Ռ.Մարտիրոսյանն, ըստ ամենայնի, կվերընտրվի ԳԱԱ նախագահի պաշտոնում.կառավարությունն աջակցում է

Ո՞վ կդառնա ՀՀ գիտությունների ազգային ակադեմիայի նախագահ` առաջիկայում անցկացվելիք ընտրությունների արդյունքում: Արդյո՞ք Ռադիկ Մարտիրոսյանին փոխարինելու կգա շուրջ 60 ակադեմիկոսներից որեւէ մեկը: Ակադեմիայում համոզմունք կամ առնվազն կարծիքներ կան, որ նախագահի փոփոխություն տեղի չի ունենա, եւ Ռադիկ Մարտիրոսյանը, ընդ որում, առանց մրցակից ունենալու, կվերընտրվի եւս մեկ անգամ:

Իհարկե, նա արդեն տասը տարի, այսինքն` երկու ժամկետ պաշտոնավարել է:«Հայաստանի Հանրապետության գիտությունների ազգային ակադեմիայի մասին» օրենքն էլ սահմանում է, որ նույն անձը չի կարող ավելի քան երկու անգամ անընդմեջ ընտրվել ակադեմիայի նախագահ: Բայց նույն այդ փաստաթուղթն ընդունվել է 2011 թվականին: Մինչ այդ՝ ոլորտը կարգավորվում էր «Գիտական եւ գիտատեխնիկական գործունեության մասին» օրենքով, որից «պոկվեց» ակադեմիային վերաբերող հատվածը եւ դրա հիման վրա ընդունվեց նոր օրենք: Այժմ, ահա, Գիտությունների ազգային ակադեմիայի նախագահի վերընտրվելու հնարավորությունների հարցում ելման կետ է ընտրվել վերջին օրենքը: Համակարգում շատերը համոզված են, որ Ռադիկ Մարտիրոսյանը ստացել է կառավարության աջակցությունը: Ու թեպետ հաճախ դժկամությամբ, բայց գիտակցում են, որ նրա վերընտրությունը շուտով իրողություն կդառնա: 

Ակադեմիկոս Լենսեր Աղալովյանը, որ նախորդ երկու ընտրություններում էլ մրցակցել է ակադեմիկոս Ռադիկ Մարտիրոսյանի հետ, այս անգամ չի պատրաստվում ընտրապայքարի մեջ մտնել: Այն ժամանակ մեր զրույցում Աղալովյանը նկատել էր. «Այնտեղ կա ադմինիստրատիվ մեծ ռեսուրս, որը շատ փայլուն հիմա օգտագործվում է ինքնավերարտադրության համար»: Երեկ նրան հարցրինք` հնարավո՞ր է դա է այս անգամ չառաջադրվելու պատճառը, ու պայքարն ուղղակի անիմա՞ստ է համարում: «Կարող է եւ դա էլ կա: Ընդհանուր առմամբ, այդպիսի տրամադրվածություն չունեմ` չնայած ինչ որ դուք ասում եք, կարեւոր ֆակտոր է»,- պատասխանեց ակադեմիկոսը:

Նախորդ ընտրության շրջանում, խոսելով փոփոխությունների անհրաժեշտության մասին, ԳԱԱ նախագահի թեկնածուն նաեւ նշել էր, որ ակադեմիան հեղինակազրկվում է: Երեկ հետաքրքրվեցինք, թե իր գնահատմամբ, վերջին հինգ տարիների ընթացքում շարունակվե՞լ է այդ միտումը, թե՞ գուցե հակառակ պրոցեսն է սկսվել:

«Ակադեմիան ինքը, որպես գիտական հիմնարկների համախմբում, մեծ հեղինակություն ունի, բայց ստացված արդյունքները համապատասխան ձեւով չեն ներկայացվում մեր հասարակությանը, եւ այն մարդիկ, ովքեր տեղյակ չեն, թե ինչ բան է գիտությունը եւ ինչ օրենքներով է զարգանում, գիտության մասին արտահայտում են կարծիքներ, որոնք շատ հեռու են գիտություն իմացողի խոսքեր լինելուց: Եվ կամաց-կամաց, քանի որ պատասխան էլ չի տրվում, ստացվում է այնպիսի տպավորություն, որ ակադեմիան մի մեծ բեռ է մեր ժողովրդի ուսերին: Այդ հանգամանքը ակադեմիայի համար վատ իմիջ է ստեղծում: Ակադեմիան, ի վերջո, իրենից ներկայացնում է մի կուռ համակարգ, որտեղ գիտությունը ինչպես նախկինում է զարգացել, նույն ձեւով շարունակում է զարգանալ առանձին գիտնականների ջանքերի շնորհիվ, բայց արդյունքները չեն գովազդում: Օրինակ` մեր ինստիտուտից այս տարի 4-5 մենագրություն է հրատարակվել անգլերեն լեզվով, կոնկրետ իմ մենագրությունը հրատարակել է հայտնի «Համաշխարհային գիտություն» հրատարակչությունը, որի կենտրոնները գտնվում են Սինգապուրում, Լոնդոնում, ԱՄՆ-ում, բայց դրանց մասին շատ հպանցիկ ներկայացում եղավ: Նույն տիպի արդյունքներ կան մյուս բաժանմունքների կողմից»,- ասաց Լենսեր Աղալովյանը:

Նա նաեւ կարծիք հայտնեց, որ եթե նայենք գիտության ֆինանսավորման եւ ստացված արդյունքի հարաբերակցությունը, կտեսնենք, որ չնչին ֆինանսավորման պայմաններում մեր գիտությունը բավականաչափ առաջընթաց է ապրել: «Բայց դա երկար տեւել չի կարող, որովհետեւ երիտասարդությունը այսօր չի գալիս դեպի գիտություն` առաջին հերթին որովհետեւ չի կարող իր աշխատավարձով պահել իր ընտանիքը»,- ընդգծեց ակադեմիկոսը:

Վերջին շրջանում` հատկապես ԳԱԱ նախագահ Ռադիկ Մարտիրոսյանի սկանդալային հայտարարությունից հետո շատերի ուշադրությունը սեւեռվեց ակադեմիայի համակարգի վրա եւ շատերը կարծիք հայտնեցին, որ առհասարակ 80-նն անց մարդն անելիք չպետք է ունենա ակադեմիայի կառավարման ոլորտում: Ամենաերիտասարդ ակադեմիկոսից` 55-ամյա Աշոտ Մելքոնյանից հետաքրքրվեցինք` հնարավո՞ր է առաջադրվի ԳԱԱ նախագահի պաշտոնում: «Ես այն կարծիքին եմ, որ ամեն մարդ պիտի լինի իր տեղում: Ակադեմիայի նախագահի պաշտոնում ինձ երբեւէ չեմ պատկերացրել, որովհետեւ դա միանգամայն այլ հարթություն է, եւ պետք է ունենալ այնպիսի ընդգրկում, որ կարողանաս ոչ հումանիտար բլոկի աշխատանքը եւս պատկերացնել: Ես ինձ պատկերացնում եմ հումանիտար բլոկի աշխատանքների մեջ եւ, բնականաբար, նման առաջադրում չի կարող լինել»,- ասաց նա: Ինչ վերաբերում է ակադեմիայի համակարգում կառավարումը երիտասարդ գիտնականներին հանձնելու անհրաժեշտությանը, Մելքոնյանը նշեց, որ դա ցանկալի, բայց ոչ պարտադիր պայման է:

Ռադիկ Մարտիրոսյանից նույնպես հետաքրքրվեցինք` ԳԱԱ նախագահի առաջիկա ընտրությունների ժամանակ կառաջադրի՞ իր թեկնածությունը կամ եթե այլ ակադեմիկոսներ հանդես գան նման առաջարկով, կհամաձայնի՞: «Չեմ կարող պատասխանել այդ հարցին, դեռ ոչ: Ժողովի ժամանակ կորոշվի` ես եմ, թե ով է»,- պատասխանեց նա:

Հավելենք, որ հունիսի 27-29-ը գիտությունների ազգային ակադեմիայում անցկացվելու են նախագահի, փոխնախագահի, բաժանմունքների ակադեմիկոս-քարտուղարների եւ նախագահության անդամների ընտրություններ: Ընտրությունն իրականացնելու է Ընդհանուր ժողովը, որն ակադեմիայի կոլեգիալ կառավարման բարձրագույն մարմինն է: Առաջադրումները լինելու են ժողովի ընթացքում: