Օպտիմա՞լ գին է 660.000 դրամը՝ կոճակ սեղմելու համար

Հայաստանի տնտեսությունը ծայրահեղ վատ վիճակում է: Պետական ապարատը ուռճացված է եւ ոչ էֆեկտիվ: Հարկային եւ մաքսային ծառայությունները աշխատում են՝ չարաշահելով իրենց լիազորությունները:

Վարչապետ Կարեն Կարապետյանի այս արձանագրություններից հետո բոլորս շունչներս պահեցինք. վերջապես կիմանանք այն սրիկաների անունները, որոնք տնտեսությունը հասցրել են այս ծայրահեղ վատ վիճակին, պետական պարտքը հասցրել են 5.3 միլիարդ դոլարի, փոշիացնում են վարկերն ու մեր հարկերի հաշվին ուռճացված պետական ապարատ պահում: Անուններ չհնչեցին:

Ստացվում է, որ մեր հարկերով պահում ենք չինովնիկական մի հսկայական բանակ, որն առավոտյան ժամը 9-ից 18-ը զբաղված է ոչնչով: Ընդ որում, դրա համար նաեւ վարձատրվում է: Իսկ շատերին թվում էր՝ իշխանական բուրգին նստած մարդիկ գիշեր-ցերեկ աշխատում են:

Սա համարյա Կաֆկայի «Դղյակն» է. մարդիկ տեսնում են Դղյակից դուրսուներս անող չինովնիկներին, հավաքարարուհիները նկատում են, որ թղթերը մի սեղանից մյուս սեղանին են հայտնվում, մի թղթապանակից՝ մեկ այլ թղթապանակում: Բայց ո՞ւր եւ ի՞նչ նպատակով են այս ու այն կողմ մեկնում չինովնիկները, ի՞նչ օգտակար աշխատանք են անում պետության համար, ի՞նչ է գրված այդ թղթերում, որոնք նրանք այստեղից այնտեղ են դնում, դարձյալ ոչ ոք չգիտի:

Եվ չպետք է իմանա:

Վարչապետը փորձում է պետական բյուջեն ազատել ավելորդ բեռից, սակայն ովքե՞ր են տասնամյակներ շարունակ բացել զանազան այդ վարչություններն ու ենթաբաժինները, ամեն կարգի ՊՈԱԿ-ները:

Իսկ ուռճացված ոստիկանական համակա՞րգը. Հայաստանում յուրաքանչյուր 100 000 բնակչի «բաժին է հասնում» մոտ 1000 ոստիկան, ինչը 3 անգամ գերազանցում է համաշխարհային միջին ցուցանիշը: Սա օպտիմա՞լ է:

Եթե պետական ապարատը ուռճացված է, ուրեմն պետական բյուջեն ոչ նպատակային է ծախսվում: Բայց պետական բյուջեի հանդեպ յուրաքանչյուր ոտնձգություն, հատկապես՝ պետական պաշտոնյայի կողմից, ենթակա է խստագույն պատժի: Ինչո՞ւ որեւէ մեկը չի պատժվում:

Եվ ուռճացված այդ բանակի աշխատավարձը ԱԺ փոխխոսնակ Հերմինե Նաղդալյանն առաջարկում է գոնե 10 տոկոսով բարձրացնել՝ կառավարության նախատեսած նպատակային կրճատումների հաշվին:

Առհասարակ, պետական բյուջեի հանդեպ չինովնիկները, հատկապես՝ բարձրաստիճան պաշտոնյաները, թուլություն ունեն:

Եվ այդ թուլությունը մեղմացնելու փորձ էր աշխատավարձի բարձրացումը: «Պետական պաշտոններ զբաղեցնող անձանց վարձատրության մասին» ՀՀ օրենքն ուժի մեջ մտնելուն պես՝ բարձրացավ նաեւ ԱԺ նախագահի (1 118 000 դրամ), պատգամավորների աշխատավարձը (660 000 դրամ):

Հայաստանում բարձրաստիճան չինովնիկների կամ դատավորների աշխատավարձը բարձրացնելիս` առաջին հիմնավորումն այն է, որ այդպիսով նվազում են կոռուպցիոն ռիսկերը: ՀՀ վճռաբեկ դատարանի քրեական պալատի նախագահի աշխատավարձը 1 միլիոն 716 հազար դրամ է: ՀՀ վերաքննիչ քրեական դատարանի նախագահն ամեն ամիս ստանում է 1 միլիոն 425 հազար դրամ, ՀՀ վճռաբեկ դատարանի նախագահը` 1 միլիոն 360 հազար դրամ: Եթե այս գումարին ավելացնում ենք նրանց ամսական կաշառքը, հեքիաթային թվեր ենք ստանում:

Նման աշխատավարձ սահմանել բարձրաստիճան պաշտոնյաների, պատգամավորների, դատավորների համար, ըստ էության, լեգալացված ոտնձգություն է պետական բյուջեի հանդեպ: Գործող խորհրդարանում, օրինակ, պատգամավորների մեծամասնությունը կոճակը սեղմում է՝ առանց օրինագծերը կարդալու, առանց պատկերացնելու՝ ինչի օգտին կամ ինչի դեմ է քվեարկում: Որոշ պատգամավորների համար մինչ օրս անհայտ է դանակ-պատառաքաղի գյուտի իմաստը: Հետեւաբար, 660 000 դրամով կոճակ սեղմելը չափազանց թանկ վարձատրվող գործողություն է, որը, հիշեցնեմ, վճարվում է հարկատուներիս հաշվին, պետական բյուջեից:

2015 թ. հուլիսի 1-ից ուժի մեջ մտավ մեկ այլ՝ «Նվազագույն աշխատավարձի մասին» օրենքը: Ըստ այդմ՝ պետությունը նպատակահարմար է գտել բարձրացնել նաեւ նվազագույն աշխատավարձը՝ 50 000-ից դարձնելով ամբողջ 55 000: Ինչո՞ւ պետությունն այդքան շռայլ է պետական պաշտոններ զբաղեցնող անձանց աշխատավարձի եւ սեփական բարեկեցության հարցերում, սակայն գտնում է, որ 55 000 դրամն այնքան էլ քիչ չէ աստիճան չունեցող մարդկանց համար: Ըստ սոցապ նախարարության պաշտոնյայի՝ աշխատավարձերը սահմանելիս հաշվի են առնվում ծառայողների պատասխանատվությունը, ծանրաբեռնվածությունը, տվյալ աշխատանքի պատասխանատվության աստիճանը:

Ի վերջո, որքան էլ պետական բյուջեից, օրենքով բարձրացվում են պետական ծառայողների ու հատկապես` բարձրաստիճան ծառայողների աշխատավարձերը, նրանք, միեւնույն է, այդ աշխատավարձով չէ, որ ապրում են: Հիշո՞ւմ եք, երբ ԲՀԿ-ն դեռ «ձիու վրա» էր, ԲՀԿ առաջնորդը հրապարակայնորեն նկատեց, թե լրացուցիչ վարձատրում է իր նախարարներին, որպեսզի վերջիններս պետական գանձարանի վրա աչք չունենան:

Երբ Հայաստանի ամենահարուստ մարդկանց ցուցակներն են հրապարակվում, առաջին պատվավոր տեղերում ՀՀ էքս նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանի եւ գործող նախագահ Սերժ Սարգսյանի անուններն են: Ապա ՀՀ բարձրաստիճան մի քանի չինովնիկների, ԱԺ պատգամավորների անուններ: Հետեւաբար, օպտիմալացում՝ նշանակում է ազգայնացնել այն հարստությունը, որն անօրինական ճանապարհով թալանվել է բյուջեից եւ պետական բյուջե վերադարձնել գողացած միլիոնները:

Կա՞ նման քաղաքական որոշում: Ի՞նչ են ասել վարչապետին գործատու կուսակցությունից, թե՞ ինչպես «Տունը, որը կառուցել է Սվիֆթը» ֆիլմում: Հավաքվում է երկրի «քաղաքական էլիտան»՝ հասկանալու՝ ի՞նչ տարօրինակ մարմին է հայտնվել Իռլանդիայի երկնքում:

Դատավոր. Խնդիրը որոշելու համար էլ մենք հարցում ենք ուղարկել Անգլիային:

Խորհրդի անդամ. «Եվ ի՞նչ են պատասխանել»:

Գիտնական. «Գիսա՞ստղ…»:

Եպիսկոպոս. «Ահեղ դատաստա՞ն…»:

Դատավոր. «Ավելի վատ. նրանք գրել են՝ ինքներդ որոշեք»:

Լիլիթ Ավագյան