Ասում են՝ աճում-զարգանում ենք

Դատելով Ստեփան Մնացականյանի գլխավորած մեր պաշտոնական վիճակագրական գերատեսչության հրապարակած ցուցանիշներից՝ Հայաստանի տնտեսությունը «կատաղել» է` զարգանում ու աճում ենք աննկարագրելի տեմպերով: Սա չափազանցություն չէ:

Ըստ ՀՀ ազգային վիճակագրական ծառայության, այս տարվա առաջին հինգ ամիսներին մեր տնտեսական ակտիվության ցուցանիշը` ՏԱՑ-ը անցած տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ աճել է 5.5 տոկոսով: Սա, իհարկե, տնտեսական աճի ցուցանիշը չէ, բայց իր բնույթով շատ մոտ է դրան եւ ինչպես ցույց է տալիս տարիների փորձը՝ ՏԱՑ-ի ցուցանիշը գրեթե կրկնում է տնտեսական աճի ցուցանիշին: Իսկ 5.5 տոկոս աճը խաղուպար չէ: Դա մի քանի անգամ գերազանցում է «փտած արեւմուտքի» երկրների տնտեսական աճերին եւ կրկնում է Չինաստանի ցուցանիշը:

Բայց այլ բան է ցուցանիշը, եւ բոլորովին այլ` իրական կյանքը: Մեր պաշտոնական վիճակագիրները կարող են աճեր ստանալ ցանկացած պարագայում, ցանկացած եղանակին եւ ցանկացած ժամանակ: Բայց նույնիսկ այս դեպքում նույն այդ պաշտոնական վիճակագիրների հրապարակած այլ տվյալների հետ դրանք համադրելով՝ կարելի է ունենալ իրական վիճակը արտացոլող պատկեր: Եվ ուրեմն համադրենք:

Տնտեսական այսպիսի տպավորիչ աճը ենթադրում է, որ բնակչության կենսամակարդակը պետք է աճի, մարդիկ պետք է ավելի մեծ հնարավորություններ ունենան իրենց կենցաղը բարելավելու, ավելի շատ պետք է ապրանքներ ու ծառայություններ գնեն, բնակարանային հարցերը լուծեն, գործազրկությունը պետք է նվազի, հանցագործությունները պետք է նվազեն եւ այլն, եւ այսպես շարունակ: Հիմա տեսնենք, թե այս իմաստով ինչպիսի ցուցանիշներ ունենք:

Սկսենք մանրածախ առեւտրից: Այս տարվա առաջին 5 ամիսներին մանրածախ առեւտրի ծավալները անցած տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ նվազ են 4.2 տոկոսով: Սա շատ մեծ ցուցանիշ է: Ստացվում է, որ ավելի քան 5 տոկոսանոց աճ արձանագրած երկրում մարդիկ 4.2 տոկոսով ավելի քիչ են առեւտուր անում: Այդպես չի լինում: Դա նոնսենս է: Իհարկե, դա մասամբ պայմանավորված է նաեւ մասնավոր տրանսֆերտների կտրուկ նվազմամբ, ինչի հաշվին նվազել է նաեւ մարդկանց գնողունակությունը: Բայց 5 տոկոսանոց աճ արձանագրած երկրում սա պետք է որ արդեն խնդիր չլիներ: Ու մի ուշագրավ փաստ եւս: Մանրածախ առեւտրի ծավալների այդ 4.2 տոկոսանոց նվազումը արձանագրվել է անցած տարվա համեմատ, երբ անցած տարի էլ իր հերթին նախորդ տարվա համեմատ արդեն նվազել էր մոտ 7 տոկոսով: Այսինքն, նվազումը արձանագրվել է այսպես կոչված ցածր բազայի համեմատ: Իսկ դա նշանակում է, որ սա ժամանակավոր, ինչ-որ առանձին իրադարձությունների հետեւանք չէ, այլ կայուն ու ցավալի միտում` մարդիկ շարունա- կում են աղքատանալ ՏԱՑ-ի 5.5 տոկոս աճի պայմաններում:

Գանք շինարարությանը: ՏԱՑ-ի 5.5 տոկոս աճի պայմաններում այս տարվա առաջին 5 ամիսներին արձանագրվել է շինարարության ծավալների կտրուկ անկում` 7.9 տոկոս: Այդ ինչպե՞ս է լինում: Բա տնտեսությունն աճում է, արդյունաբերությունում ու գյուղատնտեսությունում գրեթե երկնիշ աճեր են, բա նոր շենք-շինությունների կարիք չկա՞: Բա մարդկանց աշխատավարձը պաշտոնական տվյալներով աճել է, ընկերությունների շահույթները աճել են... բա էդ շինարարությունը ինչո՞ւ  չի աճում: Ընդ որում, հսկայական ծրագրեր են իրականացվում` Հյուսիս-հարավ մայրուղին ձեզ օրինակ: Ընդ որում, օտարերկրյա վարկերի հաշվին իրականացվող շինարարությունը, ըստ ԱՎԾ-ի, աճել է 2 անգամ, բա ընդհանուրը ինչո՞ւ է նվազել 8 տոկոսով: Նվազել է, որովհետեւ շինարարության ծավալների վրա էական ազդեցություն ունեցող երկու խոշորագույն «սուբյեկտները» շատ քիչ շինարարություն են արել: Դրանք են՝ կազմակերպությունները եւ բնակչությունը: Տնտեսական արձանագրված «աճի» հաշվին «հարստացած» մեր բնակչությունը 7 տոկոսով ավելի քիչ է շինարարություն արել, իսկ կազմակերպությունները իրենց շինարարական ակտիվությունը նվազեցրել են 19 տոկոսով: Իսկ օտարերկրյա ներդրողների հաշվին շինարարություն անող կազմակերպություններն էլ  58 տոկոսով ավելի քիչ են շինարարություն իրականացրել: 

Հասանք գործազրկությանը: Մեր պաշտոնական վիճակագիրները իհարկե չգիտեն, թե որքան գործազուրկ կա Հայաստանում: Նրանք արձանագրում են միայն նրանց, ովքեր պաշտոնապես գրանցվել են գործազուրկ: Ու այդ ոլորտին վերաբերող վիճակագրությունն էլ անընդհատ փոխվում է, համադրելի ցուցանիշները քիչ են, չկան գործազրկության աճի կամ նվազման վերաբերյալ վերջնական ու հավաստի տվյալներ: Բայց նույնիսկ այդ պարագայում կարելի է պատկերացում կազմել: Կարճ կապենք` այս տարվա մայիսին պաշտոնապես աշխատանք փնտրողների թիվը անցած տարվա մայիսի համեմատ աճել է ավելի քան 28 տոկոսով: 28 տոկոսով: Եվ դա մի երկրում, որտեղ արձանագրվում է 5 տոկոսից ավելի տնտեսական աճ: Էլի նոնսենս է:

Եվ վերջապես՝ հանցագործությունների մասին: Ըստ ԱՎԾ-ի հրապարակած տվյալների, այս տարվա առաջին 5 ամիսներին Հայաստանում արձանագրվել է 8 հազար 108 հանցագործություն, անցած տարվա նույն ժամանակահատվածի 6 հազար 733-ի դիմաց: Աճը ավելի քան 20 տոկոս է:  Ու եթե, ասենք, սպանությունների 57 տոկոսով աճելը կարելի է չպայմանավորել սոցիալ-տնտեսական վիճակի վատթարացմամբ, ապա գողությունների ավելի քան 15 տոկոսանոց աճի մի զգալի մասը ունի հենց սոցիալական ենթատեքստ:

Կարելի է պնդել, որ առաջիկայում էլ մեր տնտեսական «աճերը» շարունակվելու են, եւ սա ունի հստակ քաղաքական դրդապատճառ: Ախր մի տարուց ընտրություններ են, ու իրեն քաղաքական ուժ համարող ՀՀԿ-ն, որի շնորհիվ տարիներ ի վեր մեր տնտեսությունը «աճում է» ու «զարգանում», պետք է մնա իշխանության: Իսկ այդպիսի նպատակի համար մի երկու թիվ նկարելն ի՞նչ է, որ Ստեփան Մնացականյանի կոնտորան չանի: Ինչ մի դժվար բան է: