Պայքարի «քառասունքը» շուտով կտանք. էժան պարարտանյութի փոխարեն կգնենք թանկը

ՀՀ վարչապետ Հովիկ Աբրահամյանի` կոռուպցիայի, մոնոպոլիաների, պետական գնումների անարդյունավետության դեմ պայքարելու մասին հայտնի ելույթից անցել է ավելի քան մեկ ամիս: Մոտ օրերս կտանք այդ պատմական իրադարձության «քառսունքը»:

Մինչեւ հիմա կոնկրետ արդյունքներ չկան: Կառավարությունը իր բազմաթիվ կառույցներով ու գերատեսչություններով դեռ ուսումնասիրում է իրավիճակը, հայեցակարգեր է մշակում...: Դա բարդ, գրասենյակային աշխատանք է, որին լծված են հարյուրավոր կամ նույնիսկ հազարավոր մարդիկ: Բայց այդ գրասենյակներից դուրս իրավիճակը ոչ մի էական փոփոխության չի ենթարկվում: Օրերս ներկայացրել էինք մի օրինակ, թե ինչպես բարձրագոչ հայտարարությունների «թիկունքում» ՀՀ պաշտպանության նախարարությունը իր կարիքների համար մի ընկերությունից ձեռք էր բերել ախտահանող նյութեր այն դեպքում, երբ մեկ այլ ընկերություն նրան առաջարկվել էր նույն ապրանքը մատակարարել մոտ 4 անգամ ավելի էժան գնով: ՊՆ-ն այդ էժան առաջարկը մերժել էր: Երեւի հայեցակարգեր մշակելը այնքան ժամանակատար ու քրտնաջան աշխատանք է, որ կոռուպցիայի ու պետական միջոցների անարդյունավետ ծախսման դեմ գործնական պայքար մղելու ժամանակ ու էներգիա արդեն չի մնում:

Մի համանման պատմություն կա նաեւ գյուղատնտեսության ոլորտում: Արդեն տարիներ շարունակ ՀՀ կառավարությունը պետական բյուջեից սուբսիդավորում է գյուղացիներին հատկացվող ազոտական, կալիումական, ֆոսֆորական պարարտանյութերը: Սխեման հետեւյալն է` մեկ պարկ պայմանական պարարտանյութը արժե, ասենք, 15 հազար դրամ, գյուղացին այն գնում է 8 հազար դրամով, իսկ գնի տարբերությունը` 7 հազար դրամը վճարվում է պետական բյուջեից: Տեսականորեն սխեման լավն է` գյուղացին փաստորեն յուրաքանչյուր պարկի մեջ շահում է 7 հազար դրամ: Բայց սա՝ տեսականորեն: Գործնականում իրավիճակը բոլորովին այլ է: Այդ սուբսիդավորվող պարարտանյութի ներկրման թույլտվությունը կառավարությունը տվել է երկու կոնկրետ ընկերությունների` ««Բերրիություն» ԱՄ-ի Մասիսի շրջանային միավորում» եւ «Հրաշք այգի» ընկերություններին: Այս ընկերությունները ընտրվել են առանց մրցույթի` կառավարության մի որոշմամբ, եւ ՀՀ պետական բյուջեից նրանց արդեն վճարվել է մի քանի միլիոն դոլար:

Ու եթե չլիներ մի «աննշան» հանգամանք, ապա կարող էինք ասել, որ դե լավ է, էլի, բերում են, երեւի գինն էլ հարմար է, թող բերեն: Բայց ամեն ինչ այդքան պարզ չէ: Հայաստանում գործում է «Կրեպսոն» անունով մի ընկերություն, որը արդեն ամիսներ շարունակ չի կարողանում մուտք գործել շուկա, չնայած առաջարկում է շատ ավելի լավ պայմաններ: Իսկ պայմանները հետեւյալն են: Ներկայումս սուբսիդավորման այս ծրագրով մեկ հեկտարի պարարտացման համար անհրաժեշտ պարարտանյութի արժեքը կազմում է մոտ 154 հազար դրամ: Դրանից 77 հազար դրամը վճարվում է պետբյուջեից որպես սուբսիդիա, իսկ մնացածը վճարում է գյուղացին: Դա հիմնականում ռուսական կամ վրացական արտադրության պարարտանյութ է: «Կրեպսոնի» առաջարկով նույն մեկ հեկտարը պարարտացնելու համար անհրաժեշտ է առավելագույնը 100 հազար դրամ: Եվ եթե պետությունը նույն չափով սուբսիդավորի «Կրեպսոնի» առաջարկած պարարտանյութը, ապա գյուղացու ծախսը կրկնակի կկրճատվի: Կամ կարելի է համամասնորեն կրճատել ե՛ւ գյուղացու ծախսը, ե՛ւ սուբսիդիայի ծավալը: Կշահի ե՛ւ գյուղացին, ե՛ւ պետական բյուջեն: «Կրեպսոնի» առաջարկած պարարտանյութը իսրայելական արտադրության է: Իսրայելը, ինչպես հայտնի է, գյուղատնտեսական տեխնոլոգիաների հզորագույն կենտրոններից է աշխարհում: Արտադրողն էլ աշխարհահռչակ, պարարտանյութերի արտադրության մեջ մասնագիտացած «ICL SF» կոնցեռնն է: Անցած տարվանից «Կրեպսոնը» ոչ մի կերպ չի կարողանում ՀՀ իշխանություններին համոզել, որպեսզի վերջիններս կրճատեն ինչպես բյուջեի, այնպես էլ գյուղացիների ծախսերը:

Ընկերությունը դիմել է թերեւս բոլոր ատյաններին` Սերժ Սարգսյանին, Հովիկ Աբրահամյանին, Սերգո Կարապետյանին, իրավապահ մարմիններին...: Բայց ոչ մի արդյունք: Ընկերությանը հայտնել են, թե իրենք կարող են մասնակցել մրցույթներին, բայց սուբսիդավորման այդ ծրագիրը իրականացվում է առանց մրցույթի: Ասել են, թե «Կրեպսոնի» առաջարկած պարարտանյութը «անհայտ ծագման է»...: Եվ այլն, եւ այսպես շարունակ: Ամենայն հավանականությամբ այս դեպքում էլ իշխանությունները գրասենյակներում այնքան են տարվել կոռուպցիայի ու մենաշնորհների դեմ պայքարով, որ կոնկրետ այսպիսի աղաղակող փաստերով զբաղվելու ժամանակ ընդհանրապես չունեն:

«Կրեպսոնը» այս պատմությունը բազմիցս ներկայացրել է լրատվամիջոցներում: Օրերս ընկերությունը դիմել է ՀՀ տնտեսական մրցակցության պաշտպանության հանձնաժողովին, որպեսզի վերջինս ուսումնասիրի այն խոչընդոտները, որոնք կանգնած են «Կրեպսոնի» առաջ՝ շուկա մուտք գործելու ճանապարհին: Հանձնաժողովի պատասխանը պարզապես ցնցող է: ՏՄՊՊՀ-ն «խնդրել է 5 օրվա ընթացքում» ընկերությանը որոշակի տեղեկություններ հայտնել, բայց վերջում էլ սպառնացել, թե «... սահմանված փաստաթղթեր կամ այլ տեղեկատվություն սահմանված ժամկետում չներկայացնելու, կամ ոչ հավաստի կամ ոչ ամբողջական տեղեկություններ ներկայացնելու համար նշանակվող տուգանքի չափը կազմում է մինչեւ 5 միլիոն դրամ»:   Ահա այսպես. գնում ես հանձնաժողով, ասում ես, որ քո մուտքը շուկա խոչընդոտում են, հանձնաժողովն էլ թե` էս-էս տեղեկատվությունը բեր, թե չէ 5 միլիոն դրամ կտուգանեմ:

Ահա այսպես են Հայաստանում «պայքարում» մոնոպոլիաների, կոռուպցիայի, բյուջեի փոշիացման դեմ: Թերեւս արդեն արժե դադարեցնել այդ «պայքարը», թե չէ ավելի վատ հետեւանքներ են լինելու: