Վտանգավոր զեկույց Հայաստանի համար

Ազգային ժողովի փոխնախագահ, ԵԽԽՎ հայաստանյան պատվիրակության ղեկավար Հերմինե Նաղդալյանը երեկ «ՀԺ»-ի հետ զրույցում մանրամասնել է, թե ինչ հետեւանք կարող է ունենալ «Բռնության աճը Լեռնային Ղարաբաղում եւ Ադրբեջանի մյուս գրավյալ տարածքներում» անվանումով պատրաստվող ԵԽԽՎ զեկույցը:

- Տիկին Նաղդալյան, հայկական պատվիրակությունը ի սկզբանե բոյկոտ հայտարարեց «Բռնության աճը ԼՂ-ում եւ Ադրբեջանի մյուս գրավյալ տարածքներում» անվանումով պատրաստվելիք զեկույցի հեղինակ Ռոբերտ Ուոլթերին եւ մտադրություն չկար նրան ընդունել ՀՀ-ում եւ ԼՂՀ-ում, այնինչ, անցյալ շաբաթ տեղի ունեցած ԵԽԽՎ լիագումար նիստից հետո դուք այստեղ հայտարարեցիք, թե ԼՂ-ն պետք է ներգրավված լինի զեկույցի պատրաստման աշխատանքներում: Ինչպե՞ս հասկանանք սա:

- Իմ արտահայտությունը ԼՂ վերաբերյալ պետք է դիտարկել ոչ թե այս զեկույցի կոնտեքստում, այլ ընդհանրապես ԵԽԽՎ-ի վարած քաղաքականության կոնտեքստում: Երբ ԵԽԽՎ մեր լիդերները ասում են, որ մարդու իրավունքների պաշտպանության, օրենքի գերակայության, ժողովրդավարության իմաստով Եվրոպայի քարտեզի վրա սեւ կետեր չպիտի լինեն, մեր պահանջը ԵԽԽՎ-ից նախեւառաջ այն է, որ ԼՂ-ն պիտի մտնի այդպիսի համագործակցության մեջ, եւ ԵԽԽՎ-ն մինչեւ այսպիսի զեկույց պատրաստելը պիտի փորձի գնալ ուղիղ կոնտակտների: Ճիշտ է, երկիրը ճանաչված չէ, գնում են ՄԽ բանակցությունները, բայց այդտեղ մարդիկ են ապրում, իսկ ԵԽ մանդատը բոլորովին էլ կոնֆլիկտի կարգավորումը չէ: Մենք մերժողական ենք վերաբերվում, ելնելով այն իրավիճակից, որ առկա է ԵԽԽՎ-ում, երբ 10 տարին մեկ ԵԽ-ն անդրադառնում է Ղարաբաղին եւ մի հերթապահ զեկույց գրում: Ես այնտեղ էլ իմ ելույթում ասել եմ, որ մենք շատ լավ գիտենք, թե որն է ԵԽԽՎ մանդատը, շատ լավ գիտենք՝ հայ-ադրբեջանական այս վատ հարաբերությունների արմատը որն է, որտեղից է գալիս, եւ կարգավորումը ինչպես կարող է լինել: Այդ դեպքում ինչի՞ համար է այս կազմակերպությունը դարձել կոնֆրոնտացիայի դաշտ եւ ամեն նստաշրջանի ժամանակ սրացումներ են լինում, տարբեր տեսակի մեղադրանքներ:

- Ինչպե՞ս եք պատկերացնում ԼՂ-ի ուղիղ կոնտակտները ԵԽԽՎ-ի հետ:

- Գոյություն ունեն մեխանիզմներ: ԵԽ-ն բավական լուրջ փորձ ունի այս իմաստով՝ Կոսովոն է անցել այս ճանապարհով եւ համագործակցել մինչեւ ճանաչվելը, Մարոկկոն, Իսրայելը, Պաղեստինը: Չճանաչված պետությունների կամ տարածքների հետ համագործակցության ճանապարհը հարթվել է, որտեղ որպես համագործակցության հիմնաքար դրվել է այդ տարածքում ապրող մարդկանց իրավունքները: Գոյություն ունի դիտորդական կարգավիճակ, կան երկրներ, որոնք ԵԽ-ում դիտորդ են: Տարբեր մեխանիզմներով պիտի փորձ արվի, եւ պիտի ԵԽ-ն իր մեջ այդքան կամք ու վճռականություն ունենա, որ ինչպես ԵԽ գլխավոր քարտուղար Յագլանդն է ասել, իրենց համար ընդունելի չեն տարածքներ, որտեղ մարդկանց ուշադրություն չի դարձվում, որտեղ Եվրոպայի քարտեզն է, բայց եվրոպական ստանդարտները չկան: Իսկ Ղարաբաղը այդպիսի տարածք է:

- Այսինքն, Հայաստանի նպատակն այն է, որ Ղարաբաղը դառնա ԵԽԽՎ դիտորդ երկի՞ր:

- Կամ մտնի ԵԽԽՎ-ի հետ համագործակցության մեջ այս հնարավոր ձեւերից որեւէ մեկով, ասենք, դառնա պորտնյոր դեմոկրատիայի գծով կամ ԵԽԽՎ-ն որոշի ինչ-որ առաքելություն սկսել Ղարաբաղում: Սրանք քայլեր են, որոնք ավելի հասկանալի կդարձնեն՝ իրականում ինչ է կատարվում այդ տարածքում: Ես այնտեղ էլ ասացի, որ Ստեփանակերտը Եվրոպայի քարտեզից դուրս չէ, ի՞նչն է խնդիրը, գնացեք եւ ծանոթացեք այդ մարդկանց կյանքին, խնդիրներին, որոնց պատճառով կոնֆլիկտի մեջ են հայտնվել, ոչ թե փորձեք միակողմանի ինֆորմացիա ունենալ: Այս զեկույցը ԵԽ մանդատի մեջ չի մտնում, միայն ԵԱՀԿ Մինսկի խումբը այս կոնֆլիկտի կարգավորմամբ զբաղվելու ուղիղ մանդատ ունի: ԵԽԽՎ-ն այն կառույցն է, որը պետք է ուղղակի աշխատի Ղարաբաղի հետ եւ հաղորդակցություն զարգացնի բոլոր ուղղություններով: Մենք չենք համարում, որ այս զեկույցը անաչառ, հավասարակշիռ կլինի եւ դրա համար ունենք հիմնավորում: Առաջինը ոչ անաչառ վերնագիրն է, որն արդեն կանխակալ է եւ զեկուցողը պիտի լինի անկողմնակալ:

- Իսկ ինչպե՞ս է ԵԽԽՎ ղեկավարությունն արձագանքում ԼՂ-ի հետ հաղորդակցության առաջարկին:

- Կարծում եմ, որ այդ հարցի մեջ մենք քայլ առ քայլ փոխըմբռնման ենք գալու: Մեր պատվիրակությունը աշխատում է այդ ուղղությամբ:

- Ուոլթերն ասել էր, որ դիմել է հայկական կողմին, որ գա այստեղ, դուք Ստրասբուրգում քննադատում էիք նրան, որ առանց գալու, ուզում է զեկույց պատրաստել, հիմա գալո՞ւ է:

- Ուղիղ մեկ տարի մենք պարոն Ուոլթերի հետ խոսում ենք, որ պատրաստակամ ենք ընդունել որպես մեր գործընկեր, բրիտանացի պատգամավոր, բայց զեկույցի խնդրով ինքը պիտի դիմի Ղարաբաղին եւ Ղարաբաղ այցելելուց ու մարդկանց հետ խոսելուց հետո այդ զեկույցը պատրաստի: 1 շաբաթ առաջ ինքը դիմել է Ղարաբաղի կողմին: Վերջապես հասկացել է, որ այսպես թե այնպես պիտի Ղարաբաղ գնա, ՀՀ-ում ինքը անելիք չունի: Մենք հիմա հետաքրքիր զարգացումների փուլում ենք, որովհետեւ պարոն Ուոլթերի առաքելությունը շուտով ավարտվելու է, այսինքն, նրան մեկ ամսից էլ քիչ ժամանակ է մնացել: Այս պահին կարող է Ղարաբաղ այցելել, եթե Ղարաբաղը համաձայնություն տա, կամ էլ միակողմանի զեկույց պատրաստի, բերի հանձնաժողովի նիստում ներկայացնի. տեսնենք՝ որ ճանապարհը ինքը կնախընտրի:

- Եթե այս զեկույցը ընդունվի, ի՞նչ հետեւանք կարող է ունենալ:

- ԵԽԽՎ զեկույցները ունեն խորհրդատվական բնույթ, պարտադիր կատարման ենթակա չեն: Բայց ես այն մարդկանցից չեմ, որոնք համարում են, որ դա որեւէ նշանակություն չունեցող փաստաթուղթ է, որովհետեւ այնուամենայնիվ, դա քաղաքական փաստաթուղթ է: Դրա համար առաջին իսկ օրվանից ես նաեւ եվրոպացի պատվիրակներին ձգտել եմ ասել, որ եկեք այնպես անենք, որ լինի բալանսավորված եւ անաչառ զեկույց, որ ե՛ւ օգտակար լինի, ե՛ւ ԵԽ-ի հեղինակությունը չգցենք այս ճանապարհով, որովհետեւ երբ մեկը անտեսում է քո փաստաթուղթը, դա հարված է այդ բարձր կազմակերպության հեղինակությանը: Հիմա եթե 2005-ին զեկույց է ընդունվել ԼՂ մասին, որի մեջ բավականին ծանր ձեւակերպումներ կային, թերեւս ամենավատերը, ի՞նչ կատարվեց դրանից հետո, որեւէ բա՞ն է փոխվել քարտեզի վրա կամ իրերի իրական իրավիճակի մեջ: Պարզապես, Ադրբեջանը ունեցել է մի թղթի կտոր, որը կարելի է անընդհատ թափահարել: Ի վերջո դա ենք ունենալու: