Գլխավոր հատակագիծ. ամեն հայի հույսի տուն...

Տպագրվել է «Հայկական Ժամանակ» օրաթերթի՝ 2005 թվականի դեկտեմբերի 16-ի համարում

Երեկ ՀՀ կառավարությունը հաստատեց Երեւանի գլխավոր հատակագիծը: Սրանով հատակագծաստեղծման գործընթացը, որի բացակայությամբ պայմանավորում էին քաղաքի բոլոր դժբախտությունները, ավարտված է: Այդպե՞ս է դա, թե՞ ոչ: Այս հարցին պատասխանելու համար ամենեւին էլ պետք չէ ապագան կանխագուշակելու գերմարդկային ունակություններ ունենալ կամ լինել աշխարհի ամենալավ մասնագետը այս ոլորտում: Դրա համար պետք է մի քիչ հոտառություն ունենալ եւ նայել, թե ինչ է կատարվում Երեւանում այսօր, ինչ է կատարվել երեկ, եւ կարելի է սխալվելու փոքր հավանականությամբ ասել, որ հատակագիծը կազմվել է ոչ թե իրականացման համար, այլ կազմվել է բոլորին ցույց տալու համար, որ Երեւանը հատակագիծ ունի եւ ընդամենը: Իսկ հատակագիծը ամբողջությամբ իրականություն չի դառնա:

Ի՞նչն է հիմք տալիս նման պնդումների համար: Նախ սկսենք անցյալից: Երեւանի որեւէ հատակագիծ, որը կազմված է եղել մինչ այս, կյանքի չի կոչվել ամբողջությամբ: Ընթացքում դրանք այնպիսի փոփոխություններ են կրել, որ հատակագիծ, որպես այդպիսին, չի էլ մնացել: Վերջինը հաստատվել է 1971 թվականին եւ ի՞նչ: «1971թ. նախագիծը իրականացվելու էր մինչեւ 2000 թվականը՝ 1 մլն 100 հազար բնակչության համար: Սակայն 80-ական թվականների կեսերին այդ գլխավոր հատակագիծը իրեն սպառել էր որոշ դրույթներով: Երեւանը ուներ արդեն 1 մլն 250 հազար բնակչություն, հետ էր մնացել ինժեներական ենթակառուցվածքների ցանցը, առաջ էր ընթացել բնակարանային շինարարությունը՝ հաշվի չառնելով սպասարկման օբյեկտների առկայությունը, ճանապարհային ցանցը...:

Դրանով նախատեսված էին բավական մեծ քանակությամբ արագընթաց ճանապարհներ քաղաքի տարածքում: Վերլուծության արդյունքում պարզվել է, որ ոչ մի գծամետր արագընթաց ճանապարհ չի իրականացվել»,- երեկ ասում էր հատակագծի կազմման աշխատանքներին ամենաակտիվ մասնակցություն ցուցաբերած «Երեւաննախագիծ» ինստիտուտի ղեկավար Գ.Մուշեղյանը, որը կառավարության նիստից հետո հանդիպեց լրագրողների հետ: Սա է եղել մեր նախորդ հատակագծի ճակատագիրը: Ի՞նչ է կատարվում այսօր: Այսօր ոչինչ չի կատարվում, բացի նրանից, որ մայրաքաղաքի կենտրոնում 16-18 հարկանի «բոնբոներկաների» նման շենքեր են կառուցվում, եւ կենտրոնը վերածվում է մի արվարձանային բնակելի զանգվածի: Ի՞նչ խնդիրներ են լուծվում այդ բարձրահարկ շինարարությամբ` բնակարանայի՞ն, գործող ենթակառուցվածքների արդյունավետության բարձրացմա՞ն, թե՞ որեւէ այլ խնդիր:

Այս հարցը երեկ մի քանի անգամ, նույնիսկ կոնկրետ օրինակներ բերելով՝ ուղղեցինք թե՛ պրն Մուշեղյանին եւ թե՛ ասուլիսին ներկա Երեւանի գլխավոր ճարտարապետ Սամվել Դանիելյանին: Որեւէ հստակ պատասխան այդպես էլ չհնչեց: Սա էլ այսօր: Իսկ ի՞նչ է լինելու վաղը: Երեկ պրն Մուշեղյանը ցույց էր տալիս Երեւանի գերծանրաբեռնված ճանապարհներն ու ասում, թե դրանք բեռնաթափելու համար պետք է կառուցվեն նոր ճանապարհներ, ցույց էր տալիս, թե դրանք որտեղով են անցնելու եւ այլն: Բայց խնդիրն այն է, որ այդ արդեն այսօր գերբեռնված ճանապարհների երկայնքով նույն քաղաքապետարանը տարբեր տեսակի նոր օբյեկտների եւ բնակելի բարձրահարկների թույլտվություններ է տալիս: Այսինքն՝  դրանք ավելի է ծանրաբեռնում, որովհետեւ ցանկացած նոր կառույց ինքնին ենթադրում է, որ դրանց պետք է մեքենաներ մոտենան:

Իսկ այն նախագծերը, ըստ որոնց պետք է նոր ճանապարհներ կառուցվեն, դրանք այսօր արդեն կարելի է դասել գերբեռնվածների շարքում: Խնդիրն այն է, որ չնայած ճանապարհները դեռ չեն կառուցվել, սակայն դրանց եզրերին արդեն կառուցվում են հսկայական բնակելի համալիրներ: Եւ բացի դրանից, այսօր մեր փողոցների գերբեռնվածությունը ավելի շատ պայմանավորված է ոչ թե նրանով, որ երթեւեկությունն է շատ ինտենսիվ, այլ ընդամենը նրանով, որ մեքենաները կայանվելով փակում են այդ ճանապարհների զգալի մասը: Այս խնդրի լուծումներից մեկն էլ ավտոկայանատեղիների կառուցումն է: Բայց Երեւանի կենտրոնում նույնիսկ օրինակի համար ոչ մի քառակուսի մետր նոր ավտոկայանատեղի չի ստեղծվել:

Խոսքը, իհարկե, այն կայանատեղիների մասին չէ, որոնք լինելու են կառուցվող շենքերի նկուղներում եւ այգիների հաշվին: Մի խոսքով, այն հատակագիծը, որը հաստատվեց երեկ, դժբախտաբար իրականություն չի դառնալու: Քանի որ գլխավոր հատակագիծը հաստատել է կառավարությունը, ապա վերջինս էլ կարող է այնտեղ փոփոխություններ կատարել: Այսօր արդեն կարելի է գրազ գալ, որ ընդամենը մի քանի տարի անց կառավարությունը սկսելու է գլխավոր հատակագծում փոփոխությունների մի շքերթ՝ այն հարմարեցնելով այս կամ այն օլիգարխի, պաշտոնյայի կամ սփյուռքահայ ներդրողի ճաշակին ու ցանկություններին:

Հայկ Գեւորգյան