Ում աչքերին են թոզ փչում եւ ինչու. թարս աճած աճ

ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինը երեկ ընդունել է աշխատանքային այցով Մոսկվայում գտնվող Սերժ Սարգսյանին եւ ԶԼՄ-ների ներկայությամբ ուշագրավ հայտարարություն արել: 

«Հայաստանը մեզ համար ռազմավարական գործընկեր է Անդրկովկասում, եւ մենք հետեւողականորեն կառուցում ենք դաշնակցային հարաբերություններ, ընդ որում` բոլոր ամենազգայուն ուղղություններով եւ միջազգային հարթակում: Նկատի ունեմ առաջին հերթին ԱՊՀ տարածքը. մենք այստեղ համագործակցում ենք ե՛ւ ՀԱՊԿ, ե՛ւ այժմ արդեն Եվրասիական միություն շրջանակներում: Ի դեպ, ինձ շատ հաճելի է արձանագրել եւ ուզում եմ Ձեզ շնորհավորել այդ առիթով, ես նայել եմ անցյալ տարվա տվյալները` ԵԱՏՄ-ին Հայաստանի անդամակցությունից հետո ՀՆԱ-ն ձեզ մոտ աճել է 10 տոկոսով, ինչպես երեւում է փաստաթղթերից: Դա, իհարկե, շատ դրական ցուցանիշ է: Հույս ունեմ, որ այս դրական դինամիկան կշարունակվի»,- հայտարարել է Վլադիմիր Պուտինը:

Մեղմ ասած, ուշագրավ հայտարարություն է: Տնտեսական այդպիսի աճեր նույնիսկ մեր պալատական վիճակագիրները չեն համարձակվում ներկայացնել: Պուտինի խոսքից ակնհայտ է դառնում, որ ինքն էլ այդ ցուցանիշի վրա կասկածում, այդ իսկ պատճառով հատուկ շեշտում է «ինչպես երեւում է փաստաթղթերից»:

Հիմա նայենք, թե ինչ է տեղի ունեցել Հայաստանի ՀՆԱ-ի հետ այն բանից հետո, երբ ՀՀ-ն անդամակցել է Եվրասիական տնտեսական միությանը: ԵՏՄ-ին Հայաստանը պաշտոնապես անդամակցեց 2014 թվականի հունվարի 2-ից: Այսինքն, մենք պետք է նայենք, թե ինչ փոփոխություններ է կրել ՀՆԱ-ն 2013 թվականից հետո: 2015 թվականին մեր ՀՆԱ-ն կազմել է 5 տրիլիոն 32 միլիարդ դրամ, որը տարվա միջին փոխարժեքով կազմում է 10.5 միլիարդ դոլար: 2013 թվականին մեր ՀՆԱ-ն 4 տրիլիոն 555 միլիարդ դրամ է եղել, որն այդ տարվա միջին փոխարժեքով 11.1 միլիարդ դոլար էր: Այսինքն ստացվում է, որ ԵՏՄ-ին անդամակցելուց երկու տարի անց մեր ՀՆԱ-ն նվազել է 600 միլիոն դոլարով, կամ որ նույնն է՝ 5.4 տոկոսով: Մի խոսքով, իրականում մեր ՀՆԱ-ն նվազել է 5.4 տոկոսով, իսկ Պուտինը ասում է՝ աճել է 10 տոկոսով: Հատուկ նշենք, որ մինչեւ ԵՏՄ-ին անդամակցելը վերջին` 2013 թվականին, դրա նախորդ տարվա համեմատ եղել է ՀՆԱ-ի աճ մոտ 12 տոկոս: 2012 թվականին մեր դոլարային ՀՆԱ-ն կազմել է 9.9 միլիարդ դոլար, իսկ 2013-ին՝ 11.1 մլրդ (տես գծապատկեր 1):

Բայց տնտեսական ցուցանիշների վերաբերյալ միայն Պուտինը չէ, որ խոսել է երեկ: Սերժ Սարգսյանն ավելի տպավորիչ ցուցանիշներ է ներկայացրել: «Ես գոհունակությամբ եմ ուզում փաստել, որ չնայած համաշխարհային եւ տարածաշրջանային տնտեսական խնդիրներին, վեց ամսվա ընթացքում մեր առեւտրաշրջանառությունն աճել է 12 տոկոսով, իսկ Հայաստանից արտահանումը Ռուսաստան աճել է գրեթե 90 տոկոսով եւ, փաստորեն, հասել է կիսամյակի ընթացքում իր պատմական առավելագույնին»,- Պուտինից ետ չմնալով հայտարարել է Սերժ Սարգսյանը: Հիմա այդ ասածը՝ ավելի կոնկրետ թվերով: 2016 թվականին Հայաստանից Ռուսաստան արտահանումը, ըստ պաշտոնական վիճակագրության, կազմել է 168 միլիոն դոլար: Դա իրոք, 90 տոկոսով ավելի է, քան 2015 թվականի առաջին կիսամյակում: Բայց այս աճի ամբողջ հմայքն այն է, որ 2015 թվականի առաջին կիսամյակում, 2014-ի նույն ժամանակահատվածի համեմատ, արտահանումը դեպի Ռուսաստան նվազել էր 34 տոկոսով` 134 միլիոն դոլարից հասնելով 89 միլիոն դոլարի: Այսինքն, 2015-ին արտահանումը կտրուկ նվազել է, իսկ 2016-ին՝ կտրուկ աճել (տես գծապատկեր 2):

Իսկ Սերժ Սարգսյանի մատնանշած «պատմական առավելագույնը», մեղմ ասած, մի քիչ կասկածելի է: Խնդիրն այն է, որ այդ «պատմական առավելագույնը» շատ պատահականորեն համընկել է Թուրքիայի դեմ Ռուսաստանի կիրառած պատժամիջոցների գործողության հետ: Այդ ընթացքում նույնքան պատահականորեն կտրուկ աճել է Հայաստանից հենց այն ապրանքների արտահանումը, որոնց թուրքականն արգելվել էր Ռուսաստանում: Օրինակ, լոլիկի այն քանակը` մոտ 20 հազար տոննա, որն իբր արտահանվել է Հայաստանից Ռուսաստան, Հայաստանում արտադրելու համար ամենահամեստ հաշվարկներով կպահանջեր մոտ 150 հեկտար նոր, գերժամանակակից ջերմոցների կառուցում, ինչը տեղի չի ունեցել: Այսինքն, թե որքան է իրականում աճել Հայաստանից արտահանումը, կերեւա պատժամիջոցները հանելուց հետո:

Իսկ մինչ այդ «ըմբոշխնենք» արտահանման ավելի ռեալ ցուցանիշներ: Մինչ ԵՏՄ-ին անդամակցելը` 2013 թվականին ՀՀ-ից ՌԴ արտահանվել է 334 միլիոն դոլարի ապրանք: Անցած տարի այդ ցուցանիշը կազմել է 225 միլիոն դոլար: Նվազումը 32 տոկոս է (տես գծապատկեր 3): Այլ կերպ ասած, երեկ Մոսկվայում Պուտինի ու Սարգսյանի մեջբերած ցուցանիշներն ուղղակի փուչիկներ են` իրականության հետ ոչ մի կապ չունեցող, կամ ավելի ճիշտ իրականության ճիշտ հակառակ պատկերը ցույց տվող: