Գյուղական դպրոցներ` առանց նոր աշակերտների

Սեպտեմբերի 1-ին ընդառաջ հայաստանյան այս կամ այն համայնքում առաջին դասարան չձեւավորվելը արդեն ավանդույթ է դարձել: Այս տարին նույնպես բացառություն չէ: Ու չնայած ոլորտի պատասխանատուներն ակնկալում են, որ 2016-2017 ուստարում առաջին անգամ դպրոց հաճախողների թիվն ավելի մեծ է լինելու, քան նախորդ տարի` հաշվի առնելով ծնելիության աճը, արդեն իսկ հայտնի է, որ առնվազն 16 համայնքում սեպտեմբերմեկյան զանգը կհնչի միայն ավելի բարձր դասարանցիների համար:

Շիրակի մարզի Ալվար գյուղը աշակերտների խնդիր ունեցող համայնքներից մեկն է: Համայնքի ղեկավար Վոլոդյա Սուքիասյանը մեր զրույցում ասում էր, որ մանավանդ վերջին տարիներին հաճախադեպ է դարձել գյուղի դպրոցում առաջին դասարան չունենալը: Պատճառն, ըստ նրա, արտագաղթն է ու նաեւ այն, որ ծնողները նախընտրում են իրենց դպրոցահասակ երեխաների կրթությունն ապահովել Գյումրիում: Այնտեղ տուն են վարձում, ու նրանք տեղափոխվում են ընտանիքի անդամներից որեւէ մեկի հետ քաղաքում ապրելու: Գյուղապետը նշում էր, որ խնդիրներն այնքան շատ են, որ իրենք  հնարավորություն չունեն դրանք լուծելու: «Մեր ուժերով լուծելու հարցեր չեն: Խորացել է էդ վերքը: Մարդկանց մեջ արմատացած է, որ պետք է երեխային Գյումրի տեղափոխեն եւ առաջին իսկ հնարավորության դեպքում այդպես էլ անում են»,- ասաց նա:

Ալվարի դպրոցը միջնակարգ է, այսինքն` առաջինից տասներկուերորդ դասարաններով, բայց նախորդ ուսումնական տարում ընդհանուր առմամբ ունեցել է տասից մի փոքր ավելի թվով աշակերտ: Ընդ որում, նրանք միայն Ալվարի բնակիչներ չեն: Այստեղ սովորելու են գալիս հարեւան Աղվորիկ, Արտեմիս համայնքների երեխաները նույնպես: Արդեն նոր ուսումնական տարում Ալվարի դպրոցի աշակերտների թիվը կիսով չափ կրճատված կլինի: Գյուղապետը, որն, ի դեպ, համայնքի դպրոցում ֆիզկուլտուրա է դասավանդում, ասում է, որ աշակերտների թվի վրա ծնելիությունը բացասաբար չի անդրադառնում, որովհետեւ երիտասարդ ընտանիքներում հիմնականում ծնվում են 2-4 երեխա:

Արագածոտնի մարզի Ոսկեթաս համայնքի ղեկավար Սամվել Հովսեփյանը եւս առաջին հերթին արտագաղթի հանգամանքն է մատնանշում, երբ խոսում է այս տարի գյուղի դպրոցում առաջին դասարան չլինելու մասին: «Մարդիկ արտագաղթում են: Գյուղը բարձր լեռնային է, ապրուստի միջոց չկա, հողերը քիչ են, ոռոգվող չեն, բերրի չեն: Կլիման բարենպաստ չէ, յոթ ամիս ձմեռ է: Նաեւ ծնունդներն են պակասել, առաջ չորս երեխա էին ունենում, հիմա՝ հազիվ մեկը: Առաջ մենակ ընտանիքի ծուխն էր գնում, աշխատում, հետ էր գալիս, հիմա ընտանիքներով են գնում»,- նշեց նա:

Ոսկեթասի դպրոցի տնօրեն Տիգրան Գեւորգյանն էլ մանրամասնեց, թե սպասվում էր, որ նոր ուսումնական տարում երեք առաջին դասարանցի կունենան: Բայց երկուսի ընտանիքներն  ամռան ընթացքում տեղափոխվեցին հայաստանյան այլ բնակավայրեր, իսկ երրորդը առողջական փոքր խնդիրների պատճառով դպրոց է հաճախելու հաջորդ ուսումնական տարում` արդեն եղբոր հետ միասին: Այդ տարի, ըստ տնօրենի, կունենան ռեկորդային թվով` 10-11 առաջին դասարանցի: Տնօրենը հույս ունի, որ մինչ այդ էլ տվյալ հասակի երեխաները ընտանիքների հետ միասին չեն լքի գյուղը: Ասում է, որ դպրոցի ջեռուցվող հատվածը բարերարների օգնությամբ աշխատում են բարեկարգել, փոխվել են դռներն ու լուսամուտները: 

Մեկ այլ համայնքում` Սյունիքի մարզի Շիկահող գյուղի դպրոցն առաջին դասարան չի ունենա արդեն երրորդ տարին: Համայնքի ղեկավար Ժիրայր Պատվականյանը նաեւ տխուր կանխատեսումներ ունի: «Ցավոք սրտի` հնարավոր է հետագայում նույնպես առաջին դասարան չլինի: Պատճառը միանշանակ երիտասարդության փոքր քանակի հետ է կապված»,- կարծիք հայտնեց նա` հավելելով, որ երիտասարդությունը կամ արտագաղթում է, կամ չի ծրագրում ընտանիք կազմել ու երեխաներ ունենալ: Պատերազմից հետո, ըստ գյուղապետի, համայնքի բնակչության քանակն անընդհատ նվազել է, այսօրվա դրությամբ փաստացի 171 մարդ է այնտեղ ապրում: Գյուղի դպրոցում նախորդ տարի 22 աշակերտ է եղել: Շրջանավարտներին ճանապարհելուց հետո մնացել են 18-ը: «Գյուղը ծերացել է, բնակչության 70 տոկոսից ավելին տարեց մարդիկ են»,- փաստում է Ժիրայր Պատվականյանը:

Շիկահողում երիտասարդներին ոչինչ չի պահում: Միայն այս ամռանն, ըստ նրա, երեք երիտասարդ է տեղափոխվել Ռուսաստանի Դաշնություն, ու գյուղում հույս չունեն, որ նրանք վերադառնալու են: Բայց թե ինչ է պետք, որպեսզի գյուղը նրանց համար գրավիչ դառնա, համայնքի ղեկավարը չգիտի: Ասում է` լուծման ուղիներ առաջարկելն իր համար բարդ է եւ պետական գլոբալ ծրագիր է հարկավոր: 

Հ.Գ. Շիրակի մարզպետարանից տեղեկացանք, որ այս տարի առաջին դասարան չի լինելու թվով 3՝ Ալվար, Թավշուտ, Անի-կայարան համայնքներում: Նախորդ երկու տարիներին նույնպես երեքական գյուղական դպրոցներում առաջին դասարաններ չեն բացվել: Դրանք են Աղվորիկ, Շաղիկ, Անի-կայարան, ինչպես նաեւ Հովտուն, Բանդիվան, Հողմիկ համայնքները:

Սյունիքի մարզում այդպիսի դպրոցների քանակն առնվազն 8-ն է: Դրանք հետեւյալ համայնքների դպրոցներն են` Աղվանի, Տանձավեր, Տանձատափ, Նորավան, Լծեն, Շիկահող, Նորաշենիկ, Տաշտուն: Նախորդ երկու ուսումնական տարիներին առաջին դասարան չի եղել նույն մարզի ավելի քան մեկուկես տասնյակ դպրոցներում, ընդ որում, որոշ համայնքներ այս տարի կրկնվում են:

Արագածոտնի մարզի Թլիկ, Ցամաքասար, Դիան, Արեւուտ, Ոսկեթաս համայնքները նույնպես առաջին դասարանցի չեն ունենա: Այս դեպքում նույնպես կան գյուղեր, որտեղ առաջին դասարան չի բացվել նաեւ նախորդ տարիներին: