Ինչու է կախվել 12-ամյա երեխան. հնարավոր է` իրականում նա դա չի ցանկացել

Օգոստոսի 30-ի ուշ երեկոյան Շիրակի մարզի Լուսաղբյուր գյուղում ողբերգական դեպք էր տեղի ունեցել. 12-ամյա տղան ինքնասպանություն էր գործել տուկի թելով կախվելու միջոցով: Ժամը 22:30-ի սահմաններում Հովհաննեսը դուրս է եկել տնից, 10-15 րոպե անց անհանգստացած հարազատները` մայրն ու քույրերը, դուրս են եկել նրան փնտրելու եւ հայտնաբերել են մոտակա կիսակառույց շինությունում` արդեն անշնչացած վիճակում:

Կատարվածը դաժան անակնկալ է եղել նրա ընտանիքի ու համագյուղացիների համար. ոչ ոքի մտքով անգամ չի անցել, որ երեխան կարող էր նման քայլի դիմել: «Դեպքն անսպասելի էր: Այդ աշակերտի մոտ երբեք չի նկատվել հոգեկան շեղում, տարօրինակ վարք, որը կհուշեր նման հակվածության մասին: Ամեն դեպքում, այդպիսի բան դպրոցում մենք չենք նկատել: Տանը նույնպես չի նկատվել: Զարմանալին հենց դա է»,- մեզ հետ զրույցում ասաց Լուսաղբյուրի դպրոցի տնօրեն Արտուշ Միքայելյանը: Հովհաննեսը դպրոցում բավարար առաջադիմություն է ունեցել, հասակակիցների համեմատությամբ եղել է փոքր-ինչ ակտիվ, աշխույժ, համարձակ: Տնօրենի խոսքով` ապրել է բազմանդամ, համերաշխ եւ բավական ապահովված ընտանիքում: Իսկ ամռանն էլ Հանքավան ճամբար էր գնացել, հանգստացել: «Նախորդ երկու օրը քննիչները իր հասակակիցներին էին հարցաքննում, ես էլ, որպես մանկավարժ, բոլոր հարցաքննություններին ներկա եմ եղել: Վարքի մեջ փոփոխություն ոչ մեկը չէր նկատել. բոլորը նույն բանն էին ասում, բոլորը ցնցված են, բոլորի համար անհայտ էր, թե ինչը կարող էր նրան նման քայլի դրդել»,- նշեց տնօրենը:

Հովհաննեսն ընկերներին որեւէ անգամ չի ասել, թե նման բան անելու մտադրություն ունի: Արտուշ Միքայելյանը չի բացառում, որ հնարավոր է` տղան ընդամենը հետաքրքրասիրությունից ելնելով է որոշել պարզել, թե ինչպես է լինում այդ ինքնասպանությունը: «Նա գուցե պատահականության զոհ դարձավ, գուցե փորձեց տեսնել` դա ինչ է եւ չհասցրեց իրեն ազատել: Դա իմ սուբյեկտիվ կարծիքն է»,- ասաց տնօրենը: Սեպտեմբերի 1-ը գյուղի դպրոցում դիմավորել են տեղի ունեցած դժբախտության ճնշող ազդեցության տակ, ու առանձնահատուկ որեւէ արարողություն այստեղ չի անցկացվել: Նախատեսված էր, որ այդ օրը բացվելու է ապրիլյան պատերազմում` ամսի 16-ին զոհված լուսաղբյուրցի զինծառայող Խաչատուր Հարությունյանի անվան դասարան: Միջոցառմանը հրավիրված էր ու մասնակցելու էր նաեւ մարզպետը, բայց այն հետաձգվել է, եւ հնարավոր է հերոսաբար մարտնչած եւ նահատակված զինծառայողի անվան դասարանի բացումը կազմակերպվի սեպտեմբերի 21-ին` Հայաստանի Հանրապետության անկախության օրը: 

Նկատենք, որ վերոնշյալ ինքնասպանության նմանությամբ դեպք գրանցվել էր նաեւ նախորդ տարի Արմավիրի մարզում, երբ դարձյալ կախվելու միջոցով կյանքին վերջ էր տվել 12-ամյա մի աղջիկ: Հոգեբանական գիտությունների դոկտոր Սամվել Խուդոյանից հետաքրքրվեցինք, թե հնարավո՞ր է այդ տարիքում երեխաներն առանձնահատուկ հոգեբանական վիճակում են գտնվում ու առավել հակված են լինում այսպիսի քայլերի: Նա պատասխանեց, որ ինքնասպանությունն այս հասակին բնորոշ չի համարվում, ու եթե անգամ նման դեպքեր լինում են, ապա դրանք եզակի են: «Դա վաղ դեռահասությունն է, եւ որոշ մասնագետներ այդ տարիքում նույնիսկ իսկական դեպրեսիայի առկայությունն են վիճարկում: Այդ տարիքում լուրջ, գլոբալ խնդիրներ երեխաները չեն ունենում, լինել-չլինելու հարց առաջ չի գալիս, հզոր ձեւով սիրահարվածություն չի լինում, ինչը պատանեկան տարիքում է հանդիպում: Այդ տարիքին բնորոշ չեն ինքնասպանությունները»,- ասաց նա:

Խուդոյանի փոխանցմամբ, դեռահասության շրջանում երեխաների ինքնասպանությունը, որպես կանոն, լինում է չգիտակցված, այսինքն` նրանք իրականում ոչ թե ցանկանում են վերջ տալ կյանքին, այլ այդպիսի իմիտացիա ստեղծելով` վախեցնել, պատժել մեծահասակներին, բայց որոշ դեպքերում անզգուշաբար այն իրագործում են մինչեւ վերջ: «Նրանց մոտ այդ տարիքը մի տեսակ ռոմանտիզմի շրջան է եւ շատ դեպքերում հաշվարկը ճիշտ չի կատարվում: Իհարկե, ամեն դեպքը առանձին պետք է վերլուծել` պատճառները հասկանալու համար, բայց առհասարակ գիտակցված ինքնասպանությունն այդ տարիքին բնորոշ չէ: Ինձ ավելի հավանական է թվում, որ այս երեխայի ինքնասպանությունը պատահական է ստացվել»,- ենթադրեց մեր զրուցակիցը:

Հարցրինք, թե կարո՞ղ են, ասենք, օրինակ, ինքնասպանության տեսարաններ ունեցող ֆիլմերը երեխաների մեջ հետաքրքրություն առաջացնել` կրկնելու տեսածը, անձամբ փորձարկելու կյանքն ընդհատելու համար ներկայացված տարբերակները: Հոգեբանը դա չբացառեց: «Չենք կարող ասել, թե ֆիլմը նայեց եւ այդ պատճառով ինքնասպանություն գործեց: Բայց խնդրի լուծման տարբերակ կարծես թե դրանք առաջարկում են: Եվ ասենք, եթե երեխան հոգեպես անհավասարակշիռ, ծանր հոգեկան ապրումների վիճակում է եւ մտածում է ելքեր գտնելու մասին, հնարավոր է այդպիսի քայլի դիմի, հատկապես եթե այդ ֆիլմն իր տարեկիցի մասին է»,- ասաց նա:

Հ.Գ. Լուսաղբյուրի 12-ամյա բնակիչ Հովհաննեսի մահվան փաստի առթիվ հարուցվել է քրեական գործ` ՀՀ քրեական օրենսգրքի 110-րդ հոդվածով, որը վերաբերում է ինքնասպանության հասցնելուն: ՀՀ քննչական կոմիտեից երեկ փոխանցեցին, որ նշանակված դատաբժշկական փորձաքննության եզրակացությունը դեռեւս չի ստացվել, սակայն մասնագետները երեխայի մահվան վկայականում դիահերձման արդյունքներով արձանագրել են, որ մահվան պատճառը մեխանիկական շնչահեղձությունն է` սեփական մարմնի ծանրության հետեւանքով: