Հեռանում են ուսուցիչ ու աշակերտ. սփյուռքահայ ուսուցիչները վերապատրաստվում են Հայաստանում

Երեւանում մեկնարկել է սփյուռքահայ ուսուցիչների վերապատրաստման ծրագիրը, որի բացումը երեկ տեղի ունեցավ Անդրանիկ Մարգարյանի անվան թիվ 29 ավագ դպրոցում:

Մեկամսյա ծրագրի նպատակն է, որ դրա ավարտից հետո աշխարհի տարբեր երկրներից Հայաստան ժամանած մասնագետները հետ դառնան` նոր գիտելիքներով զինված ու սփյուռքահայ աշակերտներին մատուցեն որակական այլ մակարդակի կրթություն: Այս տարի վերապատրաստման է եկել 73 ուսուցիչ` 17 երկրից, ինչն, ի դեպ, գերազանցում է անցյալ տարվա ուսուցիչների եւ մասնակից երկրների քանակը:

Ուսուցչուհի Անահիտ Պետրոսյանն աշխատում է Թուրքիայում: Ստամբուլի Հրանտ Դինքի անվան վարժարանում նա դասավանդում է կենսաբանություն առարկա: Մեր զրույցի սկզբում մանկավարժը նկատեց, որ հույսով սպասում է հայրենիքը շտկվի, եւ ինքը վերադառնա: Գուցե վերադառնաք` միասի՞ն շտկենք. այս դիտարկմանը նա արձագանքեց, որ դեռ ութ ամիս առաջ փորձում էր դա անել: Պարզվեց` Անահիտ Պետրոսյանը Թուրքիա է մեկնել նույնքան ժամանակ առաջ: Մինչ այդ աշխատել է Հայաստանի մարզային դպրոցներից մեկում, որը ստիպված է եղել թողնել: Նաեւ խոսելով Ստամբուլում գործող հայկական կրթական հաստատության մասին` վերապատրաստման եկած ուսուցչուհին ասաց. «Վարժարանը հնգօրյա է, առաջնորդվում է Հայաստանում գործող առարկայական ծրագրերով, եւ այդ առումով, կարծում եմ, ամբողջ սփյուռքում միակն է: Ուսուցումը 8-ամյա է, նպատակ կա նոր ուսումնական տարում 9-ամյա դարձնելու: Թուրքերեն լեզու չի դասավանդվում. մի փոքրիկ հայրենիք, հայրենիքից հեռու` փոքրիկ հայրենիք: Վարժարանը հիմնվել է 2003 թվականին: Ես կոլեկտիվին միացել եմ բոլորովին վերջերս` ընդամենը 8 ամիս առաջ: Մինչ այդ 22 տարի դասավանդել եմ Հայաստանում: Կրճատված ուսուցիչ չեմ, պարզապես դուք լավ գիտեք դպրոցների վիճակը, ավագ դպրոցներինը` հատկապես, արտագաղթի հետեւանքով աշակերտների թվի կտրուկ նվազումը եւ դրանով պայմանավորված նաեւ դասաժամերի նվազումը: Այսինքն` իմ ցանկությամբ, իմ դիմումով հեռացել եմ, որովհետեւ, բնականաբար, ապրելու խնդիր կար: Վարժարանում ունենք 160 աշակերտ, եւ նրանց քանակը գնալով մեծանում է արտագաղթի պատճառով»:

Ուսուցչուհին Թուրքիայում վճարվող աշխատավարձի հստակ թիվ չնշեց, բայց ասաց, որ դա վեց անգամ ավելին է այստեղ ստացած իր վերջին աշխատավարձից: Նա Ստամբուլ է տեղափոխվել առանց ընտանիքի, որին օգնում է հոգալ սոցիալական խնդիրները:

Ի դեպ, վերապատրաստման ծրագրին մասնակցելու համար Հայաստան ժամանած առավել մեծաթիվ պատվիրակությունը Թուրքիայից է` 15 ուսուցիչ:

Մեկ այլ ուսուցչուհի, որի հետ երեկ զրուցեցինք, ԱՄՆ-ից էր: Սոսի Մարկոսյանը շուրջ 30 տարի հայոց լեզու, հայոց պատմություն եւ կրոնի պատմություն է դասավանդում Հոլիվուդի Ռոզ եւ Ալեք Փիլիպոս ազգային վարժարանում, որը գործում է արդեն 45 տարի: Կրթօջախը ներառում է նաեւ մանկապարտեզ եւ ապահովում է 12-ամյա ուսուցում: Սովորողների թիվն ընդհանուր առմամբ հասնում է մինչեւ 750-ի: Ուսուցումը կազմակերպվում է շաբաթը հինգ օր: Դպրոցում դասացուցակի ութ դասից երկուսը ամեն օր տրամադրվում է հայերեն առարկաներին, մյուսները` այլ լեզուներին եւ անգլերենով դասավանդվող տարբեր առարկաներին: Սոսի Մարկոսյանը նշում էր, որ վերջին տարիներին իրենց մոտ Հայաստանից քիչ մարդիկ են տեղափոխվում ու այդ պատճառով աշակերտների թվի աճ գրեթե չի արձանագրվում: Նրանց քանակը մեծացել է նախորդ տարի, երբ ֆինանսական խնդիրների պատճառով փակվել է տեղի հայկական մեկ այլ կրթական հաստատություն` Արշակ Տիգրանյան վարժարանը:

Ինչ վերաբերում է այն հարցին, թե հոլիվուդյան հայկական կրթօջախում դասավանդող Սոսի  Մարկոսյանը ո՞ր խնդիրը կուզենար առաջնահերթ լուծված տեսնել, նա մատնանշեց դասագրքերի հնացածությունը. «Ընդհանրապես դասագրքերի խնդիր կա: Կուզենք ավելի այժմեական գրքեր ունենալ: Այդ դասագրքերը կազմված եւ հրատարակված են այնտեղ` ազգային առաջնորդարանի կողմից, բայց դրանք արդեն ավելի քան տասը տարվա են եւ կարիք կա այժմեական գրքերի: Իհարկե, հնարավոր է նոր դասագրքեր ունենալ, բայց դա նորից նյութական միջոցների հարց է»: Ամերիկահայ ուսուցիչը միեւնույն ժամանակ վստահեցնում է, որ վարժարանը էապես նպաստում է հայ համայնքին ձուլումից պաշտպանելուն: «Բավական աշխատանք է տարվում ձուլումի դեմ եւ իրապես, որ շատ հայրենաշունչ աշակերտներ ունենք եւ ազգային ոգին նրանց մեջ չափազանց զորավոր է: Օրինակի համար Արցախի քառօրյա այդ պատերազմի երկու օրվա ընթացքում միայն երկու դասարան 1600-1700 դոլար հավաքեցին: Շատ ազգասեր եւ հայրենասեր են մեր աշակերտները»,- ասաց նա:

Նշենք, որ Հայաստանում սփյուռքահայ ուսուցիչների վերապատրաստման ծրագիրը գործում է 2000 թվականից` աստիճանաբար ընդլայնվելով եւ խորանալով: 2002 թվականից այն սկսել է ֆինանսավորվել ՀՀ պետական բյուջեից: Ներկայումս ՀՀ կառավարությունը հոգում է ուսուցիչների մեկամսյա կեցության եւ ուսումնական ծրագրերի հետ կապված բոլոր ծախսերը, իսկ ճանապարհածախսը հոգում են ուսուցիչները կամ համապատասխան ուսումնական հաստատությունները: Այս տարի ծրագրին մասնակցում են ուսուցիչներ ԱՄՆ-ից, ԱՄԷ-ից, Արգենտինայից, Ավստրալիայից, Դանիայից, Էստոնիայից, Թուրքիայից, Լիբանանից, Նիդերլանդներից, Ռուսաստանից, Հորդանանից, Սիրիայից, Ուկրաինայից, Վրաստանից եւ այլն: Բացառությամբ հինգ ուսուցչի` մյուսներն այս տարի ծրագրին մասնակցում են առաջին անգամ:

ՀՀ կրթության եւ գիտության նախարար Լեւոն Մկրտչյանից, որը մասնակցում էր երեկ կազմակերպված միջոցառմանը, հետաքրքրվեցինք, թե իր գնահատմամբ ինչ արդյունք է տալիս ուսուցիչների վերապատրաստման ծրագիրը եւ այդ արդյունքը որքանով է համապատասխանում նախնական սպասելիքներին: Նախարարը նշեց, որ թեման լուրջ ու ընդգրկուն է` առաջարկելով դրան անդրադառնալ առանձին հարցազրույցով: