Նախանախընտրական. երկնիշ աճի ձգտելիս

Տպագրվել է «Հայկական Ժամանակ» օրաթերթի՝ 2005 թվականի հոկտեմբերի 25-ի համարում

Երրորդ եռամսյակի ավարտից մոտ մեկ ամիս անց Երեւանի քաղաքապետ Երվանդ Զախարյանը երեկ որոշել էր ամփոփել մայրաքաղաքում կատարված աշխատանքները եւ մամուլի ասուլիս էր հրավիրել: Սա ուշագրավ է նրանով, որ որեւէ ժամանակահատված ամփոփելու համար քաղաքապետը սովորաբար լրագրողների հետ հանդիպում էր այդ ժամանակահատվածի ավարտից մի 15-17 օր անց: Ինչ խոսք, միշտ էլ քաղաքապետը մի առանձնակի ջանասիրությամբ գովել է իր գործունեությունը, զեկուցել գերակատարումների մասին, տոկոսներ ասել, բայց նրա երեկվա ասուլիսից մի տեսակ նախընտրական ելույթի հոտ էր գալիս: Իհարկե, Երեւանի քաղաքապետի պաշտոնը նշանակովի է, բայց եթե սահմանադրական բարեփոխումների փաթեթը հանրաքվեով անցկացնեն, այդ պաշտոնը կդառնա ընտրովի, կամ եթե ավելի ճիշտ բնորոշենք, իբր թե ընտրովի:

Ու եթե այդ ենթատեքստում նայենք երեկվա ասուլիսը, ապա Զախարյանի ելույթներում կգտնենք ինքնաքարոզչության տարրեր: Բերենք մի օրինակ: Երեկ Զախարյանը անդրադարձավ մայրաքաղաքում իրացման աշխատանքներին, նշեց, որ շուտով կսկսվեն «Ֆիրդուսնոցի» իրացման աշխատանքները, հաջորդ տարի` Կոնդում, «Գրիգոր Լուսավորիչ» եկեղեցու հարող տարածքում եւ այլուր: Այս մասին քաղաքապետը էլի է խոսել: Բայց մի ուշագրավ դետալ. անցած 4 տարիների ընթացքում իրացման գոտիներում քաղաքացիների գույքի փոխհատուցման մոտ 1200 պայմանագրեր են կնքվել, եւ նրանցից միայն 25 քաղաքացիներ են դժգոհություն արտահայտել: Խոսքը վերաբերում է, օրինակ, Արամի եւ Բուզանդի փողոցների բնակիչների հետ ունեցած հայտնի իրադարձություններին: Եւ ահա այս ֆոնին քաղաքապետը ասում է.

«Այսուհետ մենք պետք է կարողանանք աշխատանքները կազմակերպել այնպես, որ հետագայում իրացման տարածքներում նման դժգոհություններ, նման բողոքներ չլինեն: Մենք պետք է կարողանանք  այդ քաղաքացիների հարցերին համապատասխան լուծումներ տալ»: Պետք է նկատել, որ սա բավական լուրջ վրիպակ է: Նշանակում է եղել է տարբերակ այնպես անելու, որ իրենց տներից ուժով վտարվող մարդկանց մոտ դժգոհություններ չառաջանային, այսինքն՝ նրանց գույքի դիմաց փոխհատուցումը լիներ համարժեք: Իսկ սա էլ նշանակում է, որ փոխհատուցումը համարժեք չի եղել, եւ հենց այդ վիճակը չկրկնելու մասին է խոսում քաղաքապետը:

«Սա մեր ցանկությունն է, եւ մենք պետք է այդ ուղղությամբ աշխատենք, որպեսզի անգամ մեկ քաղաքացի դժգոհ չլինի, անգամ մեկ քաղաքացի բողոքող չլինի իրացման աշխատանքներից եւ փոխհատուցման առաջարկություններից»,- երեկ հայտարարեց քաղաքապետը: Քաղաքապետի նման «բարիացումը» առավել ուշագրավ կդառնա, եթե նշենք, որ ընդամենը մեկուկես ամիս առաջ` սեպտեմբերի 9-ին հրավիրած ասուլիսում նույն Երվանդ Զախարյանը անուն առ անուն թվարկում էր փոխհատուցումից դժգոհ քաղաքացիների անունները, նշում նրանց տների ընդհանուր մակերեսը, նրանց առաջարկված փոխհատուցումը եւ այդ քաղաքացիների պահանջած փոխհատուցումները: Սա անում էր ցույց տալու համար, թե որքան բարեհաճ են իշխանությունները եւ որքան անարդարացի՝ դժգոհողները:

Թե ինչպես են հետագայում իրականացնելու այդ աշխատանքները, որ դժգոհողներ չլինեն, ճիշտն ասած, անհասկանալի է: Կարելի է պնդել, որ նման մեխանիզմներ չկան, եւ սեփականությունից ոչ իր կամքով զրկվող քաղաքացիների շրջանում լիակատար փոխհամաձայնություն ձեռք բերելը անհնար է: Կարելի է չկասկածել, որ Զախարյանն էլ է սա քաջ գիտակցում, բայց ինչո՞ւ է նա նման հայտարարություններ անում: Նման անիրատեսական հայտարարություններ սովորաբար անում են նախընտրական շրջանում: Սակայն պետք է նկատել, որ Զախարյանի այս հայտարարությունները ուղղված են իր ընտրողներին: Ամբողջ խնդիրն այն է, թե սահմանադրական բարեփոխումները ընդունվելու պարագայում ով է ընտրելու քաղաքապետին:

Իշխանությունները, ինչպես հայտնի է, սահմանադրական բարեփոխումների փաթեթում ամրագրելով Երեւանի քաղաքապետի ընտրովիության դրույթը, այնուամենայնիվ, չեն սահմանել, որ դա լինելու է ուղղակի: Եւ արդեն իսկ կասկած չի հարուցում, որ փոփոխությունները հանրաքվեով ընդունվելու դեպքում ընտրությունները կլինեն ոչ ուղղակի, այսինքն՝ Երեւանի քաղաքապետին կընտրի ավագանին եւ ոչ թե երեւանցիները: Այնպես որ, Զախարյանը իզուր ջանքեր է թափում: Նա իր ինքնաքարոզչությունը պետք է անի ոչ թե երեւանցիների առաջ, այլ նրա, ով որոշելու է թե ով է լինելու Երեւանի քաղաքապետ: Տվյալ դեպքում դա, ինչպես եղել է մինչ այժմ, փոփոխություններն ընդունվելու պարագայում էլ լինելու է Ռոբերտ Քոչարյանը:

Այսինքն՝ պրն Զախարյանի կարիերայում որեւէ բան չի փոխվի, եթե սահմանադրական բարեփոխումներն ընդունվեն: Սա է պատճառը, որ երեկ նա մի լավ քարոզեց այդ փոփոխությունները. «Որեւէ հիմք ես չեմ տեսնում Սահմանադրությանը «ոչ» ասելու համար: Քաղաքային իշխանությունները, համայնքները, անձամբ ես ամեն ինչ անելու ենք, որպեսզի Սահմանադրության փոփոխություններին երեւանցիները եւ բոլորս ասենք «այո»»: Ինչ վերաբերում է առաջին 9 ամիսների արդյունքներին, ապա դրանք, թվերով արտահայտված, ուղղակի փայլուն են: 2005թ-ին նախատեսված է եղել մայրաքաղաքում իրականացնել 44 միլիարդ 93 մլն դրամի աշխատանք, բայց արդեն կատարվել է 46 մլրդ 661 մլն-ի: Իսկ ծրագիրը գերակատարվել է 5.8%-ով:

Սա, իհարկե, քիչ է մեր տնտեսական երկնիշ աճից, բայց մինչեւ տարեվերջ դեռ ժամանակ կա, եւ քաղաքապետին թերեւս կհաջողվի անցնել երկնիշի սահմանը: Սա է մեր այսօրվա հրամայականը` կատարել եւ գերակատարել, հասնել եւ անցնել, զեկուցել հարվածային աշխատանքի մասին եւ այլն: Բայց այդ գերակատարումների արդյունքում մեր քաղաքը չի դարձել ավելի մաքուր, տրանսպորտով երթեւեկելը չի դարձել ավելի հարմարավետ, այգիների կառուցապատումները ու ծառահատումները չեն դադարել, եւ երեւանցիները չեն դարձել ավելի բարի: Բայց դա երկրորդական է` կարեւորը տոկոսներն են` երկնիշ արտահայտությամբ:

Հայկ Գեւորգյան