանկարծ կարող է մեկ քվեատուփը հերիք չանել»,- կոալիցիային հարցրեց Վիկտոր Դալլաքյանն ու պատասխան չստացավ։

Մերժվեց նաեւ ընդդիմության առաջարկը՝ Հանրաքվեի մասին օրենքում սահմանել, որ 200 հազար ստորագրության դեպքում ժողովուրդն իրավունք է ստանում ցանկացած հարց դնել հանրաքվեի: ՀՅԴ ներկայացուցիչ Հրայր Կարապետյանը, որը ներկայացնում էր նախագծի փոփոխությունները, այդ առաջարկը համարեց անընդունելի եւ հիշեցրեց, որ երբ 95-ին Դաշնակցությունն ուզում էր այն ժամանակվա Սահմանադրության մեջ ամրագրել այդ դրույթը, դահլիճում այսօր նստածներից շատերը դեմ էին: «Մինչդեռ, եթե թողնեին՝ այդ ժամանակ մենք մեկ միլիոն ստորագրություն կհավաքեինք նախկին իշխանությունների դեմ»,- անցյալի մուռը հանեց Հրայր Կարապետյանը:

Ինչ վերաբերում է հիմնական պահանջին, որը հնչեց բոլոր ընդդիմադիրների ելույթում՝ երկու տարի անց վերջապես կատարել 2003-ի ապրիլի 19-ի ՍԴ որոշումը եւ փոփոխություն կատարելով «Հանրաքվեի մասին» օրենքում անցկացնել վստահության հանրաքվե, ապա կոալիցիայի ներկայացուցիչներն անգամ հարկ չհամարեցին պատասխանել այդ առաջարկին՝ այն համարելով վաղեմության ժամկետը կորցրած: 77 կողմ, 0 դեմ եւ 0 ձեռնպահ ձայնով «Հանրաքվեի մասին» օրենքում առաջարկվող այս փոփոխություններն ընդունվեցին, եւ եթե երկրորդ ու երրորդ ընթերցմամբ եւս դրանք հաստատվեն, ապա, ինչպես հայտարարեց Վիկտոր Դալլաքյանը՝ առաջիկա սահմանադրական հանրաքվեի ընթացքում կապահովեն օրենքի անունից կատարվող բոլոր ընտրակեղծիքները:

Նաիրա Զոհրաբյան