Պայթյունավտանգ. Թուրքիան ՀՀ-ով սպառնում է ՌԴ-ին, որ կարող է բացվել նոր ճակատ

ՀՀ արտգործնախարարությունը քար լռություն է պահպանում հոկտեմբերի 6-ին եւ 7-ին թուրքական ռազմական ինքնաթիռների կողմից ՀՀ օդային սահմանը հատելու վերաբերյալ:

ՀՀ ՊՆ-ն եւս չի ցանկանում որեւէ պաշտոնական հայտարարություն անել: ՊՆ լրատվական ծառայությունից երեկ մեզ փոխանցեցին, որ ՀՀ քաղավիացիայի գլխավոր վարչության պետ Արտյոմ Մովսիսյանի ասածին ավելացնելու ոչինչ չունեն: Իսկ Արտյոմ Մովսիսյանն ասում է, որ թուրքական ռազմական ուղեւորատար ինքնաթիռները Արմավիրի մարզի Բաղրամյան գյուղի մոտ օդային տարածքը առանց նախազգուշացման խախտել են՝ փորձելով շրջանցել եղանակային վատ իրավիճակը: Համենայնդեպս, ըստ Մովսիսյանի, նման բացատրություն է տվել Անկարայի կարգավարը, երբ մեր կարգավարը կապ է հաստատել նրանց հետ: Մեր հարցին՝ հայկական կողմը միանշանակ համոզվե՞լ է, որ ՀՀ օդային տարածքը խախտելու այլ պատճառ չկար եւ իսկապես եղանակային իրավիճակի պատճառով է խախտում տեղի ունեցել, Արտյոմ Մովսիսյանը պատասխանեց. «Այո: Խախտումը տեւել է ընդամենը 2 րոպե, շատ չեն խորացել, թռել են սահմանի երկայնքով եւ իրենք են ուղղությունը ինքնուրույն թեքել»: Ըստ ՀՀ քաղավիացիայի գլխավոր վարչության պետի, ե՛ւ հոկտեմբերի 6-ին ե՛ւ 7-ին ՀՀ օդային սահմանը խախտել են թուրքական 1-ական ռազմական ինքնաթիռներ: 

Նկատենք, սակայն, որ 2 օր «վրա-վրա» ՀՀ օդային սահմանի խախտումը դժվար է պատահականություն համարել, եւ ակնհայտ է, որ թուրքական կողմը չէր հաստատի, թե հատուկ նպատակով է դա արվել:

Մեր հարցին՝ որքանո՞վ է այս դեպքը կապված ռուսական ռազմական ինքնաթիռների կողմից Թուրքիայի սահմանը խախտելու հետ, քաղաքագետ Հրանտ Մելիք-Շահնազարյանը պատասխանեց. «Կոնկրետ այս պարագայում գործ ենք ունեցել ռազմական տրանսպորտային ուղղաթիռների հետ, որոնք որեւէ սպառնալիք չեն ներկայացնում, բայց իհարկե, օդային սահմանի խախտումը կոպիտ խախտում է, եւ տվյալ պարագայում քաղաքական գնահատականը անխուսափելի է, հատկապես երբ տարածաշրջանը բավական լարված է: Ցավոք, ՀՀ ԱԳՆ-ի լռությունը արդեն սովորական է դարձել, ինչ վերաբերում է ՊՆ-ին, ապա արձագանքը այս պարագայում պարտադիր է: Կարծում եմ, այս գերատեսչությունները՝ ԱԳՆ-ն եւ ՊՆ-ն պարտավոր են արձագանքել եւ համապատասխան պահանջներ ներկայացնել, եթե, իհարկե, դա չի արվել»: Մեր նկատառմանը, որ ամեն դեպքում, պաշտոնական որեւէ հայտարարություն դեռ չկա, քաղաքագետը պատասխանեց. «Համաձայն եմ, բայց հնարավոր է թուրքական կողմին... այստեղ հարաբերությունների խնդիր էլ կա պաշտոնական Անկարայի հետ, հաղորդակցության միջոցները չկան, գիտենք, որ դիվանագիտական հարաբերություններ չկան, բայց բոլոր դեպքերում, իհարկե, միանշանակ համաձայն եմ, որ երբ խոսքը վերաբերում է սահմանի խախտմանը, նման դեպքերում պետությունը պետք է շատ ավելի պահանջկոտ լինի, շատ ավելի բարձրաձայն»:

Միջազգային եւ անվտանգության հարցերի հայկական ինստիտուտի ղեկավար Ստյոպա Սաֆարյանը, սակայն, երեկ մեզ հետ զրույցում հայտարարեց, որ տեղի ունեցածը չի կարելի պատահականություն համարել: Ըստ նրա, թուրքական կողմը պահն օգտագործել է՝ ռուսական կողմին եւ Հայաստանին բան հասկացնելու համար: «Սիրիայում ծավալվող իրադարձությունները ցույց են տալիս, որ մենք վերադարձել ենք սառը պատերազմի ժամանակահատվածին բնորոշ մի բանի, երբ գերտերությունները ոչ թե ուղղակիորեն իրար դեմ են կռվում, այլ միջնորդավորված: Այդպես է եղել Վիետնամում, Աֆղանստանում: Այդպիսի պետությունները միշտ գտնում են թատերաբեմեր՝ միջնորդավորված պատերազմներ մղելու համար: Հիմա Սիրիան ՌԴ-ի միջոցով ամերիկյան շահերը դուրս մղելու խնդիր է դնում: Նույնը անում է Թուրքիան: Սիրիայում ռուսները դեմոնստրատիվ հատեցին Թուրքիայի սահմանը: Եվ բալանսի փոփոխությունը Սիրիայում բերեց թուրք-ռուսական մեծ լարվածության: Հիմա Թուրքիան, բնականաբար, անզոր է ռուսական հզոր ռազմուժի դեմ: Նրան պետք է մեկ այլ հատվածում ՌԴ-ին ատամ ցույց տալ կամ նախազգուշացումներ ուղարկել, եւ այստեղ կա ղարաբաղյան խնդիրը, կա Հայաստանը, եւ տեղի ունեցածը կարելի է համարել ուղղակի ակնարկ կամ ուղերձ, որ ինքն էլ կհատի ՌԴ-ի բացարձակ վերահսկողության տակ գտնվող հայ-թուրքական սահմանը»,- ասաց Սաֆարյանը: Խնդիրը դիտարկել քաղավիացիայի դաշտում, ըստ նրա, ճշմարտանման չէ: «Ես հասկանում եմ, որ ավիացիայի պետը չի կարող այլ բան ասել, բայց նաեւ տեսանելի է, որ ՀՀ պաշտոնական շրջանակները անգամ չեն հաստատում կամ մեկնաբանում քաղավիացիայի պետի ասածը: Սա նշանակում է, որ իրենք էլ այդքան համոզված չեն, որ միջադեպը զուտ պատահականություն չէր»,- ասաց Սաֆարյանը: Իսկ ռուսական կողմը չի արձագանքել տեղի ունեցածին ոչ այն պատճառով որ հակաօդային պաշտպանության ուժեր չունի, այլ որ չի ցանկանում 3-րդ թեժ կետ բացել:

Հիշեցնենք, cբայց, իհարկե, որեւէ կողմ չի ցանկանում դա մեր տարածաշրջանում, որն ունի հակամարտության բռնկման այսպիսի պայթյունավտանգ պոտենցիալ: Ռիսկերը տեսականորեն շատ բարձր են, այլ բան է, որ այս պահին դրա անհրաժեշտությունը չկա ո՛չ ռուսական, ո՛չ թուրքական կողմի մոտ: Բայց բացառել պետք չէ, որ նրանք դա կարող են անել, եթե ուղղակի դա իրենց մոտ վերջին հնարավորությունը լինի»,- ասաց Սաֆարյանը: