Ավելի շատ իմիտացիա, քան աշխատանք. հրդեհի վտանգները Հայաստանում

Հայաստանում վերջին տարիներին առանձնակի դաժանությամբ աչքի ընկած հրդեհներ չեն եղել, բայց աշխարհում այդպիսի դեպքերի թիվը մեծ է… Հայտնի են տասնյակ հրդեհներ, որոնց զոհ է գնացել 1000-ից ավելի մարդ:

Եղել են անգամ դեպքեր (1923թ., Ճապոնիա), երբ հրդեհի հետեւանքով անհայտ կորածների ու զոհերի քանակը կես միլիոնի է հասել… Ու, թեեւ Երեւանը (կամ Հայաստանի որեւէ այլ քաղաք) ստվարաթղթից չի կառուցված (ինչպես նախորդ դարասկզբի Տոկիոն), «հարմար» վայրում ու «հարմար» ժամին սկսված հրդեհը կարող է առանց մեծ դժվարության մի քանի տասնյակ մարդու կյանք խլել:

Փորձենք քննարկել, թե որքան լուրջ է մեր երկրում դրված հրդեհային անվտանգության հարցը:

Խնդիրներ

Անցյալ տարվա բուսաբանական այգու հրդեհը տեւեց 3 ժամ եւ 20 րոպե եւ, ինչպես գրել էինք, այն խոցեց 15 հա տարածք: Դրա մեկուսացմանն ու մարմանը ներգրավված էին 6 մարտական հաշվարկ եւ մեկ ջրատար մեքենա: Այստեղ էլ պարզվեց, որ ՀՀ տարածքային կառավարման եւ արտակարգ իրավիճակների նախարարության (այն ժամանակ այդ նախարարությունը դեռ չէր կիսվել) փրկարար ծառայությունը չունի հակահրդեհային որեւէ թռչող սարք (ուղղաթիռ կամ ինքնաթիռ):

Հարկ է հաշվի առնել, որ Հայաստանը լեռնային երկիր է, որի տարածքի զգալի մաս որեւէ կերպ հնարավոր չէ հասնել որեւէ ավտոմեքենայով:

Ու թեեւ Ճապոնիայից նվեր ստացած հրշեջ մեքենաները լավն են եւ, կարծես, փրկարարների մասնագիտական հմտությունները բարձր մակարդակի վրա են, կան իրավիճակներ, երբ առանց ուղղաթիռի կամ ինքնաթիռի հրդեհ մեկուսացնելը եւ մարելը ֆիզիկապես հնարավոր չէ:

Ու, թեեւ Բուսաբանական այգին անհասանելի վայր չէ, եւ այդտեղ ծագած հրդեհը հնարավոր է մարել հրշեջ մեքենաների օգնությամբ, տխուր փորձը վկայեց, որ դա շատ դժվար էր անել առանց օդային միջոցների: Եվ միայն երջանիկ պատահականության շնորհիվ բուսաբանական այգում չտուժեց կարմիր գրքում ներառված բուսականությունը, քանի որ հրդեհը բռնկվել էր այգու չօգտագործվող տարածքում: Այլ կերպ ասած, կարելի է  արձանագրել, որ ՀՀ-ում փրկարար ծառայության հրշեջների համար անհասանելի են երկրի տարածքի զգալի մասում բռնկվող հրդեհները, իսկ անգամ հասանելի, բայց մեծ հրդեհները մարելը մեծ դժվարություն է ներկայացնում:

Ընդ որում, այստեղ հարկ է արձանագրել, որ փրկարարական ուղղաթիռի կարիք ունի նաեւ շտապ օգնության ծառայությունը… Ավելին, այդ ծառայության ուղղաթիռը պետք կգա շատ ավելի հաճախ եւ առնվազն ամիսը մի քանի անգամ կփրկի մարդկային կյանքեր (մասնավորապես, ձմռանը, երբ որոշ հատվածներ անհասանելի են ավտոմեքենաների համար): Բայց դա քննարկման առանձին առարկա է:

Ճապոնիայից նվեր ստացած հրշեջ մեքենաների շնորհիվ հայաստանցի փրկարարները գոնե նորմալ ավտոմոբիլային տեխնիկայով են ապահովված:

Բայց միմիայն տեխնիկան բավարար չէ: Անհրաժեշտ է, որ բոլոր շինությունները համապատասխանեն հրշեջ անվտանգության նվազագույն չափանիշներին:

Ու թեեւ շենքերի մեծ մասը կառուցվել է վաղուց եւ այժմ դրանք վերակառուցելն անհնար է, հրշեջ անվտանգության չափանիշները չեն արդիականացվում, եւ նոր կառուցվող շինությունների մեծ մասը չի բավարարում առաջադեմ աշխարհի հակահրդեհային չափորոշիչներին:

Ռեզերվային օդափոխման համակարգերի, վթարային ելքերի, հրդեհային (վթարային) աստիճանների եւ ժամանակակից անվտանգ շենքի մի շարք այլ բաղադրիչների մասին Հայաստանում առ այսօր չենք լսել... Եվ հատուկենտ շինություններ են դրանց բավարարում:

Ու մինչդեռ սեյսմիկ անվտանգության կանոնները (գոնե թղթի վրա) արդիականացվել են հետխորհրդային ժամանակաշրջանում, հրշեջ անվտանգության հետ կապված՝ մենք արդեն տասնամյակներ շարունակ դոփում ենք տեղում:

Իմիտացիա

Հայաստանի իշխանությունները առհասարակ չեն համարում, որ փրկարար սարքավորումների վրա արժե փող ծախսել: Հրշեջ մեքենաները նվեր են ստանում Ճապոնիայից, շտապ օգնության մեքենաները՝ Չինաստանից, եւ այլն... Գումարային առումով, մեր երկրի փրկարարական ոլորտը դրամաշնորհային աջակցություն է ստացել Եվրոպական Միությունից, ՄԱԿ-ից, Շվեյցարիայից, Ֆրանսիայից, Գերմանիայից, Ճապոնիայից, Էստոնիայից, ԱՄՆ-ից, Չեխիայից, Մեծ Բրիտանիայից, Բրազիլիայից, Լեհաստանից եւ տարբեր միջազգային կառույցներից:

Բայց, ցավոք սրտի, այդ գրանտներից եւ որեւէ մեկը չի նախատեսել ուղղաթիռի գնում: Եվ մեր փրկարարները չեն ունենա ուղղաթիռ, քանի դեռ արեւմուտքը մեզ չի նվիրել այն կամ գրանտ տվել այն գնելու համար:

Այս պայմաններում, իմիջիայլոց, զարմանալի չի լինի, եթե կառավարությունը որոշի ուղղաթիռ գնել ոչ թե փրկարարների ու հրշեջների համար, ոչ թե շտապ օգնության համար, այլ հենց ոստիկանության, իսկ մարդկային կյանքեր փրկելու համար ուղղաթիռների հարցը թողնի այլ պետությունների հույսին:

Որակյալ աշխատանքի փոխարեն արտակարգ իրավիճակների նախարարությունում բավական բարձր մակարդակի վրա է սեփական PR-ը: Այստեղ իրենք կրկնօրինակել են ոստիկանության փորձը, որը երբեմն ավելի շատ աշխատանքի իմիտացիա է անում, քան աշխատանք, ինչի համար եւ պահում է TV-հաղորդաշար, թերթ ու լրատվական մի ահռելի վարչություն:

Արտակարգ իրավիճակների ոլորտում գործունեության իմիտացիայի կուլմինացիան, թերեւս, 2014 թվականի նոյեմբերի 28-ին կառավարության 3-րդ շենքում իրականացված ուսումնական վարժանքն էր, որի շրջանակներում էվակուացվեցին մի քանի նախարարությունների աշխատակազմեր եւ իրականացվեց հրդեհի մարման իմիտացիա…

Իսկ զավեշտալին այն էր, որ հրշեջ մեքենաները ու մարդկանց հերոսաբար փրկող «վիշկաները» հարմար կերպով տեղակայվել էին այնտեղ, որտեղ հատուկ իրենց համար առավոտվանից ճանապարհային ոստիկանությունը հանել էր բոլոր մեքենաները: Այսինքն՝ փրկարարներն իրականացրին մի ահռելի շոու (իրոք սիրուն էր դիտվում), որը, սակայն, որեւէ կերպ չէր կարող կոչվել վարժանք, քանի որ իրական պայմաններում այդ հատվածում մեքենաներն այնպես են կանգնած, որ մարտական հաշվարկները ոչ միայն չեն կարողանա փրկարար գործունեություն ծավալել, այլ, հնարավոր է, առհասարակ չկարողանան մոտենալ կառավարական շենքի այդ հատվածին:

Հ.Գ. Անշուշտ, կասկածի տակ չենք դնում շարքային փրկարարների նվիրվածությունն ու պրոֆեսիոնալիզմը: Սակայն, ինչպես նշվեց, դա անհրաժեշտ, բայց ոչ բավարար պայման է փրկարարական աշխատանքները բարձր որակով իրականացնելու համար:

Դանիել Իոաննիսյան