Ի հեճուկս ԿԲ հաղորդագրության տրանսֆերտները նվազել են 10 միլիոն դոլարով, կամ մոտ 13 տոկոսով

Մարտի 4-ին ՀՀ կենտրոնական բանկը մի ուշագրավ հաղորդագրություն տարածեց, որով կարծես թե ուրախալի լուր էր հայտնում Հայաստան մուտք գործող տրանսֆերտների ծավալների ավելացման մասին:

Ըստ այդ հաղորդագրության, այս տարվա առաջին երկու ամիսներին տրանսֆերտների ներհոսքը կազմել էր 165 միլիոն դոլար այն դեպքում, երբ անցած տարվա նույն ժամանակահատվածում այդ ցուցանիշը 159.7 միլիոն էր: Այսինքն, տրանսֆերտների ծավալը ավելացել է: Առաջին հայացքից ստացվում էր, որ այլ երկրներից Հայաստան ուղարկվող տրանսֆերտների ծավալների անշեղ նվազումը, որը արձանագրվում էր արդեն ավելի քան մեկ տարի, դադարել է ու նույնիսկ աճ է գրանցվել: Հաշվի առնելով, որ մեր ամբողջ տնտեսությունը «նստած է» այդ տրանսֆերտների վրա, որի ծավալները համեմատական են ՀՀ պետական բյուջեի հետ, Կենտրոնական բանկի վերը նշված հաղորդագրությունը ավետում էր, որ մեր տնտեսության սեւ օրերը արդեն անցյալում են: Բայց այդ հաղորդագրության մեջ չափազանց կասկածելի մանրուքներ կային: Կասկածելիներից առաջինը հենց բուն հաղորդագրությունն էր:

ԿԲ-ն նախկինում նման հաղորդագրություններ չէր տարածում, իսկ տրանսֆերտների մասին ընդամենը աղյուսակներով ցուցանիշներ էր ներկայացնում: Ակնհայտ էր, որ ԿԲ-ն ընդամենը ցանկություն ունի «դրական ազդակներ» հաղորդել հանրությանը տրանսֆերտների աճի մասին:

Մյուս կասկածելի մանրուքն այն էր, որ ԿԲ-ն մատնանշել էր տրանսֆերտների «ընդամենը ներհոսքը»: Խնդիրն այն է, որ Հայաստանը ունի տրանսֆերտների ոչ միայն ներհոսք, այլ ունի նաեւ արտահոսք, ու «ընդամենը ներհոսքը» ցույց չի տալիս, թե, պատկերավոր ասած, որքան գումար մնաց Հայաստանում: Շատ ավելի կարեւոր է ոչ թե «ընդամենը ներհոսքը», այլ «զուտ ներհոսքը», որ ներհոսքի եւ արտահոսքի տարբերությունն է: Կասկածելի էր նաեւ, որ ԿԲ-ն, իր հաղորդագրության մեջ նշելով տրանսֆերտների ընդհանուր ծավալը, չէր ակնարկել «ոչ առեւտրային» տրանսֆերտների մասին: Այսինքն, ԿԲ-ն ներկայացրել էր բոլոր այն գումարները, որոնք մասնավոր անձինք տարատեսակ նպատակներով բանկային համակարգով ուղարկում են Հայաստան: Մինչդեռ մեր տնտեսության համար ամենակարեւորը «ոչ առեւտրային» նպատակներով ուղարկված տրանսֆերտների ծավալն է, որը հասնում է մեր բնակչության լայն խավերին ու դառնում նրանց ապրուստի հիմնական միջոցը: Եվ դեռ այն ժամանակ կանխազգացել էինք, որ ԿԲ-ն մնացած տվյալները չի հրապարակում, որովհետեւ դրանք ցույց կտան, որ մեր բնակչության մի զգալի մասի համար ապրուստի միջոց «ոչ առեւտրային» տրանսֆերտների ծավալները ոչ միայն չեն աճել, այլեւ շարունակում են նվազել: Ցավոք, մեր կանխազգացումը իրական էր: Երեկ ԿԲ-ն վերջապես հրապարակեց մասնավոր տրանսֆերտների մասին ամբողջ աղյուսակը, եւ պատկերը ավելի սարսափելի է, քան կարելի էր կանխազգալ:

Տրանսֆերտների ընդհանուր ներհոսքը իրոք աճել է այնքանով, որքան նշել էր ԿԲ-ն իր` վերը նշված հաղորդագրության մեջ` մոտ 5 միլիոն դոլարով: Սակայն արտահոսքը աճել է ավելի քան 6 միլիոն դոլարով: Այնպես որ, զուտ ներհոսքի ցուցանիշը գրեթե չի փոխվել: Բայց, ինչպես նշեցինք, կարեւորը ոչ թե ընդհանուր տրանսֆերտներն են, այլ «ոչ առեւտրային նպատակով» ուղարկված գումարը` այն գումարը, որը ապրուստի միջոց է եւ ապահովում է մեր համաքաղաքացիների մի զգալի մասի գնողունակությունը: Եվ ահա այստեղ տխուր պատկեր է: Այս տարվա առաջին երկու ամիսներին այդ տրանսֆերտների ծավալը կազմել է ընդամենը 68 միլիոն դոլար այն դեպքում, երբ անցած տարվա նույն ժամանակահատվածում այդ ծավալը 78 միլիոն էր: Այսինքն, ոչ առեւտրային նպատակով ուղարկված ընդհանուր գումարը նվազել է 10 միլիոն դոլարով, կամ մոտ 13 տոկոսով: Իհարկե, կարող է փոքր-ինչ սփոփիչ թվալ այն փաստը, որ մասնավոր տրանսֆերտների ծավալների նվազման տեմպը անկում է ապրում: Անցած տարվա ցուցանիշներով ամսական կտրվածքներով նվազումը հասնում էր նույնիսկ 35 տոկոսի, իսկ հիմա «ընդամենը» 13 տոկոս է: Բայց պետք է նկատի ունենալ, որ այս նվազումը արձանագրվում է մի  ժամանակահատվածի համեմատ, երբ տրանսֆերտները արդեն իսկ գահավիժել էին եւ հիմա նվազում են արդեն նվազած ցուցանիշի համեմատ: Ասվածն ավելի պատկերավոր դարձնելու համար նշենք, որ, օրինակ, 2014 թվականի առաջին երկու ամիսներին մասնավոր տրանսֆերտների զուտ ներհոսքի ծավալը կազմել էր 155 միլիոն դոլար: Փաստորեն ընդամենը երկու տարվա ընթացքում տրանսֆերտները նվազել են ուղիղ երկու անգամ:

Հենց տրանսֆերտների այսպիսի նվազումն է պատճառը, որ Հայաստանի բնակչությունը շարունակում է աղքատանալ: Սա վատ, շատ վատ իրողություն է: Մեր տնտեսությունում արձանագրվող ցուցանիշները կախված են ոչ թե նրանից, թե ինչպիսի բիզնես միջավայր է, որքանով ենք մենք արդյունավետ տնտեսվարում, այլ նրանից, թե որքան տրանսֆերտ է երկիր մտնում այլ երկրներից, հիմնականում Ռուսաստանից: Իսկ Ռուսաստանի տնտեսական վիճակը եւ կանխատեսումները այնպիսին են, որ գոնե առաջիկայում տրանսֆերտների ծավալների աճ սպասելը անիմաստ է: Սակայն մեր կառավարության միակ հույսը հենց այն է, որ այնտեղ իրավիճակը կշտկվի, տրանսֆերտները կաճեն, մեր տնտեսական ցուցանիշները «կդզվեն», կառավարությունն էլ գլուխ կգովի, թե «տնտեսությունը զարգանում է իր ջանքերի շնորհիվ»: