Ռեգրեսիվ պրոգրեսիա. ընկերությունները կսկսեն թաքցնե՞լ մեծ հարկվող շահույթը

Ազգային Ժողովում սկսվեց Հարկային օրենսգրքի նախագծի քննարկումը: Մեր տնտեսության համար կարեւորագույն այս նախագծի վերաբերյալ լուրջ վերապահումներ են հայտնում հատկապես փոքր եւ միջին գործարարության շահերը ներկայացնող հասարակական կառույցները:

Նախագծի մի քանի վիճահարույց դրույթների մասին զրուցեցինք «ՓՄՁ համագործակցություն ասոցիացիա» ՀԿ նախագահ Հակոբ Ավագյանի հետ:

- Պարոն Ավագյան, նախագծի սկզբնական տարբերակում շահաբաժնի (դիվիդենտի) հարկման մասին որեւէ դրույթ չկար, իսկ ԱԺ ներկայացված նախագծում այն ներառված է: Ինչպիսի՞ն է ձեր վերաբերմունքը այս փոփոխության նկատմամբ:

- Վերաբերմունքն, իհարկե, բացասական է: Երբ դիտարկում ենք տարբեր երկրների փորձը, այս հարցում երկու մոտեցում կա՝ կամ սահմանվում է Շահութահարկի պրոգրեսիվ դրույքաչափ, կամ հարկվում է զուտ շահույթը՝ դիվիդենտը: Մենք ասում ենք, որ եթե ֆիզիկական անձի համար սահմանված եկամտային հարկի դեպքում գործում է պրոգրեսիա, ապա նույն մոտեցումը պետք է լինի նաեւ իրավաբանական անձանց համար: Այսինքն այն կազմակերպությունները, որոնք, ի տարբերություն ՓՄՁ-ների, ունեն ավելի բարձ հարկվող շահույթ վճարեն ավելի շատ շահութահարկ: Նախագծի հեղինակները սրան չեն համաձայնվում՝ պատճառաբանելով, որ ընկերությունները կսկսեն թաքցնել մեծ հարկվող շահույթը: Ու նրանք գնում են դիվիդենտի հարկմանը: Այս դեպքում էլ մենք ենք ասում` ինչո՞ւ պետք է փոքր բիզնեսի սեփականատերն էլ իր շահույթից վճարի 5 տոկոս, խոշոր բիզնեսի սեփականատերն էլ: Եթե գնում ենք այս շահաբաժնի հարկման ճանապարհով, ապա ճիշտ կլինի այստեղ էլ շեմ դնել՝ օրինակ, տարեկան մինչև 10,0 մլն շահույթ ունեցողները չվճարեն հարկ: Նմանատիպ օրինակ է Լեհաստանի ձեռնարկատերերի համար, որտեղ սահմանված է չհարկվող ներքին շեմ, իսկ դրանից ավելիի համար գործում է պրոգրեսիվ դրույքաչափ: Կամ Չեխիայում, որտեղ սահմանված է ֆիզիկական անձանց ձեռնարկատիրական եկամտի հարկում նվազագույն աշխատավարձի 48-ապատիկը գերազանցող մասից, շահութահարկի տոկոսադրույքն էլ սահմանված է 19 տոկոս: Իսկ օրինակ Անգլիայում ընտրված է առաջին տարբերակը, այն կազմակերպությունները, որոնց հարկվող շահույթը չի գերազանցում 300 000 ֆունտ ստեռլինգը շահութահարկը հաշվարկում են 20 տոկոսով, ավելին ունեցողները՝ 21 տոկոսով:

- Մեկ այլ սկզբունքային «անակնկալ» կար փոփոխված նախագծում, որը վերաբերում էր եկամտային հարկի սանդղակին, եւ բազմաթիվ քննադատություններ հնչեցին դրա վերաբերյալ...

- Օրեր առաջ սոցապ նախարարն ասում էր, որ տեղյակ չէ նախագծով սահմանված ֆիզիկական անձանց եկամտային հարկի դրույքաչափերի փոփոխության մասին: Դա մտահոգիչ է: Հենց սոցապ նախարարությունն էլ խնդիր ունի արդեն քանի տարի չլուծվող կուտակային կենսաթոշակային համակարգի սահուն ներդրման առումով: Դրա համար մենք առաջարկում էինք նվազագույն հարկման բազայի համար նախատեսված 24.4 տոկոս եկամտային հարկը փոխարինել 20 տոկոսով, իսկ 4.4 տոկոսը սահմանել պարտադիր կուտակային վճար: Շարքային վարձու աշխատողը, որն այսօր էլ իր գրպանից այդքան վճարում է, ոչինչ չէր զգա, դրա փոխարեն կլուծվեր ամեն տարի հետաձգվող ռեֆորմի ներդրման հարցը: Կամ մեկ այլ փորձ նայենք. մեր հարեւան Վրաստանում, օրինակ, եկամտային հարկից ազատված են բազմազավակ անձինք, կամ որոշակի սահմանափակումներ ունեցող անձանց եկամտային հարկը, որոնց աշխատավարձը չի գերազանցում 6000 լարին եւ նման այլ դրույթներ, որոնք, կարծում եմ, հենց սոցապ նախարարության քննարկման հարցն էր, որը պետք է միջամտեր այս կարեւոր փաստաթղթի ստեղծման ժամանակ եւ ձգտեր իր ոլորտին առնչվող դրույթները փոփոխել:

- Իսկ ընդհանրապես մեր տնտեսության զարգացման տեսանկյունից նախագիծը ի՞նչ ազդեցություն կթողնի:

- Եկեք նայենք՝ տնտեսության զարգացման համար պատասխանատու նախարարության մտահոգությունները կամ տնտեսության զարգացման ճյուղերի բազմաթիվ հաստատված ռազմավարական ծրագրերով նախատեսված դրույթները այստեղ լուծվել են, թե ոչ: Մենք ասում ենք՝ զբոսաշրջության զարգացում, թեթեւ արդյունաբերության, ՏՏ զարգացում, բիզնես շահերի պաշտպանություն եւ այլն: Հիմա նայեք նույն մեր հարեւան Վրաստանում, երբ նրանք էլ չունեին հարկային օրենսգիրք եւ ներդրեցին, նախ անկախ ամեն ինչից, օրենսգրքում ներդրվեց բիզնես շահերի պաշտպանության մեխանիզմ՝ օրենսգրքով սահմանվեցին Հարկային Օմբուդսմենի ինստիտուտի իրավասությունները, որպես կոռուպցիոն ռիսկերի նվազեցման եւ բիզնես շահերի, ներդրումների պաշտպանության երաշխիք, որն էլ արդեն անցած տարի վերածվեց Բիզնես Օմբուդսմենի: Արտոնություններ տվեցին զբոսաշրջության ոլորտին, մասնավորապես՝ հյուրատների կառուցումը, կամ զբոսաշրջային գոտիներում հյուրատնային գործունեությունը ազատվեց հարկերից: Ու ականատես եղանք, թե մի քանի տարիների ընթացքում ինչպես վրացական ծովափնյա շրջաններում շատացան այդ ծառայություն մատուցողները, նրանց գները անգամներով ցածր են մեր տեղականից եւ մենք ինքներս մեծ հոսք ենք ապահովում դեպի հարեւան երկիր: