Չտես գյորմամիշները. զարգանալու չհեռանկար

Մեր տնտեսությունը եւ ընդհանրապես երկիրը որակական զարգացում չի ապրում:

Ժամանակ առ ժամանակ արձանագրվում են, իհարկե, տնտեսության քանակական փոփոխություններ. նավթի գինը աշխարհում բարձրանա՝ Ռուսաստանից Հայաստան ուղարկվող մասնավոր տրանսֆերտները կաճեն, մարդիկ մի քիչ «շատ կուտեն»: Նավթի գինը նվազի՝ տրանսֆերտները կպակասեն, սոված մարդկանց թիվը կավելանա...:

Ինչո՞ւ է այսպես:  Դա, բնականաբար, պայմանավորված է նրանով թե ինչպես է կառավարվում երկիրն ընդհանրապես եւ տնտեսությունը՝ մասնավորապես: Ի՞նչ արժեքներ, ի՞նչ մտահորիզոն ունեն մեր կառավարողները: Նկատե՞լ եք արդյոք, թե ինչպես են  Հայաստանում ծախսվում պետական, այսինքն հանրային միջոցները: Դրանցով սովորաբար գնվում են ամենաթանկ ու ամենաճոխ ապրանքները: Վերջին օրինակը յուրաքանչյուրը ավելի քան 2000 դոլար արժողությամբ ալկոտեստերներն են: Դա աշխարհում ամենաթանկը համարվող ալկոտեստերներից են: ՀՀ ոստիկանությունը 60-70 դոլարանոց ալկոտեստերները թողած՝ գնել է 2000 դոլարանոցը: Դեռ մի կողմ թողնենք, որ գնման ընթացքում ահագին փող է «լվացվել». էժան ալկոտեստերներ էլ գնեին, էլի փող էին «լվանալու»: Գլխներին կպչի: Բայց ինչո՞ւ ամենաթանկը:

Եթե սա լիներ միակ օրինակը, նույնիսկ ուշադրություն էլ չէինք դարձնի: Մի քանի տարի առաջ կառավարությունը որոշեց, որ Հայաստանի բոլոր տնտեսվարողները պետք է ունենան նոր սերնդի հսկիչ դրամարկղային մեքենաներ: Դրանց ֆունկցիոնալ հնարավորությունները մեկ հոդվածի ծավալներում հնարավոր չէ թվարկել: Ու այդ «նոր սերնդի» համար մեր տնտեսվարողները պետք է վճարեն 200-ից մինչեւ 300 դոլար: Նման ծախսերի անհրաժեշտությունը բացատրում էին նրանով, որ այդ ՀԴՄ-ների հիշողության մեջ փոփոխություններ անել հնարավոր չէ, որ դրանք ուղղակի կապված են հարկային տեսչության բազաների հետ....: Ու դա ներկայացվում էր ստվերային տնտեսության եւ կոռուպցիայի դեմ պայքարի միջոցառում: Ի՞նչ եղավ արդյունքում: Կոռուպցիան նվազե՞ց, հարկային տեսուչները աղքատացա՞ն: Ստվերային տնտեսությունը կրճատվե՞ց: Պաշտոնապես վերջին տարիներին Հայաստանում անընդհատ տնտեսական աճ է գրանցվում: Մինչդեռ հարկերը նվազում են: Որեւէ մեկը այդքան համարձակություն ունի՞ պնդելու, որ ստվերային տնտեսությունը կրճատվել է... Եվ ուրեմն, ստացվեց, որ մի քանի տասնյակ միլիոն դոլարով Հարավային Կորեայում պատվիրված ու գնված այդ ՀԴՄ-ները չտվեցին արդյունք, իսկ դա էլ իր հերթին նշանակում է, որ հսկայական գումարներ ուղղակի ջուրը լցվեցին: Իսկ այդ ՀԴՄ-ները նույնպես դասվում են աշխարհի ամենաթանկ ՀԴՄ-ների շարքը:

Ճանապարհային ոստիկանության համար գնվեցին «Տոյոտաներ», թանկարժեք լուսա-տեսանկարահանող սարքեր, ոստիկանական մեքենաները համալրվեցին շատ թանկարժեք սարքավորումներով եւ այլն: Ու ո՞րն էր այդպիսի շռայլության իմաստը: Ասում էին, որ դրանց շնորհիվ կարգավորվելու է երթեւեկությունը, նվազելու են դժբախտ պատահարները եւ այլն: Երթեւեկությունը կարգավորվե՞ց: Դժբախտ պատահարները նվազեցի՞ն: Ըստ պաշտոնական տվյալների՝ 2015 թվականին ճանապարհատրանսպորտային պատահարներից Հայաստանում զոհվել է 346 մարդ: 2014 թվականի համեմատ աճը 16.5 տոկոս է: Ու այդ աճերը գրանցվում են վերջին մի քանի տարիներին անընդմեջ: Ստացվեց, որ վերը նշված թանկարժեք մեքենաների ու սարքավորումների համար վճարված հսկայական գումարները անի-մաստ ու անտեղի են ծախսվել:

ՀՀ պետական բյուջեից ամեն տարի մեր չինովնիկների համար, մեղմ ասած, թանկարժեք ծառայողական մեքենաներ ենք գնում: Մեր չինովնիկներին ման տվող «պադավատների» թիվը 1072-ն է: Դրանք բոլորը գնվել են մեր` հարկատուներիս հաշվին եւ նաեւ սպասարկվում, վառելիքով համալրվում, նորոգվում են կրկին հարկատուներիս հաշվին: Ամբողջ Բրիտանիայում կա ընդամենը 190 ծառայողական մեքենա: Իսկ այդ երկրի մայրաքաղաքի` Լոնդոնի քաղաքապետը հեծանիվով է շրջում: Ընդ որում, անցած տարի Լոնդոնի ոստիկանության կողմից 200 ֆունտ տուգանվել է հեծանիվով երթեւեկելու կանոնները խախտելու համար` կնոջը նստեցրած է եղել հեծանիվի հետեւի նստարանին, ինչը բրիտանական օրենքներով արգելվում է: Ուղղակի տեղեկանքի ձեւով ասենք, որ Լոնդոնի մեկ տարվա ՀՆԱ-ն հավասար է Հայաստանի 75 տարվա ՀՆԱ-ին:

Օրինակները կարելի է անվերջ շարունակել: Բայց ընդամենը փաստենք, որ կառավարությունը այսպիսի անիմաստ ու ճոխ ծախսեր է անում մի երկրում, որը պատերազմի մեջ է եւ տեխնիկական զինվածությամբ էականորեն զիջում է հակառակորդին:

Այսպիսի ճոխ ծախսեր են արվում մի երկրում, որի բնակչության 35 տոկոսը, կամ ավելի քան 1 միլիոն մարդ աղքատ է: Դա՝ պաշտոնապես: Մի երկիր, որտեղից տարեկան արտագաղթում է բնակչության 2 տոկոսը: Ընդ որում, արտագաղթողների ու մահացածների թիվը մոտ երկու անգամ գերազանցում է ծնվածների թվին:

Այսպիսի ճոխ ծախսեր են արվում մի երկրում, որի պետական պարտքը աճում է օրեցօր եւ արդեն հատել է 5 միլիարդ դոլարի սահմանագիծը...:

Իշխանությունների նման անիմաստ ծախսեր անելը եւ Հայաստանի չզարգանալը, իհարկե, փոխկապակցված են: Այսպիսի ծախսեր կարող են անել միայն ժողովրդական լեզվով ասած՝ «չտես բոշա գյորմամիշները»: Սա աշխարհայացք է, դաստիարակություն, արժեքային համակարգ: Իսկ դրանց կրողները չեն կարող երկիր զարգացնել. դա բացառված է ի սկզբանե: