Իրենց ուղղակի պետք է ինչ-որ ժամանակ տրվի՝ առանց երթեւեկելու իրավունքի փոխելու ղեկը. փորձագետ

Արդեն տեւական ժամանակ է՝ աջ ղեկով ավտոմեքենաներ ներկրողները տարբեր բողոքի ակցիաներ են իրականացնում թե՛ տրանսպորտի նախարարության դիմաց, թե՛ կառավարության դիմաց եւ թե անգամ Բագրատաշենի անցակետում` պահանջելով չեղյալ հայտարարել աջ ղեկով ավտոմեքենաները Հայաստան ներկրելու արգելքը: Վերջին շրջանում ՀՀ տրանսպորտի, կապի եւ տեղեկատվական տեխնոլոգիաների նախարարության նախաձեռնությամբ հաճախակի հանրային քննարկումներ են տեղի ունենում սույն խնդրով:

Բողոքողները նշում են, որ մի քանի հազարի հասնող աջ ղեկով ավտոմեքենաներ կան Վրաստանում, որոնք պետք է հոկտեմբերի 1-ից հետո մտնեին Հայաստան: Սակայն նրանք իրազեկված չեն եղել, որ անցյալում ընդունած արգելքն անժամկետ է եղել եւ գործողության հստակ ժամկետներ չեն սահմանել։ Այսինքն, ապրիլի 1-ից մինչեւ հոկտեմբերի 1-ը աջ ղեկով ավտոմեքենաների ներկրումն արգելելը չի նշանակում, որ հոկտեմբերի 1-ից հետո հնարավոր է աջ ղեկով մեքենա ներկրել:

«Գնալով ինչքան հին մեքենա կա ներմուծվում է Հայաստան եւ մոտ ապագայում Հայաստանը դառնալու է գերեզման մեքենաների համար»,- այս մասին մեր զրույցում ասաց Ճանապարհային անվտանգության ազգային խորհուրդ (ՃԱԱԽ) ՀԿ-ի գործադիր տնօրեն Պողոս Շահինյանը:

- Պարոն Շահինյան, դուք, որպես փորձագետ, ի՞նչ կարծիք ունեք աջ ղեկով մեքենաների մասին: Դրանք պե՞տք է Հայաստանում լինեն, թե՝ ոչ: Վերջերս շատ են բողոքները, մի շարք մարդիկ պնդում են, որ պետք է նորից թույլատրվի աջ ղեկով մեքենաների ներկրումը, տրանսպորտի նախարարությունը հակառակ տեսակետն ունի, ո՞րն է ձեր մոտեցումը այս հարցի վերաբերյալ:

- Միանշանակ ես դեմ եմ, որպեսզի աջ ղեկով մեքենաները երթեւեկության մասնիկ կազմեն երկրում: Բայց մենք, իհարկե, պետք է հաշվի առնենք, որ մինչեւ այդ եղել է, մարդիկ ներմուծել են, եւ մենք չենք կարող ասել՝ մի վարեք: Այսինքն, այն քանակը, որ արդեն իսկ կա Հայաստանում, դրանք վարում են: Կարծում եմ՝ մեծ մասն էլ, ովքեր սոցիալական խնդիր չունեն, ղեկը փոխում են, որովհետեւ ավելի հարմար է ձախ ղեկով վարելը:

Ինչ վերաբերում է վերջին իրադարձություններին, ինձ թվում է, որ օրենքի չիմացությունը չպետք է ազատի պատասխանտվությունից: Եւ այն, որ մեջբերում են, թե տեղյակ չէին, չգիտեին եւ շարունակում են ներմուծել, դա կարծում եմ՝ պետք է բացառվի: Որովհետեւ դա շատ վատ նախադեպ է, ցանկացած մնացած բոլոր հարցերում մարդիկ կարող են ասել՝ դե մենք էլ տեղյակ չէինք: Բայց այստեղ մենք պետք է հաշվի առնենք նաեւ այն քաղաքացիների վիճակը, ովքեր արդեն այդ իրավիճակի մեջ են: Մենք չենք կարող թողնել մեր քաղաքացիներին սահմանի վրա, պետք է լուծում տալ: Բայց ես եւս կարծում եմ, որ լուծումը պետք է լինի այն, որ իրենք իրավունք չունենան երթեւեկելու աջ ղեկով: Մենք պետք է հարգենք օրենքը: Իրենց ուղղակի պետք է ինչ-որ ժամանակ տրվի՝ առանց երթեւեկելու իրավունքի փոխելու ղեկը:

Եթե կան որոշակի սոցիալական խնդիրներ մարդկանց մոտ, այսինքն գումար չկա, որպեսզի փոխեն, կարծում եմ՝ կառավարության հետ զուգահեռ կարող են գտնել որոշակի լուծումներ, որպեսզի ցածր տոկոսով վարկավորում տան տեղափոխելու համար:

- Մեզ շատ մարդիկ են դիմում, ովքեր աջ ղեկով մեքենա են ներկրում կամ աջ ղեկով մեքենա են վարում: Նրանք նշում են, որ աջից ձախ տեղափոխած ղեկով վարելը ավելի վտանգավոր է, քան հենց աջ ղեկով վարելը: Ի՞նչ կարծիք ունեք այս տեսակետի մասին:

- Ի սկզբանե երկու համեմատությունն էլ սխալ է: Վատի վատը չպիտի ընտրենք: Եթե արդեն իսկ ներմուծված են, չեմ կարծում, թե ինչ-որ վտանգավոր բան կա, որովհետեւ մեքենաները գործարանային պայմաններում նախատեսված են երկու շուկայի համար՝ ե՛ւ աջակողմյան երթեւեկության ե՛ւ ձախակողմյան: Վերջին փուլում ուղղակի կահավորվում են կամ ձախ կամ աջ: Կան, իհարկե, մեքենաներ, որոնք ներքին շուկայի համար են արտադրվում, օրինակ ճապոնական շատ մեքենաներ:

Այսօր նշում են, որ ավելի էժան է աջ ղեկ մեքենա ձեռք բերելը: Եթե կա սոցիալական խնդիր, դրան կան այլ լուծումներ: Ինչո՞ւ է Հայաստանում մաքսազերծումը ավելի թանկ, քան Վրաստանում: Մենք չունենք մեքենաշինություն: Այն երկիրը, որը թանկացնում է, նրանք ունեն մեքենաշինության տեղական արտադրանություն եւ բնականաբար առաջ են տանում այն գաղափարը, որ տեղական շուկայում պետք է տեղական մեքենա վաճառվի: Ինչո՞վ է վրացին կամ ադրբեջանցին մեզանից ավելի լավը:

Եթե օրինակ քաղաքացին ունի 10 հազար դոլարին համարժեք դրամ եւ ուզում է մեքենա ձեռք բերել, նա գնում է 5 տարով ավելի հին մեքենա, քան նույն գումարով վրացին է ձեռք բերում: Եւ դրանով մենք վտանգում ենք մեր երթեւեկությունը: Ցուցանիշներն էլ վթարների քանակի եւ մահացության աճի, ցավոք սրտի, մեզ մոտ տխուր են: Մենք, որպես ՀԿ, նախաձեռնելու ենք մաքսային օրենսգրքի փոփոխությունների հետ կապված քննարկում: Որ մաքսազերծվի մեքենան ոչ թե իր արժեքից ելնելով, այլ իր հզորությամբ: Գնալով ինչքան հին մեքենա կա, ներմուծվում է Հայաստան, եւ մոտ ապագայում Հայաստանը դառնալու է գերեզման մեքենաների համար:

- Ղեկային համակարգը Հայաստանում փոխելու հնարավորություն տալու տարբերակը, ըստ ձեզ, տրամաբանակա՞ն է, թե օրենսդրական հակասություններ կան:

- Օրենսդրական հակասություն ես չեմ տեսնում այդտեղ: Այստեղ օրենսդրական հակասությունը միայն այն է, որ մեքենան արգելված է ներմուծելը, բայց պետք է ներմուծվի: Բայց կարող են ժամանակավոր ներմուծում կազմակերպել, չմաքսազերծել, ինչ-որ ժամանակ տալ, որպեսզի փոխվի ղեկային համակարգը: Օրենքի որեւէ լուրջ խախտում այստեղ ես չեմ տեսնում: Բայց դա եւս ժամանակավոր լուծում է:

- Որպես փորձագետ, ով տիրապետում է նաեւ միջազգային փորձին, կխնդրեի նշեք, թե այլ երկրներում, որտեղ արգելվել է աջ ղեկը, ինչպե՞ս է արձագանքել հանրությունը:

- Ցանկացած երկրում օրենքը ունի մի ուժ, հետադարձի ուժ չկա: Հիմնականում բոլոր երկրներում նման մոտեցում չկա, ես չեմ տեսել: Բելառուսի օրինակը բերեմ` այնտեղ էլ այն մեքենաները, որ վարում էին, դեռ վարում են եւ նրանք բացի վարելուց, իրավունք ունեն նաեւ շուկայում վերավաճառել այդ մեքենան:

- Ի՞նչ վտանգ է իրենից ներկայացնում աջ ղեկով ավտոմեքենան ուղեւորների համար։

- Ցանկացած մարդ իր օրինակի վրա կարող է զգալ։ Եթե մարդը ձախակողմյան մեքենայի հետեւում է նստած, միշտ վարորդը ասում է՝ այս կողմից դուռը մի բացեք, կամ եթե բացում եք, մի վայրկյան սպասեք, նոր բացեք։ Հայելու մեջ տեսնելով, նա տեսնում է երթեւեկությունը։

Հիմա պատկերացրեք ղեկը աջ, վարորդը աջ կողմում է։ Բացի հետեւի ուղեւորից նա նաեւ ունի ուղեւոր դիմացը եւ նա չի կարող անընդհատ զգուշացնել։ Իսկ դիմացը նստած ուղեւորը անզգույշ է լինում, նա ուղղակի բացում է դուռը եւ դա արդեն կարեւորագույն վտանգներից է։ Մեր ճանապարհները աջակողմյան են, կահավորված չեն ձախակողմյանի համար։ Եթե ժողովուրդը ասում է՝ մենք պետք է փոխենք, ես դեմ չեմ, որ մենք դառնանք Անգլիա։

- Խնդրի լուծման ձեր տարբերակը փաստորեն այսպիսին է՝ աջ ղեկով մեքենաների ներկրումը արգելվի, իսկ եղածները փոխվեն ձա՞խ։

- Ովքեր եղել են, մինչեւ օրենքի ուժի մեջ մտնելը դրանք կարող են լինել, որովհետեւ օրենքը հետադարձ ուժ չունի։

- Օրինակ ես ներկրող եմ, տեսնում եմ, որ Հայաստանում մինչ այժմ հնարավոր է եղել աջակողմյան ղեկային համակարգով մեքենա ներկրել։ Ասում եմ՝ մինչ այժմ այս օրենսդրական խնդիրը չի կարգավորվել, հիմա ինչո՞ւ եք կարգավորում, որ ես չկարողանա՞մ մեքենա ներկրել։ Սա ի՞նչ խտրականություն է։

- Շատ լավ հարց տվեցիք։ Ես այդ հարցը երեկ էլ եմ բարձրացրել նիստի ժամանակ։ Կա սոցիալական հավասարության խնդիր։ Ես, դուք, ցանկացած մարդ ուզում ենք ներկրել աջ ղեկ մեքենա։ Ես, իմանալով օրենքը, չեմ ներկրել մեքենա, իսկ հիմա մարդիկ չիմանալով օրենքը, կամ իմանալով, բայց չենթարկվելով՝ ներմուծել են եւ հիմա իրենք իրավունք ունեն դա բերել երկիր եւ փող աշխատել՝ վերավաճառել։ Այստեղ շատ դժվար է պատասխան գտնել, դա նախադեպային կարող է լինել շատ այլ հարցերում։

- Արգելքի համար կար նշված այսպիսի ամսաթիվ՝ ապրիլի 1-ից մինչ հոկտեմբերի 1-ը։ Սա ինչ-որ տեղ մարդկանց չի՞ շեղել։

- Մի կողմից ես համաձայն եմ, մեզ մոտ բավականին լուրջ բացթողումներ կան իրազեկության մեջ։ Հապշտապ օրենքները ընդունվում էին, մեխանիզմներն էին ընդունվում, շատ դեպքերում քննարկում չէր ծավալվում դրա շուրջ։ Այո իրազեկության տեսակետից շատ վատ է, նամանավանդ մեքենա ներկրելու ժամանակ։ Եթե ուզում ես մեքենա բերես, ինչքան մաքսային տուրք պետք է վճարես, ոչ ոք չգիտեր։ Որովհետեւ այդ շուկան կարգավորված չէր։ Բայց, եթե ես պատրաստվում եմ դրսից մեքենա բերել, ես պիտի հետաքրքրվեմ, թե որտեղ է գալու, ինչ փաստաթղթեր են պետք եւ բնականաբար հետաքրքրվելու ընթացքում ես կպարզեմ, որ անհնար է դա բերելը, որովհետեւ օրենքը թույլ չի տալիս։ Ես չեմ կարող հավատալ մի մարդու, որը ուղղակի մտել է ինտերնետ, տեսել է աուկցիոն եւ ասել է՝ փողը փոխանցեմ, գնեմ։ Չի կարող այդպիսի բան լինել։